بررسی رویای جریره در شاهنامۀ فردوسی، بر پایۀ نظریۀ ناخودآگاهی یونگ و خواب‌گزاری سنتی

الموضوعات :

سیده زهرا صابری نیکو ¹ , میرجلال‌الدین کزازی ² , موسی پرنیان ³

1 - مربی گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بندر انزلی، دانشگاه آزاد اسلامی، بندر انزلی، ایران
2 - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.
3 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه رازی کرمانشاه، ایران.

تاريخ الإرسال : 07 الأربعاء , جمادى الثانية, 1442 تاريخ التأكيد : 23 الأربعاء , رمضان, 1442 تاريخ الإصدار : 15 الجمعة , ذو الحجة, 1445

الکلمات المفتاحية: شاهنامه, خواب‌گزاری, جریره, یونگ, ناخودآگاه,

ملخص المقالة :

یکی از موارد مشترک بین ادبیات و روان‌شناسی، مقولۀ رویا و خواب‌گزاری است و مهم‌ترین وجه اشتراک این دو، به‌کارگیری زبانی نمادین در آن‌ها است. روایت رویا در بسیاری از آثار ادبی اقوام و ملل مختلف وجود دارد که در ادامه، گاهی منجر به بحث تعبیر و تفسیر و خواب‌گزاری نیز می‌شود. در شاهنامۀ فردوسی نیز به عنوان یک اثر فاخر در ادبیات حماسی، مشاهده می‌شود که امر خواب‌گزاری، یکی از موارد تکرار شونده در این کتاب است؛ به گونه ای که می‌توان از آن به عنوان یک بن‌مایه یاد کرد. این رویاها از جهت تصاویر و تحقق آن‌ها، چند گونه‌اند: بعضی از این رویاها عینا به وقوع می‌پیوندد، بعضی نیمی نمادین و نیمی حقیقی‌اند و رویاهایی نیز هستند که تماما نمادین‌اند. در این جستار، تعبیر رویای جریره در شاهنامه، از دو منظر خواب‌گزاری سنتی و مباحث ناخوداگاه فردی و جمعی یونگ مورد بررسی قرار گرفته و با تعبیر مدنظر روایت داستانی مقایسه شده است.

المصادر:

