بررسی و نقد و تحلیل گونه‌های هنجارگریزی معنایی در شعر علی باباچاهی
الموضوعات :ذکیه محمدلو 1 , برات محمدی 2 , سیف الدین آب برین 3
1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران
2 - گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران
3 - گروه زبان و ادبیات فارسی، واح ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران
الکلمات المفتاحية: هنجارگریزی معنایی, باباچاهی, آشنایی زدایی,
ملخص المقالة :
زبان شعر، زبانی هنجارگریز است و زبان در شعر صرفا برای خبر و اطلاع به کار نمی‌رود و ویژگی زیبایی‌شناسانه دارد. یکی از انواع هنجارگریزی، که بسیار پرکاربرد است، هنجارگریزی معنایی است. شاعر برای انتقال اندیشه‌ها و احساسات خود، زبانی مستقیم را برنمی‌گزیند و از انواع تصاویر شعری همچون تشبیه، استعاره، حسامیزی، متناقض‌نما و ... سود می‌جوید و کلام خود را ناآشنا می‌کند؛ چرا که زبان ادبی، زبانی است که به واسطۀ انواع هنجارگریزی از آن آشنایی‌زدایی شده است و تصاویر شعری و هنجارگریزی معنایی نیز سهمی بزرگ در این آشنایی‌زدایی دارند. باباچاهی به شکلی گسترده از این نوع هنجارگریزی در شعر خود استفاده کرده است و به این شکل، به شعر خود تشخّص داده است. تشبیه گسترده‌ترین هنجارگریزی معنایی در شعر اوست. در شعر او استعاره کم‌کاربرد است و او از تشخیص، استعاره تبعیّه، نماد، متناقض‌نما و حسامیزی نیز برای غرابت کلام خود بهره برده است. در پژوهش حاضر با روشی تحلیل و توصیفی به انواع هنجارگریزی معنایی در شعر او پرداخته شده است. خاستگاه، ابداعی بودن و تأثیر سنّت در تشبیهات او مورد بررسی بوده و فردیّت‌گرایی و اقلیم گرایی او در این مورد مورد مطالعه بوده است. استعارات شاعر بخصوص در دفترگل نارنج به سبب ابداعی بودن مور بررسی بوده است. تشخیص و استعاره تبعیّه از دیگر انواع استعاره مورد بررسی در شعر اوست. نمادهای شاعر نیز از لحاظ خاستگاه و شخصی بودن و تکراری بودن مور پژوهش بوده است. متناقض‌نما و حسامیزی نیز دیگر انواع هنجارگریزی معنایی‌اند که در پژوهش حاضر به آن پرداخته شده است.
_||_
