"بصیرت" در قرآن کریم و تفاوت آن با "بصر"

الموضوعات : فصلنامه مطالعات قرآنی

سوسن آل رسول ¹ , مریم سادات صدر ²

1 - عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج(دانشیار)
2 - دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج

تاريخ الإرسال : 29 الجمعة , جمادى الأولى, 1436 تاريخ التأكيد : 29 الجمعة , جمادى الأولى, 1436 تاريخ الإصدار : 29 السبت , ربيع الثاني, 1435

الکلمات المفتاحية:

ملخص المقالة :

خداوند متعال نعمت بینایی را به انسان عطا نمود و مبصرات بسیاری در مسیر زندگی وی قرار داد تا به وسیله درک آن‌ها هدایت یابد. از منظر قرآن، انسان فقط از آن جهت که صاحب چشم است بصیر خوانده نمی‌شود، بلکه تفاوت عمیقی بین بصر با بصیرت وجود دارد. در واقع بصیرت نوعی درک عمیق از مبصرات است که همگان صاحب آن نمی‌گردند مگر آنان که از نشانه‌ها عبرت گرفته و اهل تذکر، ایمان و یقین باشند. مقاله حاضر به منظور شناخت بصیرت و منابع و راهکارهایی که آیات قرآن برای کسب بصیرت معرفی می‌کند، به تحلیل توصیفی موارد و مصادیق مذکور با عنایت به تفاوت آن با بصر و مراتب بصیرت در دنیا و صاحبان بصیرت، در آموزه‌های قرآن پرداخته است.

المصادر:

کتابنامه

قرآن کریم.

ابن ابی الحدید، عبدالحمید بن هبة الله. 1404ق، شرح نهج البلاغه، تحقیق و تصحیح محمد ابراهیم ابوالفضل، قم: مکتبة آیت الله المرعشی النجفی.

ابن ادریس حلى، ابو عبدالله محمد بن احمد. 1409ق، المنتخب من تفسیر التبیان، قم: کتابخانه آیت الله مرعشى نجفى.

ابن عجیبه، احمد بن محمد. 1419ق، البحر المدید فى تفسیر القرآن المجید، قاهره: دکتر حسنعباس زکى.

امین، سیده نصرت. 1361ش، مخزن‌العرفان در تفسیر القرآن، تهران: نهضت زنان مسلمان.

تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد.1410ق، غرر الحکم و درر الکلم، تحقیق و تصحیح سیدمهدی رجایی، قم: دارالکتب‌الاسلامی.

حسینی شاه‌عبدالعظیمی، حسین بن احمد. 1363ش، تفسیر اثنی عشری، تهران: انتشارات میقات.

دخیل، على بن محمد على. 1423ق، الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، بیروت: دار التعارف للمطبوعات.

راغب اصفهانی، حسین بن محمد. 1412ق، المفردات فی غریب القرآن، دمشق- بیروت: دارالعلم- الدارالشامیهًْ‌.

سیوطی، جلال الدین و جلال الدین محلی. 1416ق، تفسیر جلالین، بیروت: مؤسسه النور للمطبوعات.

شریف الرضی، محمد بن حسین. 1406ق، خصائص‌الائمه علیهم‌السلام، تحقیق و تصحیح محمد هادی امینی، مشهد: آستان قدس رضوی.

صادقی تهرانی، محمد. 1365ش، الفرقان فى تفسیر القرآن بالقرآن، قم:انتشارات فرهنگ اسلامی.

طباطبایی، محمدحسین. 1417ق، المیزان فی تفسیر القرآن، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.

طبرسی، فضل‌بن‌حسن. 1377ش، تفسیر جوامع الجامع، تهران: انتشارات دانشگاه تهران و مدیریت حوزه علمیه قم.

طریحی، فخر الدین. 1375ش، مجمع ‌البحرین، تهران: کتابفروشی مرتضوی. 

فخرالدین رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر. 1420ق، مفاتیح ‌الغیب، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

قرشی، سیدعلی‌اکبر. 1371ش، قاموس قرآن، تهران: دار الکتب الاسلامیه.

مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی. بی تا، ایمان و کفر از کتاب بحارالانوار، ترجمه عزیز الله عطاردی قوچانی، بی‌جا: انتشارات عطارد.

مجلسی، محمدتقی بن مقصود علی. 1414ق، لوامع صاحبقرانی، قم: مؤسسه اسماعیلیان.

محمدی ری‌شهری، محمد. بی تا، میزان‌الحکمهًْ‌، ترجمه حمیدرضا شیخی، قم: تحقیق مرکز تحقیقات دار الحدیث.

 

مقالات

آل رسول، سوسن.1390ش، «مفهوم‌شناسی عبرت در قرآن کریم»، فصلنامه مطالعات قرآنی، دانشگاه آزاد جیرفت، شماره 9: صص 35-50.