ارزیابی درونی کردن ارزش‌های زیست محیطی در نظام آموزش و پرورش
الموضوعات :
سیده زهرا شمسی پاپکیاده
1
(دکتری آموزش محیط زیست، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.*(مسوول مکاتبات))
محمدسینا سرمدی
2
(کارشناسی ارشد، مهندسی عمران محیط زیست، دانشگاه خوارزمی تهران، ایران)
الکلمات المفتاحية: آموزش و پرورش, برنامه درسی, درونی‌کردن, ارزش‌های زیست محیطی,
ملخص المقالة :
درونی کردن یک ارزش یا اعتقاد، عمیق‌ترین و پایدارترین پاسخ به نفوذ اجتماعی است درونی‌سازی دانش در واقع تبدیل دانش تصریحی به دانش ضمنی سازمان است. در درونی‌سازی لازم است فرد دانش مربوط به خود را درون دانش سازمان تشخیص دهد و همچنین خودش را در یک کل گسترده‌تر دریابد. که در این بین نظام آموزش و پرورش به عنوان بنیادی‌ترین مسئول در حاکمیت بخشیدن به ارزش‌ها می‌باشد. که با وجود بحران‌های زیست محیطی بوجود آمده در قرن حاضر، باید به دنبال حاکمیت مسایل زیست محیطی در مدرسه با فراوانی‌های باورها، احساس مسئولیت‌پذیری، نگرش و فرهنگ زیست محیطی در مراکز آموزشی باشیم تا به درونی کردن آن در دانش آموزان دست یابیم. این پژوهش به درونی کردن ارزش‌های زیست‌محیطی از طریق نظام آموزش و پرورش تمرکز دارد. جامعه آماری آن را کلیه دبیران شهر تهران تشکیل داده‌اند که حجم نمونه آن تعداد 402 نفر از دبیران می‌باشند و نتایج نشان می‌دهد که بین محتوای آموزشی در نظام آموزش و پرورش و همچنین فضای فیزیکی در مدرسه با درونی کردن ارزش‌های زیست محیطی در دانش‌آموزان رابطه معناداری وجود دارد. بنابراین ارایه محتوای متون آموزشی و فضای فیزیکی مناسب هر کدام به نوبه خود از مولفه‌های مهم در آموزش و پرورش است. که باعث رغبت و تمایل دانش‌آموزان به ارزش‌های زیست محیطی خواهند شد و گامی برای درونی نمودن این ارزش‌ها می‌باشند.
- گروه صلح کرسی حقوق بشر، صلح و دموکراسی یونسکو دانشگاه شهید بهشتی، حقوق زیست محیطی بشر، تهران: نشر داد گستر، 1391، ص 89.
- محرم نژاد، ناصر.، حیدری، عمران، تدوین الگوی مدیریتی توسعه پایدار آموزش محیط زیست برای نسل جوان کشور. مجله علوم تکنولوژی محیط زیست، 1385، دوره 8، شماره 1، صفحه 68-77.
- کریمی، داریوش و لیاقتی، هومان، آموزش محیط زیست و رفتار شهروندی، تهران: انتشارات شهرداری منطقه 9، 1387.
- Palmer, J.A. 1998. Environmental education in the 21st century: Theory, practice, progress, & Promise, Routledge.
- Yin Chan. K, Chan. Y.L., Lim. K, Singh. S., 2007. Measuring the Effects of Values Internalization in a Military Training School. Paper presented at the 49th annual International Military Testing Association (IMTA) conference held at Gold Coast, Australia, October, 1-13.
- Murphy. K. M., 2002. Ambiguity, ambivalence and indifference in organizational values. Haman Resources Management Journal, 12(1), 17- 32.
- Hatcher, T., 2004. Environmental Ethics as an Alternative for Evaluation Theory in For-Profit Business Context. Evaluation and Program Planning, 27, 357-363.
- Abandon, S., 1997. Human-nature interaction and the modern agricultural regime: Agriculture practices and practices and environmental ethics, PhD dissertation dept of sociology, University of Saskatchewan Canada.
