تحلیل سبک سیّد احمد اردکانی در نگارش روضةحسینیة
الموضوعات : Historical (with literary and artistic features)زهرا یزدانی طبایی 1 , علیرضا قوجه زاده 2 , اشرف چگینی چگینی 3
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد ورامین- پیشوا، دانشگاه آزاد اسلامی، ورامین- پیشوا، ایران.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد ورامین-پیشوا، دانشگاه آزاد اسلامی، ورامین- پیشوا، ایران.
3 - استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد ورامین- پیشوا، دانشگاه آزاد اسلامی، ورامین- پیشوا، ایران.
الکلمات المفتاحية: روضۀحسینیه, سید احمد اردکانی, تاریخنگاری. مقتلنگاری, شیعه,
ملخص المقالة :
روش خلق یک اثر، مقوله‌ای مهمّ در نگارش یک اثر است؛ به‌خصوص که آن اثر، یک واقعۀ تاریخی را نقل کند. استفاده از اسناد، روایت صادقانه و بی‌طرف، ذکر وقایع به ترتیب، مطابق با تاریخ و جامعیّت از ویژگی‌های مهمّ یک اثر تاریخی است. درکنار، آن شناخت یک اثر و نویسندۀ آن، به فهم متون هم رده و هم‌عصر او کمک شایانی می‌کند. روضةحسینیة سیّد احمد اردکانی، عالم، مورّخ و محدّث شیعی (13 ق) مجموعه‌ای از روایات معتبر شیعه را دربردارد که اردکانی در نگارش آن از آثاری؛ چون مثیرالاحزان ابن نمای‌حلی، الامالی شیخ صدوق، اعلامُ الوَری طبرسی، الملهوف سیّد بن طاووس و... نیز تفاسیری؛ مانند تفسیر ابن عباس، امام حسن عسگری (ع) و... استفاده کرده است. موضوع اصلی این اثر، زندگانی امام حسین(ع) و واقعۀ جانگداز عاشورا و کربلا است. شیوۀ اردکانی در نقل هر موضوع، ضمن حفظ ترتیب تاریخی و جامعیّت وقایع، ارائۀ سند و ذکر نام صاحب‌اثر و گاه تحلیل و تفسیر برخی از آنها است. اردکانی همچنین به ترجمۀ آیات، ابیات، نقل‌قول‌ها، روایات راویان و مقتل‌نگاران پرداخته است. از آنجا که روضةحسینیه به زبان فارسی است و بیشتر اسناد مورد استفاده در این کتاب به زبان عربی نگاشته شده‌اند، می‌توان اردکانی را یکی از نخستین مترجمان بخش‌هایی از کتب مقاتل؛ همچون لهوف سیّد طاووس و... تلقی کرد. این اثر در کنار جایگاه تاریخی، جایگاه اسنادی مهمّی برای مطالعه و تحقیق دربارۀ مقتل‌نویسی محسوب می‌شود.
کتاب¬ها
ابن منظور. (1414 هـ). لسان العرب، بیروت: دار صادربيروت.
اربلی، علی بن عیسی. (1381 ش). كشف الغمة في معرفة الأئمة، تبریز: بني هاشمي.
اشکوری، قطب‌الدین. (1380). محبوب‌القلوب، تاریخ حکمای پیش از اسلام، تصحیح علی اوجبی، تهران، کتابخانه، موزه،و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
افندى اصفهانى، ميرزا عبدالله. (1401 ق). رياض العلماء و حياض الفضلاء، تحقيق احمد حسينى، قم: [بىنا].
بیرونی، ابوریحان. (1872 م). الآثار الباقیة، به کوشش ادوارد زاخاو، لایپزیگ.
بیهقی، ابوالحسن، علی بن ابی القاسم بن زید. (1410 ق)، لباب الأنساب والألقاب والأعقاب، قم: مکتب آیت‌الله المرعشی.
جودكي، حجت‌الله. (1377). قيام جاويد: گردانيدۀ مقتل الحسين-عليهالسّلام- ابيمخنف، تهران: مؤسسه فرهنگي انتشاراتي تبيان.
حسینی اردکانی، احمد. (1375). مرآت الاکوان، به اهتمام عبدالله نورانی، تهران: میراث مکتوب.
حلی، جعفر بن محمد بن نما. (1406 ه)، مثیر الاحزان، تحقيق و نشر: مدرسة الامام المهدي (عليه السلام)، قم: مطبعة أمير.
