بررسی هنجارگریزی نوشتاری درشعر یوسف الخال و احمد شاملو

الموضوعات :

محمدرضا بیگی ¹ , عزت ملاابراهیمی ² , بهرام پروین گنابادی ³ , لیلا قاسمی ⁴

1 - استادیارزبان و ادبیات عربی ، ، دانشگاه پیام نور ، ایران
2 - استاد زبان و ادبیات عربی ، دانشگاه تهران، تهران ، ایران
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی ، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران ، ایران.
4 - استادیار گروه زبان و ادبیات عربی ، واحد گرمسار ، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار ، ایران.

تاريخ الإرسال : 19 الأربعاء , ربيع الثاني, 1443 تاريخ التأكيد : 19 السبت , جمادى الثانية, 1443 تاريخ الإصدار : 27 الجمعة , صفر, 1444

الکلمات المفتاحية: هنجارگریزی, الگوی لیچ, احمد شاملو, یوسف الخال,

ملخص المقالة :

بررسی آثار شعرا و نویسندگان بر اساس نظریه‌های ادبی راه را برای بررسی جنبه‌های گوناگون ادبیات باز کرده است و اینگونه است که چگونگی به عمل آوردن نظریه‌ها در آثار به نمایش گذاشته می‌شود. مطالعاتی اینگونه و تطبیق آنها در زبان و ادبیات‌های مختلف عرصة مناسبی برای این است که این نظریه‌ها ملموس‌تر و عینی‌تر شوند. فراهنجاری بر مبنای زبانشناسی از نظریه‌های نقد ادبی جدید است که در چهارچوب مکتب فرمالیسم روسی بیان شده است. یوسف الخال و احمد شاملو دو شاعر بزرگ و تقریبا معاصر هم دیگر در ادب عربی و فارسی هستند که در اشعارشان از هنجارگریزی و آشنایی زدایی بهره برده‌اند یکی از این روش-ها، هنجارگریزی نوشتاری است که شاعر در این روش بدون توجه به لفظ و معنی دست به تغییر ظاهر کلمات و مصراع‌ها می‌زند و شعر را از نظر ظاهری هنجارگریز می‌کند که در این جستار نگارندگان بر آنند که به بررسی و تحلیل این نوع از زیبایی‌های شعر این دو شاعر بر اساس الگوی لیچ بپردازند و ضمن نشان دادن هنجارگریزی‌های نوشتاری در پایان میزان استفاده هر شاعر از هنجارگریزی را به صورت نمودار به تصویر کشیده است.

المصادر:

پورنامداریان ، تقی . 1381ش، سفر در مه ، تأملی در شعر شاملو ، تهران : نگاه

جلیلی، فروغ .1387ش، آیینه ای بی طرح ، تبریز: آیدین.

خال، یوسف .1979ش، الأعمال الشعریة الکاملة، بیروت: دارالعودة.

الساسی، جاک آماتاپیس .2004ق، یوسف الخال ومجلته شعر، بیروت: دارالنشر.

سجودی، فرزان . 1387ش، نشانه شناسی کاربردی، تهران: علم. 

سرمزده، فاطمه و محمدجواد مهدوی. 1396ش، جای پای اسطوره در سرورده های یوسف الخال دومین کنفرانس بین المللی ادبیات و زبانشناسی ،صص  1-9 .

شاملو، احمد .1385ش، در جدال با خاموشی، منتخب 14 دفتر، تهران: سخن

شاملو، احمد .1395ش، ابراهیم در آتش، تهران: نگاه.

شاملو، احمد .1395ش، ترانه­های کوچک غربت، تهران: نگاه.

شاملو، احمد.1395ش، مرثیه­های خاک، تهران: نگاه.

شوشتری، محمد ابراهیم و جواد ماستری فراهانی. 1393ش، هنجارگریزی معنایی در قصیدة رحل النهار بدر شاکر السیاب، پژوهش­نامة ترجمه در زبان و ادب عربی، شمارة 4، صص 33- 59.

صالحی­نیا، مریم .1382ش، هنجارگریزی نوشتاری در شعر امروز، فصلنامة پژوهش­های ادبی، شمارة1، صص 83-94.

صفوی، کوروش .1373ش، از زبانشناسی به ادبیات، چاپ دوم، تهران: شرکت انتشارات سورة مهر.

صفوی، کوروش .1391ش، نوشته­های پراکنده، نشانه­شناسی و مطالعات ادبی، تهران: علمی.

فاضل ، جهاد .2007ق ، شخصیه انشقاقیه فی حرکه الحداثه العربیه؛ بیروت: دارالعلم.

مجابی ، جواد .1380ش، طنز و حماسه در آثار شاملو ، فصل سبز ، تهران.

محسنی، علی اکبر و رضا کیانی .2013ق، الإنزیاح الکتابی فی الشعر العربی المعاصر»، فصلیة الدولة المحکمة تصدر عن جامعتی سمنان وتشرین، عدد12، صص 85-110.