بررسی مفهوم «دیگری» در منطق‌الطیر عطار
الموضوعات :نرگس صالحی 1 , محمدرضا حاجی آقابابایی 2
1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی
2 - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی
الکلمات المفتاحية: چندصدایی, دیگری, تحلیل متن, عطار, منطق‌الطیر,
ملخص المقالة :
منطق‌الطیر عطار از منظومههای مهم عرفانی است که میتوان آن را بر اساس نظریه‌ی منطق مکالمهای باختین و تبیین مفهوم دیگری مورد بررسی قرار داد. عطار در پی تبیین جایگاه مرغان به عنوان من و سیمرغ یا همان ذات الهی به عنوان دیگری است. حرکت مرغان به سوی سیمرغ حرکتی برای شناخت ارزش وجودی خود است که با پشت سر گذاشتن مراحل سیر و سلوک، درکی درست از هویت و جایگاه خود پیدا میکنند. از دیدگاه عرفانی، جهان چیزی جز جلوهای از ذات الهی نیست و از این رو اعتقاد به مفهوم دوگانهی من و دیگری در اندیشهی عرفانی، امری باطل است. مطابق با این دیدگاه منی وجود ندارد و اگر آدمی چنین تصور نادرستی دارد، به سبب وابستگیها و تعلقات پیرامونی است و آنچه سیر و سلوک نامیده میشود، در حقیقت راهی است برای رساندن آدمی به شناخت تازهای از خود و فهم این موضوع که خودی وجود ندارد و هرچه هست، اوست. با توجه به چنین اندیشهای به هیچ روی گفتوگویی میان من و دیگری شکل نمی‌گیرد و اصولاً دیدگاه عرفانی، دیدگاهی چندصدا به شمار نمیآید. آنچه در عرصهی عرفان وجود دارد و شخص عارف با سیر و سلوک خود در پی رسیدن به آن است، نفی من و متجلی ساختن خداوند است و این همان چیزی است که در عرفان توحید نامیده میشود.
_||_
