تحلیل گفتمان انتقادی در فیلم ملی و راه‌های نرفته‌اش: تاثیر جنسیت در روابط قدرت از دیدگاه فرکلاف
محورهای موضوعی : زبان و ادب فارسیمروارید حق گشا 1 , فروغ کاظمی 2
1 - گروه زبانشناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - گروه زبانشناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
کلید واژه: فیلم ملی و راه‌های نرفته‌اش, تحلیل گفتمان انتقادی, قدرت, دیدگاه فرکلاف, جنسیت,
چکیده مقاله :
هدف مقاله حاضر بررسی فیلم "ملی و راه‌های نرفته‌اش" از منظر تحلیل گفتمان انتقادی بر اساس رویکرد فرکلاف است. این پژوهش به روش توصیفی_تحلیلی و با مطالعه دیالوگ‌های فیلم در تلاش است تا به شیوه‌بروز قدرت و تاثیر جنسیت بر آن و تاثیر تفکرات سنتی و تعصبات جاهلانه بر کلام شخصیت‌های فیلم بپردازد. باتوجه‌به تحلیل‌ها، شخصیت‌های فیلم بر اساس تحکم و انعطاف موجود در گفتار خود ازطریق رفتارهای پرخاشگرایانه، لحن‌های خشونت‌آمیز و در شرایط عدم اعتمادبه‌نفس و احساس عدم امنیت به‌ترتیب، قدرت یا ضعف کلامی خود را آشکار می‌سازند که معرف ایدئولوژی و دیدگاه جنسیتی شخصیت‌های فیلم است. نتایج حاکی از آن است که تعصبات حاکم بر خانواده، سنت‌گرایی افراطی و استراتژی‌های کلامی شخصیت‌ها که برگرفته از جنسیت آن‌هاست بر قدرت زبانی اثر‌گذار است. به‌گونه‌ای که وجود قدرت زبانی برای مردان و فقدانش برای زنان متجلی و مشهود است. فرکلاف زبان و ایدئولوژی را در کنار هم به‌مثابه ابزاری جهت تحلیل انتقادی گفتمان می‌شمارد. بررسی‌ها مطابق دیدگاه وی، نشان می‌دهد که چگونه گفتار شخصیت‌های مذکر فیلم در بافت‌های خانوادگی و اجتماعی مختلف، توانسته‌است نقش تثبیت‌کننده جایگاه قدرت را ایفا کند. این پژوهش، گفتمان حاکم و غالب مردانه را با مناسبات قدرت به‌گونه‌ای تبیین می‌نماید که سعی دارد زبان و صدای زنانه را تحت سیطره خود درآورد. در این میان بستری وجود دارد که بستر اجتماعی جامعه و خانواده سنتی است که درحال گذر به جامعه مدرن است و این مناسبات قدرت را به چالش می‌کشد. سرانجام این جدال به شکل‌گیری آنچه می‌انجامد که محققان در مقاله به آن رسیده‌اند.
This essay is done by the purpose of the critical analysis of the film “Untaken Paths” from Fairclough’s approach, using a descriptive-analytical method, aims to investigate how power manifests in dialogues of characters, the effect of gender on power, and the emergence and impact of traditional thoughts and ignorant prejudices on them based on the dominance in words and flexibility in speech through aggressive behaviors, violent tones, or in conditions of lack of self-confidence and a feeling of insecurity, they reveal their strength or weakness, verbally. According to prevailing prejudices in the family, the existing traditionalism and the verbal strategies of the characters in the film, discourse gender affects language power. Also, according to language behaviors, ideology and gender perspective of characters of film, derived from their gender, language power is manifested for men and lack of power for women. Fairclough considers language and ideology together as a tool for critical discourse analysis. Analysis according to his point of view, shows how the discourse of the male characters in different family and social contexts has been able to play the role of stabilizing the position of power. This research explains the ruling and dominant discourse of men with power relations in a way that tries to dominate women’s language and voice. Among these, there is a social platform of traditional society and family which is transitioning to the modern society and challenges these power relations. Finally, this debate leads to the formation of what researchers have reached in the article.
جعفری، طلایه (1394) بررسی شیوه های اقناع در تبلیغات روزنامه‌ای ایران با توجه به متغیر جنسیت، پایان نامه کارشناسی ارشد زبانشناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی.
-سلیمی، علی، تورج زینی¬وند، وحید سبزیان¬پور و عباس کریمی(1400)، "بررسی گفتمان اجتماعی زنان در رمان رائحة الورد و انوف لا تشم و این خیابان سرعت گیر ندارد (واکاوی براساس گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف)"، کاوشنامه ادبیات تطبیقی، شماره 4، صص 136-109.
-سیمین¬فر، سارا، سپیده صفیه نواب زاده شفیعی و صدیقه شرکت مقدم(1400)، "تحلیل گفتمان انتقادی شما که غریبه نیستید براساس رویکرد نورمن فرکلاف"، پژوهشنامه ادبیات داستانی، شماره 2، صص 40-21.