- Corral-Vertigo, V, Bechtel R. B, Frijol-Sing B., 2003, Environmental beliefs and water conservation: An empirical study, journal of environmental psychology, 23(3), 247-257.
- Stern, P.C, Dietz, T & Kalof, L., 1993, Value orientations, Gender and Environmental Concern, Journal of Environmental and Behavior, 25, 322 – 348.
- Widegren, O, 1998, The New Environmental Paradigm and Personal Norms. Journal of Environmental and Behavior. 30, 75 – 100.
- Schultz, P,W . and L. Zelezny. 1999. Values as predictors of environmental attitudes: evidence for consistency across cultures. Journal of Environmental psychology, 19, 255-295.
- Wagiet, R. 2002. Environmental education: integral facet of South Africa’s curriculum, in: The long walk to sustainability—a South African perspective (Johannesburg, IHS South Africa).
- Nordlund, A. and Gavril, J. 2002. Value structures behind pro-environmental behavior. Environment and Behavior, 34, 363-377.
- Eisner, E.W. 2002. The Educational Imagination: On the Design and Evaluation of School Programs (3rd ed.). Upper Saddle River,NJ: Merrill Prentice Hall.
- قربانزاده. سلام ا...،1377. بررسی عوامل موثر در رشد و تثبیت باورهای دینی دانش آموزان دوره متوسطه استان آذربایجان غربی، طرح پژوهشی سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجان غربی.
- شیخ الاسلام زاده. افسانه، روانشناسی اجتماعی، مولف: آرونسون، الیوت، تهران: انتشارات ما و شما؛ 1385.
- نیک گهر. عبدالحسین، مبانی جامعه شناسی، تهران: انتشارات توتیا، 1387.
- خادمی، عین الله. بررسی عوامل موثر بر درونی کردن ارزش های اسلامی در دانش آموزان، تهران: انتشارات اداره کل آموزش و پرورش، 1379.
- سبحانی نیا. محمد، راه های درونی کردن مفاهیم اخلاقی، معارف اسلامی، 1382، شماره 55. صفحه 1-10.
- مشیری، منیژه. جوادی، محمد جعفر. تورانی، حیدر. خلخالی، مرتضی. جعفر آبادی، محسن. امانی طهرانی، محمود، نظرخواهی و گزارش: درونی کردن ارزش ها در نگاه کارشناسان، رشد معلم، 1381، شماره 170، صفحه 10 – 19.
- دیبایی، شادی و لاهیجانیان، اکرم الملوک، بررسی برنامه های درسی مقطع راهنمایی با تأکید بر محورهای آموزش محیط زیست، مجله علوم محیطی، 1388، دوره 6، شماره 3، صفحه 177-184.
- مهدوی دامغانی. عبدالمجید، کوچکی. علیرضا، جایگاه تنوع اکولوژیکی در توسعه پایدار، مولف: کریس، میسر، مشهد: نشر دانشگاه فردوسی، 1384.
- وهاب زاده. عبدالحسین، اخلاق محیط زیست، مقدمات و مقالات. مولف: بنسون، جان، مشهد: انتشارات جهاد دانشگاهی؛ 1382.
- شاهنوشی، مجتبی؛ عبدالهی، عظیمه سادات. تحلیلی بر فرهنگ زیست محیطی مردم اصفهان و برخی عوامل مؤثر بر آن، مجله پژوهشی علوم انسانی دانشگاه اصفهان، 1386، شماره 2، صفحه 15-34.
- رضوانی. نعیمه، 1384. بررسی رابطه دانش زیست محیطی و نگرش ها با رفتارهای حفاظت از محیط زیست، دانشگاه شهید بهشتی، تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد.
- ملکی. امیر، 1374. بررسی پایگاه اقتصادی – اجتماعی خانواده با گرایشهای ارزشی جوانان، دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت معلم، پایان نامه کارشناسی ارشد.
- براهنی، محمد تقی و همکاران، زمینه روانشناسی هیلگارد، مولف: اتکینسون، ریتال و همکاران، تهران: نشر رشد؛ 1395.