دانش پژوه، محمدتقی. (۱۳۳۹). فهرست کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، مجلّد هشتم، تهران دانشگاه، تهران.
درایتی، مصطفی. (۱۳۸۹). فهرستواره دست‌نوشته‌های ایران(دنا)،جلد 5، تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
دوری، عبدالعزیز. (1983 م). بحث فی نشأة علم التاریخ عند العرب، بیروت.
دهخدا، علی‌اکبر. (1375). لغتنامه، تهران: دانشگاه تهران.
سیوری، راجر. (1378). ایران عصر صفوی، ترجمه کامبیز عزیزی، تهران: نشر مرکز.
طبرسى، احمد بن على. (1403ه). الإحتجاج على أهل اللجاج( للطبرسي)، محقق / مصحح محمد باقر خرسان، مشهد: مرتضی.
لکهنویی کشمیری، محمد مهدی. (1406 ق). نجوم الاسماء، قم: مکتبة بصیرتی.
مجلسی، شيخ محمّد باقر بن محمّد تقي. (1403 ق). بحارالأنوار، تهران: مؤسسة الوفاء.
مقالات
آسرایی، مریم، مهرکی، ایرج، و دانشگر، آذر. (1401). بررسی آئین¬های مذهبی شیعه و عوامل مؤثّر بر گسترش آن در عصر صفویه با تکیه بر شعر صائب تبریزی. تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، 14(52)، 1-25.
References
Books
Ashkouri, Qutbuddin. (2001). Mahbub al-Qulob, History of Sages before Islam, corrected by Ali Ojabi, Tehran: Library, Museum, and Islamic Council Documents Center. [In Persian]
Bayhaqi, Abu al-Hassan, Ali bin Abi al-Qasim bin Zayd. (1989). Labab al-Ansab al-Aqab al-Aqab, Qom: School of Ayatollah al-Marashi. [In Arabic]
Boruni, Aborihan. (1872). Al-Akhti al-Baqiyyah, by Eduard Zachau, Leipzig. [In Persian]
Daneshpagoh, Mohammad Taqi. (2013). Catalog of the Central Library of Tehran University, Volume 8, Tehran: Tehran University. [In Persian]
Dehkhoda, Ali Akbar. (1996). Dictionary, Tehran: University of Tehran.
Draiti, Mustafa. (2008). Catalog of Iranian Manuscripts (DANA), Volume 5, Tehran: Library, Museum and Document Center of the Islamic Council. [In Persian]
Dury, Abdul Aziz. (1983). Debate on the Origin of the History of History among the Arabs, Beirut. [In Persian]
Effendi Esfahani, Mirza Abdullah. (1980). Riyad al-Ulama and Hayaz al-Fazla, research by Ahmad Hosseini, Qom: [Bina]. [In Arabic]
Erbali, Ali Ibn Isa. (2002). Kafs al-Ghamma fi Marafah al-Imam, Tabriz: Bani Hashemi. [In Arabic]
Hali, Jafar bin Muhammad bin Nama. (1985). Muthir al-Ahzan, research and publication: Al-Imam al-Mahdi School (peace be upon him), Qom: Amir Press. [In Arabic]
Hosseini Ardakani, Ahmad. (1996). Marat al-Akwan, by Abdullah Noorani, Tehran: Written Heritage. [In Persian]
Ibn Manzoor. (1993). Arabic language Publisher, Beirut, Publisher: Dar Sadder Beirut. [In Arabic]
Jodki, Hojatullah. (1998). Qayam Javed: Edited by Maktal al-Hussein-Alaihis Salam-Abi Mokhnaf, Tehran: Tebian Publishing House. [In Persian]
Lakhnooi Kashmiri, Muhammad Mahdi. (1985). Astronomy of Al-Asma, Qom: School of Astronomy. [In Arabic]
Majlisi, Sheikh Muhammad Baqir bin Muhammad Taqi. (1982). Bihar al-Anwar, Tehran: Al-Wafa Foundation.[In Persian]
Tabarsi, Ahmad bin Ali. (1982). Al-Hitajaj Ali Ahl al-Jajj (Lal-Tabarsi), researcher/corrector: Khorsan, Muhammad Baqir, Mashhad: Morteza. [In Arabic]
Articles
Asraei, M., Mehraki, I., & Daneshgar, A. (2022). Investigation of Shia religious practices and the factors affecting its expansion in the Safavid era based on Saeb Tabrizi's poetry. Interpretation and Analysis of Persian Language and Literature Texts (Dehkhoda), 14(52), 1-25. [In Persian]
