تحلیل نمادین شخصیت‌های دیوان شاه نعمت الله ولی
الموضوعات :مریم پهلوان 1 , تورج عقدایی 2 , حسین آریان 3 , حیدر حسن لو 4
1 - دانشجو
2 - دانشیار، گروه زبان و ادبیات فارسی،دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان، زنجان، ایران.
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.
4 - استادیارگروه زبان وادبیات فارسی.واحدزنجان.دانشگاه ازاداسلامی.زنجان.ایران.
الکلمات المفتاحية: نماد, شخصیت, دیوان, شاه نعمت‌الله ولی, تحلیل,
ملخص المقالة :
از منظر علوم بلاغی، نماد، کلمه، عبارت یا جمله‌ای است که علاوه بر معنای ظاهری، طیف معنایی گسترده‌ای را به خواننده القا می-کند. نمادپردازی بهترین شیوه جهت بیان اندیشه‌های عرفانی و انعکاس غیرمستقیم افکار و عقایدِ عرفا است. بررسی نمادهای متون عرفانی، علاوه بر این‌که گره‌گشای ابهام حاکم بر آن‌ها است، دریچه‌ای برای ورود به عالم اندیشه عارفان است. عارف، از یک سو، جهت بیان تجربه‌های عرفانی خود و ذوق زایدالوصفی که بر اثر دریافت‌های درونی بر دلش مستولی می‌شود، و از سوی دیگر، جهت عدم افشای اسرار معرفت، گریزی جز توسل به زبان رمز و بیان نمادین ندارد. از اینرو، نماد جزء لاینفک متون عرفانی است. آثار شاه نعمت‌الله ولی عارف و صوفی مشهور قرن هشتم و نهم هجری، نیز از این قاعده مستثنی نیست. وی جهت بیان بسیاری از تجربه‌های غامض عرفانی خود از عنصر نماد - از جمله شخصیت‌های نمادین - بهره جسته است. این پژوهش به شیوه کتابخانه‌ای و اسنادی، شخصیت‌های نمادین موجود در دیوان شاه نعمت‌الله ولی را بررسی و تحلیل می‌کند. نتایج حاکی از این است که شاه ولی، در عرصه شعر، بیشتر شاعری نمادشکن است تا نمادپرداز و توجه بیش از حدّ وی، به معنا، وجه بلاغی و تصویری نمادهای او را به شدت ضعیف کرده است.