-طالبیان، یحیی، علی تسنیمی و احمدرضا بیابانی (1395)، "بررسی زبان نوشتاری بر اساس نظریه گفتمان جنسیتی"، فصلنامه " مطالعات نظریه و انواع ادبی"، ص 18.
-کاظمی، فروغ و امینه سلمانی سیاه بلاش (1395)، بررسی کارکرد سطوح تحلیل در رویکرد انتقادی به تحلیل گفتمان: مطالعه موردی فیلم جدایی نادر از سیمین، دو ماهنامه علمی- پژوهشی جستارهای زبانی، دوره 7 شماره 4 (پیاپی32).
-کاظمی، پریسا (1400)، "تحلیل انتقادی گفتمان مجموعه اشعار "الحبیب الإفتراضی" غاده السمان بر اساس الگوی نورمن فرکلاف"، زبان و ادبیات عربی (مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد)، دوره 13، شماره 4، صص 83-63.
- کاظمی، فروغ و روشنایی فرد جهرمی، اعظم (1395)، منازعات معنایی در گفتمانها با نگاهی به فیلم زن زیادی، تهران: نشر آرون.
لوزیک، دانیلین (1391)، مشخصات نگرشی نو در تحلیل مسائل اجتماعی، ترجمه سعید معیدفر، تهران: انتشارات امیرکبیر.
-مدرسی، یحیی (1368)، درآمدی بر جامعه شناسی زبان، تهران، نشر پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
مقدمی، محمدتقی (1390)، "نظریه تحلیل گفتمان لاکلا و موف و نقد آن"، معرفت فرهنگی اجتماعی، شماره 6، صص 124-91.
-یورگنسن، ماریان و لوئیز فیلیپس (1389)، نظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمه هادی جلیلی، تهران، نشر نی.
-Baker, P. & Ellece, S. (2011). Key terms in discourse analysis. London & New York: Continuum.
-Bloomaert, Jan (2005), Discourse: A Critical Introduction, Cambridge and New York: C
Devos, P. (2003) .Discourse Theory and The Study of Ideological (Transformation: Analyzing Social Democratic Revisionism. In Journal of Pragmatics, 13 (1):163-180.
Fairclough, N. (1995) Critical Discourse Analysis, London, Longman, Cambridge University Press.
-Fairclough, Norman (2005), Critical Discourse Analysis in Transdisciplinary Research, In Ruth Wodak, and Paul Chilton (Ed). A New Agenda in (Critical) Discourse Analysis, Amsterdam/ Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.
-Fairclough N. (2001), Language and Power, Second edition. England Pearson, Education Limited.
-Harris, Z. (1952), '' Discourse Analysis: A sample text''. Language 28:4.474- 494.
-John Achileeus M. Benonguil (2022), “Sexual Objectification of Women in Alcohol Print Advertisements in the Philippines”, American Journal of Interdisciplinary Research and Innovation (AJIRI), Volume 1 Issue 2, pp 67-70.
-Jorgensen M. & Phillips L. (2002), Discourse Analysis, Theory and Method, London, UK: Sage Publications.
Kazemi, F. & Dalaee, Sh. (2017). "the study of gender discourse in Zoya Pirzad novels, Journal of Advances in Linguistics, 8 (1), 1225-1228.
Kazemi, F. and Jafari, T. (2016). “Persuasion Language in Iranian Newspaper Ads”, Advances in Linguistics, Vol. 6, No 2.
-Laclau, E. (2006), "Ideology and Post-Marxism ". Journal of Political Ideologies. June.
-Nafiah, Homsatun & Gusti Ayu Praminatih (2020), “ A Critical Discourse Analysis of Sexual Harassment Against Women in Online Mass Media”, Journal of Arts and Humanities, Vol 26.2, May 2022, pp 198-205.
-Sabir Maryam, Ayesha Rauf & Ezzah Khalid. (2023), "Norman Fairclough’s Model as a Research Tool in the Critical Discourse Analysis of Poem ‘If You Want to Know Me ", Journal of Linguistics, Language Planning and Policy, March 2023 Vol 2, Issue 1.
-Seban, Demet (2022), "Critical discourse analysis of preservice elementary teachers’ literacy pasts", Teaching and Teacher Education, Volume 116, August 2022, 103743.
-Van Dijk, T. (1997), "Discourse Studies, a Multidisciplinary Introduction", vol. 7, London: Sage, P. 144-154.
-Van Dijk, T. (1993), "principles of critical Discourse Analysis", Special issue of Discourse & society, No.2, pp.249-83.
-Woodak, R. (1989), Language, Power and Ideology, Studies in Political Discourse, John Benjamin's Publication.
سایت¬ها:
-https://elmnet.ir/article/"بازتاب سیمای زن در ضرب¬المثل¬های عربی مردم خوزستان: رویکرد "تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف"/1401.
-https://public-psychology.ir/1392/08/3716/جنسیت/2022.
-scholar.google.com.
-www.noormags.ir.
-www.sid.ir.
