جلوه های فروغمند مزدیسنایی و بازتاب آن در مثنوی مولوی
الموضوعات :
کوروش زرفتن
1
,
محمود صادق زاده
2
,
هادی حیدری نیا
3
1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران.
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران.
3 - استادیار زبان و ادبیات فارسی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران.
تاريخ الإرسال : 02 السبت , صفر, 1442
تاريخ التأكيد : 02 السبت , صفر, 1442
تاريخ الإصدار : 29 الأحد , شوال, 1441
الکلمات المفتاحية:
ملخص المقالة :
اندیشه‌های ایران باستان و مزدیسنا، به‌ویژه فلسفۀ خسروانی در آثار ادبی و عرفانی پس از اسلام بیش و کم تأثیر گذاشته است. این مقاله با هدف بررسی گستردگی حکمت و فلسفة نور در ایران باستان و خدامحوری در آتش (نور)، فره و امشاسپندان از نگاه متون مزدیسنایی و بازتاب آن در اندیشه ی مولوی بر پایه ی مثنوی معنوی به نگارش در آمده است. از این‌رو، به شیوۀ توصیفی، تحلیلی، اسنادی و ارزیابی کمّی کوشش شده، برجسته‌ترین جلوه‌های فروغمند اهورامزدا در یسنا و ردّپای آن در مثنوی مولوی جستجو و معرفی شود. آتش، فره و امشاسپند، به عنوان سه فروغ و صفت نورانی اهورامزدا جایگاه مقدسی در باور ایرانیان کهن و زرتشتیان امروز دارد. این جلوه‌ها به‌ویژه عنصر آتش و نور در دیدگاه زرتشتیان و متون مزدیسنایی و نیز در دیدگاه مثنوی معنوی مولوی، همه به سرچشمة نور الهی پیوند پیدا می‌کند. فروغ یا نور آتش با پرتوهای بالارونده‌اش نماد تجلّی خداوند به شمار می‌آید؛ نیز امشاسپندان با نور و صفات نورانی خداوند ارتباط دارد و خویشکاری آیینی و اجتماعی آن برکشیدگی جایگاه انسان از دنیای مادی و فرودینه به جهان مینویی و آرامش راستین است. مولانا در جای جای مثنوی از اندیشه‌ها و مؤلفه‌های عرفانی ِآیین زرتشتی تنها برای تمثیل و بیان و شرح اندیشه‌های عرفانی خود بهره گرفته است.
المصادر:
کتاب‌ها
قرآن کریم (1383) ترجمة مهدی الهی قمشهای، تهران: انتشارات یاسین.
ابراهیم دینانی، غلامحسین (1364) شعاع اندیشه و شهود در فلسفة سهروردی، تهران: انتشارات حکمت.
استعلامی، محمد (1372) شرح مثنوی، ج1-6، تهران: انتشارات زوّار.
اکبری، فتحعلی (1387) درآمدی بر فلسفة اشراق، آبادان: انتشارات پُرسش.
آموزگار، ژاله و احمد تفضلی (1382) اسطورة زندگی زردشت، چاپ پنجم، تهران: انتشارات چشمه.
اوشیدری، جهانگیر (1379) نور، آتش، آتشکده در آیین زرتشت، تهران: جهانگیر اوشیدری.
ایرانی، دینشاه (1361) فلسفة ایران باستان، چاپ پنجم، تهران: انتشارات فروهر.
خنجری، خداداد (1373) آتش و آتشکده، تهران: انتشارات نشریة چیستا.
رضی، هاشم (1383) اوستا، چاپ پنجم، تهران: انتشارات بهجت.
------------(1366) تاریخ مطالعات دینهای ایرانی، تهران: انتشارات فروهر.
----------(1379) حکمت خسروانی، تهران، انتشارات بهجت.
----------(1384) زرتشت پیامبر ایران باستان، چاپ هفتم، تهران: انتشارات بهجت.
زادسپرم، وِزیدگیهای زاداسپرم (1385) ترجمه و آوانگاری محمدتقی راشد محصل، چاپ سوم، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
-زرفتن، کوروش (1395)، نقد و تحلیل منظومة زراتشتنامه، تهران: انتشارات سنجش و دانش.
سودآور، ابوالعلا (1383«2005 م») فره ایزدی، بوستون ایالات متحده امریکا: نشر میرک.
سهروردی، شهابالدین یحیی (1377) حکمةالأشراق، چاپ دوم، ترجمه و شرح سید جعفر سجادی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
شمیسا، سیروس (1377) فرهنگ اشارات ادبیات پارسی، ج اول، تهران: انتشارات فردوسی.
فروغی، محمد علی (1390) سیر حکمت در اروپا، چاپ هفتم، تهران: انتشارات زوّار.
فرهوشی، بهرام (1364) جهان فروری، تهران: انتشارات کاریان.
قلیزاده، خسرو (1388) فرهنگ اساطیری ایران، چاپ دوم، تهران: نشر کتاب پارسه.
کتاب پنجم دینکرد (1388) ترجمه و آوانویسی ژاله آموزگار و احمد تفضلی، چاپ دوم، تهران: انتشارات معین.
گاتاها (1383) برگردان آبتین ساسانفر، تهران: انتشارات بهجت.
مطهری، مرتضی (1391) انسان کامل، چاپ پنجاه و سوم، تهران: انتشارات صدرا.
مهرین، مهرداد (1362) اَشا وهیشتا، چاپ پنجم، تهران: انتشارت فروهر.
مولوی، جلالالدین محمد بلخی (1391) کلیات شمس تبریزی، تهران: انتشارات امیرکبیر.
---------------------(1390) مثنوی معنوی (بر اساس نسخه نیکلسون)، چاپ دوم، تهران: انتشارات جاودان خرد.
میرفخرایی، مهشید (1382) بررسی هفت «ها»، تهران: انتشارات فروهر.
وحیدی، رستم (1381) نیایش آتش در دین زرتشتی، تهران: انتشارات فروهر.
وهمن، فریدون (1384) دیانت زرتشتی، تهران: انتشارات جامی.
مهر، فرهنگ (1388) دیدی نو از دینی کهن، چاپ هشتم، تهران: انتشارات جامی.
_||_