- صدیق سروستانی. رحمت ا...، انسان و شهرنشینی، مرکز اطلاعات علمی (مجازی)، دوره 1، شماره 1، صفحه 15-31.
- علاقه بند. علی، جامعه شناسی آموزش و پرورش، تهران: نشر روان، 1394.
- زبردستان. مرضیه، 1376. بررسی میزان آگاهی و نگرش دانش آموزان نسبت به مسائل جمعیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن، پایان نامه کارشناسی ارشد.
- مخدوم. مجید، زیستن در محیط زیست، مولف: میلر، جورج .تایلر، تهران: انتشارات دانشگاه تهران؛ 1392.
- شبیری، محمد و عبدالهی، سهراب نظریه ها و کاربردهای آموزش محیط زیست، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور، 1388.
- خسروی، زهره. باقری، خسرو، راهنمای درونی کردن ارزش های اخلاقی از طریق برنامه ی درسی، فصلنامه ی مطالعات برنامه درسی. 1387، دوره 3، شماره 8، 81- 105.
- رضایی، ایرج، 1382. روش ایجاد انگیزه و نیاز در مخاطبان مختلف به منظور بهبود اثر بخشی آموزش های زیست محیطی، دانشگاه شهید بهشتی، پایان نامه کارشناسی ارشد.
- سنایی، مهدی، 1382. بررسی و ارزیابی برنامه های آموزش محیط زیست کشور، دانشکده ادبیات (جغرافیا و برنامه ریزی روستایی)، دانشگاه تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد.
_||_
- گروه صلح کرسی حقوق بشر، صلح و دموکراسی یونسکو دانشگاه شهید بهشتی، حقوق زیست محیطی بشر، تهران: نشر داد گستر، 1391، ص 89.
- محرم نژاد، ناصر.، حیدری، عمران، تدوین الگوی مدیریتی توسعه پایدار آموزش محیط زیست برای نسل جوان کشور. مجله علوم تکنولوژی محیط زیست، 1385، دوره 8، شماره 1، صفحه 68-77.
- کریمی، داریوش و لیاقتی، هومان، آموزش محیط زیست و رفتار شهروندی، تهران: انتشارات شهرداری منطقه 9، 1387.
- Palmer, J.A. 1998. Environmental education in the 21st century: Theory, practice, progress, & Promise, Routledge.
- Yin Chan. K, Chan. Y.L., Lim. K, Singh. S., 2007. Measuring the Effects of Values Internalization in a Military Training School. Paper presented at the 49th annual International Military Testing Association (IMTA) conference held at Gold Coast, Australia, October, 1-13.
- Murphy. K. M., 2002. Ambiguity, ambivalence and indifference in organizational values. Haman Resources Management Journal, 12(1), 17- 32.
- Hatcher, T., 2004. Environmental Ethics as an Alternative for Evaluation Theory in For-Profit Business Context. Evaluation and Program Planning, 27, 357-363.
- Abandon, S., 1997. Human-nature interaction and the modern agricultural regime: Agriculture practices and practices and environmental ethics, PhD dissertation dept of sociology, University of Saskatchewan Canada.
- Corral-Vertigo, V, Bechtel R. B, Frijol-Sing B., 2003, Environmental beliefs and water conservation: An empirical study, journal of environmental psychology, 23(3), 247-257.
- Stern, P.C, Dietz, T & Kalof, L., 1993, Value orientations, Gender and Environmental Concern, Journal of Environmental and Behavior, 25, 322 – 348.
- Widegren, O, 1998, The New Environmental Paradigm and Personal Norms. Journal of Environmental and Behavior. 30, 75 – 100.
- Schultz, P,W . and L. Zelezny. 1999. Values as predictors of environmental attitudes: evidence for consistency across cultures. Journal of Environmental psychology, 19, 255-295.
- Wagiet, R. 2002. Environmental education: integral facet of South Africa’s curriculum, in: The long walk to sustainability—a South African perspective (Johannesburg, IHS South Africa).
