بررسی سیر تطّور اصطلاح میخانه‌ای به نماد در غزل عرفانی (با تکیه بر غزلیات سنایی، عطار، مولوی، عراقی و حافظ)
الموضوعات :مریم کوشکی جهرمی 1 , محمد علی آتش سودا 2 , سید محسن ساجدی راد 3
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد فسا، دانشگاه آزاد اسلامی، فسا، ایران.
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد فسا، دانشگاه آزاد اسلامی، فسا، ایران.
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد فسا، دانشگاه آزاد اسلامی، فسا، ایران.
الکلمات المفتاحية: زبان عرفانی, اصطلاح میخانه‌ای, نماد, غزل عرفانی, خرابات و میخانه,
ملخص المقالة :
اصطلاح صوفیانه یکی از مهم‌ترین عنصرهای زبان عرفانی و عرفان یکی از پیچیده‌ترین موضوع‌ها در دانش بشری است. این دشواری از آنجا ناشی می‌شود که هم زبان صوفی با زبان اهل علم فرق دارد و هم او اصطلاح را به قصد روشن کردن دریافته‌های اشراقی‌اش به کار نمی‌برد. در این مقاله رابطۀ اصطلاح و استعاره و نماد، در قلمرو ادبیات میخانه‌ای و تکیه بر دو واژه خرابات و میخانه، بررسی شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که اصطلاح عرفانی، به دلیل ابهام ذاتی‌اش، همیشه آبستن استعاره و نماد و به همین دلیل محتاج تفسیر و تاویل است. تأویلی که در آن ذوق از عقل پیشی می‌گیرد. اطلاعات مربوط به موضوع این مقاله از طریق مطالعات کتابخانه‌ای فراهم آمده و پس از مقوله‌بندی به یاری روش کیفی توصیف شده است.
کتاب‌ها
استیس، و. ت. (۱۳۶۱). عرفان و فلسفه، مترجم بهاءالدین خرمشاهی، تهران: انتشارات سروش.
انوری، حسن. (۱۳۸۱). فرهنگ بزرگ سخن، تهران: سخن.
پادشاه، محمد. (۱۳۶۳). آنندراج، زیر نظر محمّد دبیر سیاقی، تهران: کتاب فروشی خیام.
پورنامداریان، تقی. (۱۳۶۷). رمز و داستان‌های رمزی در ادب فارسی، تهران: علمی و فرهنگی.
پورجوادی، نصرالله. (۱۳۸۷). بادۀ عشق، تهران: نشر کارنامه.
حافظ، شمس¬الدین محمّد. (۱۳۶۲). دیوان، تصحیح پرویز ناتل خانلری، تهران: انتشارات خوارزمی.
خرمشاهی، بهاءالدین. (۱۳۶۶). حافظ¬نامه، تهران: انتشارات سروش
دلاشو، م. لوفر. (۱۳۶۴). زبان رمزی افسانه‌ها، مترجم جلال ستاری، تهران: توس.
دهخدا، علی¬اکبر. (۱۳۷۷). لغت‌نامه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ستاری، جلال. (۱۳۷۲). مدخلی بر رمزشناسی عرفانی، تهران: نشر مرکز.
ستوده، غلامرضا. (۱۳۷۱). مرجع¬شناسی و روش تحقیق در ادبیات فارسی، تهران: انتشارات سمت.
سنایی غزنوی، ابوالمجد. (۱۳۶۲). دیوان، به اهتمام مدرس رضوی، تهران: انتشارات سنایی.
شبستری، شیخ محمود. (۱۳۶۸). گلشن راز، تصحیح صمد موحد، تهران: انتشارات طهوری.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (۱۳۸۶). تازیانه‌های سلوک، تهران: انتشارات آگاه.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (۱۳۹۲). زبان شعر در نثر صوفیانه، تهران: سخن.
صفا، ذبیح¬الله. (۱۳۶۳). تاریخ ادبیات در ایران، تهران: انتشارات فردوسی.
طوسی، خواجه نصیرالدین. (۱۳۶۴). اخلاق ناصری، تصحیح مجتبی مینویی و علیرضا حیدری، تهران: انتشارات خوارزمی.
عراقی، فخرالدین ابراهیم. (۱۳۶۸). دیوان، تصحیح سعید نفیسی، تهران: انتشارات سنایی.
عطار، فریدالدین محمد. (۱۳۶۸). دیوان، به اهتمام تقی تفضلی، تهران: علمی و فرهنگی
غزالی، ابوحامد محمّد. (۱۳۶۱). کیمیای سعادت، جلد 1، تهران، علمی و فرهنگی.
فاطمی سید حسین. (۱۳۶۴). تصویرگری در غزلیات شمس، تهران: امیرکبیر.
فتوحی، محمود، محمدخانی، علی¬اصغر. (۱۳۸۵). شوریده‌ای در غزنه، تهران: سخن.
فرای، نورتروپ. (۱۳۶۳). تخیّل فرهیخته، مترجم سعید ارباب شیرانی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
قبادیانی، ناصرخسرو. (۱۳۶۸). دیوان، به تصحیح مجتبی مینویی و مهدی محقق، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
قشیری، ابوالقاسم. (۱۳۶۱). ترجمۀ رسالۀ قشیریه، تصحیح بدیع¬الزمان فروزانفر، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
لاهیجی، شمس¬الدین محمّد. (۱۳۸۳). مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز، تصحیح محمدرضا برزگر خالقی و عفت کرباسی، تهران: انتشارات زوّار.