کتاب¬ها
اپلی، ارنست. (1378). رویا و تعبیر رویا، ترجمه دلارا قهرمان، تهران: میترا.
افشار، ایرج. (1385). خوابگزاری، تهران: المعی.
باشلار، گاستون. (1364). روانکاوی آتش، ترجمة جلال ستاری، تهران: توس.
تفلیسی، کمال‌الدین ابوالفصل حبیش. (1388). کامل التعبیر، به کوشش سیّد حسین رضوی برقه‌ای، تهران: نی.
جونز، ارنست و همکاران. (1369). رمز و مثل در روان¬کاوی، ترجمة جلال ستاری، تهران: توس.
دانیلز، مایکل. (1386). خودشناسی با روش یونگ، ترجمة اسماعیل فصیح، تهران: آسونه.
دبیرسیاقی، محمّد. (1378). داستان‌های نامور نامة باستان، تهران: پیوند معاصر.
دلاشو، مارگریت لوفلر. (1366). زبان رمزی قصّه‌های پری‌وار، ترجمة جلال ستاری، تهران: توس.
رستگار، نصرت. (1390). «مشروعیت حکومت از دیدگاه فردوسی»، رازهای شاهنامه، تهران: بنیاد فردوسی.
ستاری،جلال. (1384). جهان اسطوره¬شناسی،اسطوره در جهان عرب و اسلام، تهران: مرکز.
شولتز، دوان پی، و شولتز، سیدنی الن. (1370). تاریخ روان¬شناسی نوین، ترجمة علی اکبر سیف و همکاران، تهران: رشد.
شولتز، دوان پی، و شولتز، سیدنی الن. (1388). مقدمه¬ای بر روان¬شناسی یونگ، ترجمة مسعود میربها، تهران: جامی.
فوردهام، فریدا. (1374). مقدمه‌ای بر روانشناسی یونگ، ترجمة حسین یعقوب¬پور، تهران: اوجا. 
فیست، جس، و جی، گریگوری. (1388). فیست، نظریه‌های شخصیت، ترجمة یحیی سیّد محمّدی، تهران: روان.
کزازی، میر جلال¬الدین. (1376). رویا، حماسه، اسطوره، تهران: مرکز.
کزازی، میر جلال¬الدین. (1379-1387). نامۀ باستان، تهران: سمت.
کیا، خجسته. (1378). خواب و پنداره، تهران: مرکز.
لوکوک، پی‌یر. (1386). کتیبه‌های هخامنشی، ترجمة نازیلا خلخالی زیر نظر ژاله آموزگار، تهران: فرزان.
یونگ، کارل گوستاو. (1368). چهار صورت مثالی، ترجمة پروین فرامرزی، مشهد: آستان قدس رضوی.
یونگ، کارل گوستاو. (1377). تحلیل رویا، ترجمة رضا رضایی، تهران: افکار.
یونگ، کارل گوستاو. (1387). انسان در جستجوی هویت خویشتن، ترجمة محمود بهروزی¬فر، تهران: جامی.
یونگ، کارل گوستاو. (1392). انسان و سمبول هایش ، ترجمۀ محمود سلطانیه، تهران: جامی
یونگ، کارل گوستاو. (1396). روان¬شناسی و کیمیاگری، ترجمۀ محمود بهروزی‌ فر، تهران: جامی.
مقالات
صابری نیکو، سیده زهرا، کزازی، میرجلال¬الدین، و پرنیان، موسی. (1399). تعبیر رویای سیاوش در شاهنامه از دیدگاه خواب‌گزاری سنتی و روان‌شناسی یونگ. پژوهش‌نامۀ ادب حماسی، 16(29)، 209-181. dor:20.1001.1.23225793.1399.16.1.8.2
ناصری، فرشته. (1399). تحلیل فمینیستی رمان دل فولاد منیرو روانی پور بر اساس نقد روانکاوانۀ فردیت یونگ. تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، 12(44)، 267-247.
وب سایت
نرم¬افزار کتاب تعبیر خواب جامع، www.beytoote.com
References
Books
Afshar, I. (2006). Sleep, Tehran: Al-Ma'i. [In Persian]
Appley, E. (1999). Dreams and Dream Interpretation, Trans. Delara Ghahreman, Tehran: Mitra. [In Persian]
Bachelard, G. (1985). Psychoanalysis of Fire, Trans. Jalal Sattari, Tehran: Toos. [In Persian]
Dabirsiyaghi, M. (1999). Famous Stories of the Ancient Name, Tehran: Contemporary Connection. [In Persian]
Daniels, M. (2007). Self-Knowledge through Jung's Method, Trans. Esmaeil Fasih, Tehran: Asone. [In Persian]
Delachau, M. L. (1987). The Coded Language of Fairy Tales, Trans. Jalal Sattari, Tehran: Toos. [In Persian]
Feist, J., & Jay, G. (2009). Feist, Theories of Personality, Trans. Yahya Seyyed Mohammadi, Tehran: Rawan. [In Persian]
Fordham, F. (1995). An Introduction to Jungian Psychology, Trans. Hossein Yaghoubpour, Tehran: Oja. [In Persian]
Jones, E. (1989). Code and Parable in Psychoanalysis, Trans. Jalal Sattari, Tehran: Toos. [In Persian]
Jung, C. G. (1989). Four Exemplary Forms, Trans. Parvin Faramarzi, Mashhad: Astan Quds Razavi. [In Persian]
Jung, C. G. (1998). Dream Analysis, Trans. Reza Rezaei, Tehran: Afkar. [In Persian]
Jung, C. G. (2008). Man in Search of His Own Identity, Trans. Mahmoud Behrouzifar, Tehran: Jami. [In Persian]
Jung, C. G. (2013). Man and His Symbols, Trans. Mahmoud Soltanieh, Tehran: Jami. [In Persian]
Jung, C. G. (2017). Psychology and Alchemy, Trans. Mahmoud Behrouzifar, Tehran: Jami. [In Persian]
Kezazi, M. J. (1997). Dream, Epic, Myth, Tehran: Markaz. [In Persian]
Kezazi, M. J. (1998-2009). Ancient Letters, Tehran: Samt. [In Persian]
Kia, Kh. (1999). Dream and Imagination, Tehran: Markaz. [In Persian]
Lecoq, P. (2007). Achaemenid Inscriptions, Trans. Nazila Khalkhali under the supervision of Zhaleh Amouzgar, Tehran: Farzan. [In Persian]
Rastegar, N. (2011). "The Legitimacy of Government from Ferdowsi's Perspective", The Secrets of the Shahnameh, Tehran: Ferdowsi Foundation. [In Persian]
Sattari, J. (2005). The World of Mythology, Myth in the Arab and Islamic World, Tehran: Markaz. [In Persian]
Schultz, D. P., & Schultz, S. E. (1990). History of Modern Psychology, Trans. Ali Akbar Seif and colleagues, Tehran: Rushd. [In Persian]
Schultz, D. P., & Schultz, S. E. (2009). An Introduction to Jungian Psychology, Trans. Masoud Mirbaha, Tehran: Jami. [In Persian]
Tbilisi, K. A. H. (2009). Kamel al-Tabir, edited by Seyyed Hossein Razavi Barghaei, Tehran: Ney. [In Persian]
Articles
Naseri, F. (2019). Feminist analysis of the novel Del Folad by Moniro Ravanipour based on Jung's psychoanalytic critique of individuality. Interpretation and analysis of Persian language and literature texts (Dehkhoda), 12(44), 267-247. [In Persian]
Saberi Niko, S. Z., Kazazi, M. J., & Parnian, M. (2019). Interpretation of Siavash's dream in Shahnameh from the perspective of traditional dream interpretation and Jungian psychology. Epic Literature, 16(29), 209-181. dor:20.1001.1.23225793.1399.16.1.8.2. [In Persian]