معناشناسی واژه جهل در قرآن کریم
الموضوعات : فصلنامه مطالعات قرآنی
1 - دانشجوی دکتری زبان وادبیات عرب دانشگاه فردوسی مشهد.
2 - عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات عرب دانشگاه فردوسی مشهد(دانشیار).
الکلمات المفتاحية:
ملخص المقالة :
در این نوشتار ضمن ریشه‌شناسی واژه "جهل"، مشتقّات آن در قرآن بررسی شده و سیر تطوّر، وجوه معنایی و چگونگی استعمال آن‌ها در مقابل حلم، عقل، اسلام و نیز حوزه معنایی آن‌ها و ارتباط‌شان با واژگان مترادف، متقابل و مجاور با معنای اصلی، بر محور جانشینی یا هم‌نشینی، تبیین و تشریح گردیده است. بدین‌منظور، مطالب در دو قسمت معناشناسی تاریخی و معناشناسی توصیفی، با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی بیان شده است. در قرآن کریم مشتقّات فعلی آن، به تعداد 24 بار و در هر دو معنا استفاده شده است؛ اما بیش‌تر مربوط به معنای اول می‌باشد.
القرآن الکریم.
نهج البلاغه.
نهج الفصاحه.
ابن‌دُرید، محمّد حسن. 1384 ش/1426 ق، جمهرة اللّغة، الطّبعة الأولی، مشهد: مؤسسة الطّبع و النّشر التّابعة لِلآستانة الرّضویّة.
آذرنوش، آذرتاش. 1386 ش، تاریخ زبان و فرهنگ عربی، چاپ هفتم، تهران: سمت.
ازهری، محمّد بن احمد. 1420 ق، تهذیب اللّغة، به کوشش عبدالکریم عزاوی و محمدعلی نجار، قاهره: الدّار المصریّه.
ایزوتسو، توشیهیکو. 1391 ش، خدا و انسان در قرآن، ترجمه احمد آرام، چاپ هفتم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
البستانی، فؤاد أفرام. 1960 م، المجانی الحدیثة، الطبعة الثّانیة، بیروت: المکتبة الشّرقیّة.
راغب اصفهانی، حسین بن محمّد. 1390 ش، مفردات الفاظ قرآن کریم، ترجمه حسین خداپرست، قم: انتشارات نوید اسلام.
الشنقیطی، أحمد بن الأمین. 1412 ق، شرح المعلّقات العشر و أخبار شُعرائها. بیروت: دار الکتب العلمیّة.
طباطبائی، محمّد حسین. 1417 ق، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرّسین حوزه علمیّه.
طبرسی، فضل بن حسن. 1372 ش، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات ناصرخسرو.
طبری، ابوجعفر محمّد بن جریر. 1412 ق، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دارالمعرفة.
فخر رازی، محمّد بن عمر. 1420 ق، التّفسیر الکبیر(مفاتیح الغیب)، بیروت: دار إحیاء التّراث العربی.
مقالات
پارسایی، تهمینه و ایازی، سیّد محمّدعلی. 1391 ش، «توسعه‌پذیری معنا در قرآن کریم»،فصلنامه مطالعات قرآنی، سال سوم، شماره 12، زمستان 91، صص61-78.