مدکور، ابراهیم، و دیگران. (۱۳۸۸). نمادگرایی در اندیشه ابن عربی، مترجم داوود وفایی، تهران: نشر مرکز.
مرتضوی، منوچهر. (۱۳۹۰). جهان بینی و حکمت مولانا، تهران: انتشارات توس.
منوچهری دامغانی، ابوالنَّجم احمد. (۱۳۶۳). دیوان، به اهتمام محمد دبیر سیاهی، تهران: زوار.
مولوی، جلال¬الدین محمّد. (۱۳۶۸). کلیات شمس، بر اساس چاپ بدیع¬الزمان فروزانفر، تهران: هرمس.
نویا، پل. (۱۳۷۳). تفسیر قرآنی و زبان عرفانی، مترجم اسماعیل سعادت، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
یوشیج، نیما. (۱۳۶۳). حرف‌های همسایه، تهران: انتشارات دنیا.
یونگ، کارل گوستاو. (1377). انسان و سمبل‌هایش، مترجم محمود سلطانیه، تهران: جامی.
Reference
Books
Anvari, H. (2002). Farhang Bozor Sokhn, Tehran: Sokhn. [In Persian]
Attar, F. M. (1989). Divan, under the care of Taghi Tafzali, Tehran: Scientific and Cultural. [In Persian]
Dehkhoda, A. A. (1998). Dictionary, Tehran: Tehran University Press. [In Persian]
Delasho, M. L. (2005). The secret language of legends, Trans. Jalal Sattari, Tehran: TOS. [In Persian]
Fatemi S. H. (1985). Illustration in Shams' Ghazliat, Tehran: Amir Kabir. [In Persian]
Fatuhi, M., Mohammadkhani, A. A. (2006). An uprising in Ghazna, Tehran: Sokhn. [In Persian]
Fry, N. (1984). Farhikhta's imagination, Trans. Saeed Arbab Shirani, Tehran: Academic Publishing Center. [In Persian]
Ghazali, A. H. M. (1982). Alchemy of Saadat, volume 1, Tehran, scientific and cultural. [In Persian]
Hafez, Sh M. (1983). Divan, edited by Parviz Natal Khanleri, Tehran: Kharazmi Publications. [In Persian]
Iraqi, F. I. (1989). Divan, edited by Saeed Nafisi, Tehran: Sanai Publishing House. [In Persian]
Jung, C. G. (1998). Man and his symbols, Trans. Mahmoud Soltanieh, Tehran: Jami. [In Persian]
Khorramshahi, B. (1987). Hafeznameh, Tehran: Soroush Publications. [In Persian]
Lahiji, Sh. M. (2004). Mufatih al-Ijaz in the description of Golshan Raz, edited by Mohammad Reza Barzegar Khaleghi and Efat Karbasi, Tehran: Zovar Publications. [In Persian]
Madkur, I., & other. (2008). Symbolism in Ibn Arabi's thought, translated by Dawood Vafa'i, Tehran: Central Publishing. [In Persian]
Manochehri Damghani, A. N. (1984). Divan, by Mohammad Debir Sahhi, Tehran: Zovar. [In Persian]
Molavi, J. M. (1989). Kliat Shams, based on the edition of Badi al-Zaman Forozanfar, Tehran: Hermes. [In Persian]
Mortazavi, M. (2011). Maulana's worldview and wisdom, Tehran: TOS Publications. [In Persian]
Noya, P. (1994). Qur'anic interpretation and mystical language, Trans. Ismail Saadat, Tehran: Academic Publishing Center. [In Persian]
Padeshah, M. (1984). Anenderaj, under the supervision of Mohammad Debir Siyaghi, Tehran: Khayyam bookstore. [In Persian]
Porjavadi, N. A. (2008). Bade Eshgh, Tehran: Karnameh Publication. [In Persian]
Pour Namdarian, T. (1988). Code and secret stories in Persian literature, Tehran: Scientific and Cultural. [In Persian]
Qabadiani, N. Kh. (1989). Divan, edited by Mojtaba Minoui and Mehdi Mohaghegh, Tehran: Tehran University Press. [In Persian]
Qashiri, A. Q. (1982). Translation of Risalah Qashiriyeh, corrected by Badi-al-Zaman Forozanfar, Tehran: Scientific and Cultural Publications. [In Persian]
Safa, Z. A. (1984). History of Literature in Iran, Tehran: Ferdowsi Publications. [In Persian]
Sanai Ghaznavi, A. (1983). Divan, under the care of Modares Razavi, Tehran: Sanai Publications. [In Persian]
Satari, J. (1993). An entry on mystical cryptology, Tehran: Nahr-e-Karzan. [In Persian]
Shabestri, Sh. M. (1989). Gulshan Raz, corrected by Samad Mowahed, Tehran: Tahori Publications. [In Persian]
Shafii Kodkani, M. R. (2007). Tazianehey Seluk, Tehran: Aghat Publications. [In Persian]
Shafii Kodkani, M. R. (2013). The language of poetry in Sufi prose, Tehran: Sokhn. [In Persian]
Sotoudeh, Gh. R. (1992). Referencing and Research Methodology in Persian Literature, Tehran: Samit Publications. [In Persian]
Stace, V. T. (1982). Mysticism and Philosophy, Trans. Bahauddin Khorramshahi, Tehran: Soroush Publications. [In Persian]
Tusi, Khwaja N. (1985). Akhlaq Naseri, edited by Mojtabi Minoui and Alireza Heydari, Tehran: Kharazmi Publications. [In Persian]
Yoshij, N. (1984). Neighbor's Words, Tehran: Donya Publications. [In Persian]
