نظریة «حیث التفاتی» «ادموند هوسرل» و تحلیل تطبیقی دیدگاه های «هوسرل» و «عین القضاة همدانی» دربارة نفس
الموضوعات :هایده احمدی 1 , شهرزاد شیدا 2 , آذر دانشگر 3
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.
الکلمات المفتاحية: نفس, پدیدارشناسی, حیث التفاتی, عین القضاه همدانی, ادموند هوسرل.,
ملخص المقالة :
از مباحث مهم در عرفان اسلامی، نفس، انواع و اطوار آن است. مساله نفس به حدی حایز اهمیت است که تقریباً تمام عرفا به طرح آن پرداختهاند. چنانکه از زوایای مختلفی مانند منشأ خلقت نفس، درجات نفس و عملکرد آن، مورد بحث واقع شده است. به نظر میرسد که بزرگان عرفان اسلامی، اگرچه در برخی موضوعات درباره نفس یکسان عمل کردهاند اما گاهی نیز به مبحثی خاص پرداختهاند که نشان از نحوه نگرش ویژه آنها به موضوع نفس دارد. «عینالقضاة همدانی» که از عرفای صاحبنظر در عرفان اسلامی محسوب میشود. درباره نفس سخنانی بیان کرده که در نوع خود دارای تازگی و اهمیت است و میتوان مشابهت فراوانی میان گفتههای وی و «ادموند هوسرل» فیلسوف بزرگ پدیدارشناس یافت. یکی از مصادیق مطالعات تطبیقی بیان شباهتهای فکری میان دواندیشمند است که الزاما از هم تأثیرنپذیرفتهاند. در این مقاله به شیوه تحلیلی_تطبیقی، بنابر نظریه «حیث التفاتی» از «هوسرل» به بررسی دیدگاههای خاص وی درباره نفس انسانی پرداخته شده و از آنجا که میان وی و «عینالقضاة» در پارهای از مباحث مربوط به نفس انسان تشابهات جالب توجهی وجود دارد. نظریه «هوسرل» با دیدگاه «عینالقضاة همدانی» مطابقت داده شده و براساس چهار مبحث مهم و کلی به بیان دیدگاههای مشابه آنان پرداخته. یکی ازدستاوردهای این مقاله، تبیین رابطه میان عقل و نفس در هنگام شهود عرفانی است که هر دو اندیشمند معتقدند: عقل درآن لحظه، حضور دارد اما از تحلیل نوع و کیفیت آن عاجز است.
کتاب¬ها
راسل، متیسون. (1399). هوسرل، ترجمه مجید مددی، تهران: علمی و فرهنگی
رشیدیان، عبدالکریم. (1384). هوسرل در متن آثارش، تهران: نی.
سجادی، سیدجعفر. (1388). فرهنگ اصطلاحات عرفانی، تهران: طهوری.
کاپلستون. (1381). تاریخ فلسفه، فیلسویان انگلیسی، ترجمه جلال¬الدین اعلم، جلد 5، تهران: علمی و فرهنگی و سروش.
محمدی، رضا. (1394). نگاهی به پدیدارشناسی، از هوسرل تا وال، اصفهان: فردا.
میری، سید محمد. (1389). نحوه وجود نفس و چگونگی تجرد آن از دیدگاه ابن¬عربی و ملاصدرا، تهران: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
همدانی، عین¬القضاة. (1367). تمهیدات، تصحیح عفیف عسیران، تهران: علمی.
همدانی، عین¬القضاة. (1379). نامه¬های عین¬القضاة، تصحیح علی¬نقی منزوی، تهران: امیرکبیر.
مقالات
احمدی، سجاد. (1394). تحلیل تطبیقی اندیشه هوسرل و سهروردی درباره وجود. معرفت پژوهی، (47)، 98-81.
احمدی، هایده، و شیدا، شهرزاد. (1402). بررسی و تحلیل چگونگی رسیدن به حیرت از گذر نفس در آراء خواجه عبدالله، احمد غزالی و نجم رازی. تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی، 15(57)، 539-520.
جعفری، انسیه. (1398). نفس واحده در عرفان. عرفان اسلامی، 15(60)، 150-131.
محمدی فشارکی، محسن، و موسوی، سعادسادات. (1394). کتابشناسی عین القضات همدانی در ایران. آینۀ پژوهش، 26(156)، 107-121.
پایان¬نامه¬ها
غفوری، محبوبه. (1384). بررسی دیدگاه¬های عین¬القضاة همدانی و شیخ شهاب¬الدین سهروردی درباب نفس و مقایسه آن با دیدگاه¬های روان¬شناسی یونگ و فروید، پایان¬نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
منابع انگلیسی
Husserl, E. (1991). On the phenomenology of the consciousness of internal time, Trans. john Barnett, Kluwer academic publishers.
Zahavi, D. (2017). Husserl’s legacy, phenomenology, metaphysics and transcendental philosophy, oxford university press.
References
Books
Copleston, F . (2001). The history of philosophy, Tehran: Elmi and Farhangi. [In Persian]
Hamdani, A. (2000). Names of Ain al-Qadaa, edited by Ali Naqi Manzavi, Tehran: Amir Kabir. [In Persian]
Hamedani, E. (1990). Tamhidat, edited by Afif Osseiran, Tehran: Elmi. [In Persian]
Miri, S. M. (2010). The existence of the soul and its separation from the point of view of Ibn Arabi and Mulla Sadra, Tehran: Imam Khomeini Educational and Research Institute. [In Persian]
Mohammadi, R. (2014). A view to phenomenology from Husserl to waul, Isfahan: Farda. [In Persian]
Rashidian, A. (2008). Husserl in his works, Tehran: Ney. [In Persian]
Rossel, M. (2019). Husserl, Trans. Majidi, Tehran: Elmi. [In Persian]
Sajjadi, Jafar. (2010). the glossary of mysticism expressions, Tehran: Tahoor. [In Persian]
Article
Ahmadi, H., & Shahrzad, Sh. (2022). The study of the ways of perplexity based on the views of Ansari, Qazzali ND Razi. Interpretation and analysis of Persian language and literature texts, 15(57), 539-520. [In Persian]
Ahmadi, S. (2014). The comparative analysis of Husserl and Suhrawardy views on essence. Epistemology, (47), 98-81. [In Persian]
Jafari, E. (2018). Single mind in mysticism. Islamic mysticism, 15(60), 150-131. [In Persian]
Mohammadi, M. (2015). The bibliography of Hamedani. Research Mirror, 26(156), 107-121. [In Persian]
Thesis
Ghafouri, M. (2005). Examining the views of Ain-ul-Qadaa Hamdani and Sheikh Shahab-al-Din Suhravardi about the self and comparing it with the psychological views of Jung and Freud, Master's Thesis, Tehran: Shahid Beheshti University. [In Persian]
