هویت‌بخشی» در شعر سید اشرف‌الدین گیلانی (نسیم شمال) (بر اساس الگوی کارگزاران اجتماعی ون‌لیوون)
الموضوعات :طاهره میرهاشمی 1 , زهرا رجبی 2
1 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی، دانشگاه اراک.
2 - گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی، دانشگاه اراک، اراک، ایران.
الکلمات المفتاحية: ادبیات مشروطه, سید اشرف‌الدین گیلانی, تحلیل گفتمان انتقادی, الگوی کارگزاران اجتماعی ون لیوون, طبقه‌بندی, هویت‌بخشی.,
ملخص المقالة :
سید اشرف‌الدین گیلانی (1249 ـ 1312 ش) از شاعران تأثیرگذار عصر مشروطه است که با انتشار روزنامه سیاسی ـ اجتماعی و سراسر منظوم نسیم‌شمال نقش موثری در بیدارسازی مردم روزگار خود داشت. هویت‌بخشی یکی از مؤلفه‌های گفتمان‌مدارِ سروده‌های اوست که خود زیرشاخة مؤلفة کلی‌تری به نام طبقه‌بندی محسوب می‌شود. در پژوهش حاضر نگارندگان با بهره‌گیری از الگوی بازنمایی کارگزاران اجتماعی ون لیوون (1996) به بررسی این مؤلفه گفتمان‌مدار در شعر سید اشرف‌الدین گیلانی پرداخته‌اند و کوشیده‌اند به این پرسشها پاسخ دهند: مؤلفة گفتمان‌مدار هویت‌بخشی در شعر سید اشرف منجر به بازنمایی کدام کارگزاران اجتماعی شده است؛ 2. این مؤلفه چه کاربردی در شعر سید اشرف داشته است. مطابق داده‌های پژوهش مؤلفة گفتمان‌مدار هویت‌بخشی در شعر نسیم شمال منجر به بازنمایی کارگزاران متعددی شده که برخی از این کارگزاران عبارتند از: مردم ایران، زنان و دختران، تهیدستان، کودکان و جوانان، مسلمانان، بیوه‌زنان، اطفال فقیران، بچه‌های یتیم، مادران داغدار و... . او با بهره‌گیری از هویت‌بخشی افزون بر این که موضع خود نسبت به گروه‌ها و طبقات مختلف و رابطة متقابل این گروه‌ها و طبقات را با خود و سروده‌هایش نشان داده است، به ترسیم و بازنمایی وضعیت نامطلوب بسیاری از کارگزاران اجتماعی هم‌روزگار خویش پرداخته و ضمن انتقاد از وضع موجود، این کارگزاران را ـ که اغلب عامة مردم و مخاطب اصلی شعر نسیم شمال بوده‌اند ـ به تلاش برای کسب وضعیتی مطلوب فراخوانده است.