- Nordlund, A. and Gavril, J. 2002. Value structures behind pro-environmental behavior. Environment and Behavior, 34, 363-377.
- Eisner, E.W. 2002. The Educational Imagination: On the Design and Evaluation of School Programs (3rd ed.). Upper Saddle River,NJ: Merrill Prentice Hall.
- قربانزاده. سلام ا...،1377. بررسی عوامل موثر در رشد و تثبیت باورهای دینی دانش آموزان دوره متوسطه استان آذربایجان غربی، طرح پژوهشی سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجان غربی.
- شیخ الاسلام زاده. افسانه، روانشناسی اجتماعی، مولف: آرونسون، الیوت، تهران: انتشارات ما و شما؛ 1385.
- نیک گهر. عبدالحسین، مبانی جامعه شناسی، تهران: انتشارات توتیا، 1387.
- خادمی، عین الله. بررسی عوامل موثر بر درونی کردن ارزش های اسلامی در دانش آموزان، تهران: انتشارات اداره کل آموزش و پرورش، 1379.
- سبحانی نیا. محمد، راه های درونی کردن مفاهیم اخلاقی، معارف اسلامی، 1382، شماره 55. صفحه 1-10.
- مشیری، منیژه. جوادی، محمد جعفر. تورانی، حیدر. خلخالی، مرتضی. جعفر آبادی، محسن. امانی طهرانی، محمود، نظرخواهی و گزارش: درونی کردن ارزش ها در نگاه کارشناسان، رشد معلم، 1381، شماره 170، صفحه 10 – 19.
- دیبایی، شادی و لاهیجانیان، اکرم الملوک، بررسی برنامه های درسی مقطع راهنمایی با تأکید بر محورهای آموزش محیط زیست، مجله علوم محیطی، 1388، دوره 6، شماره 3، صفحه 177-184.
- مهدوی دامغانی. عبدالمجید، کوچکی. علیرضا، جایگاه تنوع اکولوژیکی در توسعه پایدار، مولف: کریس، میسر، مشهد: نشر دانشگاه فردوسی، 1384.
- وهاب زاده. عبدالحسین، اخلاق محیط زیست، مقدمات و مقالات. مولف: بنسون، جان، مشهد: انتشارات جهاد دانشگاهی؛ 1382.
- شاهنوشی، مجتبی؛ عبدالهی، عظیمه سادات. تحلیلی بر فرهنگ زیست محیطی مردم اصفهان و برخی عوامل مؤثر بر آن، مجله پژوهشی علوم انسانی دانشگاه اصفهان، 1386، شماره 2، صفحه 15-34.
- رضوانی. نعیمه، 1384. بررسی رابطه دانش زیست محیطی و نگرش ها با رفتارهای حفاظت از محیط زیست، دانشگاه شهید بهشتی، تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد.
- ملکی. امیر، 1374. بررسی پایگاه اقتصادی – اجتماعی خانواده با گرایشهای ارزشی جوانان، دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت معلم، پایان نامه کارشناسی ارشد.
- براهنی، محمد تقی و همکاران، زمینه روانشناسی هیلگارد، مولف: اتکینسون، ریتال و همکاران، تهران: نشر رشد؛ 1395.
- صدیق سروستانی. رحمت ا...، انسان و شهرنشینی، مرکز اطلاعات علمی (مجازی)، دوره 1، شماره 1، صفحه 15-31.
- علاقه بند. علی، جامعه شناسی آموزش و پرورش، تهران: نشر روان، 1394.
- زبردستان. مرضیه، 1376. بررسی میزان آگاهی و نگرش دانش آموزان نسبت به مسائل جمعیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن، پایان نامه کارشناسی ارشد.
- مخدوم. مجید، زیستن در محیط زیست، مولف: میلر، جورج .تایلر، تهران: انتشارات دانشگاه تهران؛ 1392.
- شبیری، محمد و عبدالهی، سهراب نظریه ها و کاربردهای آموزش محیط زیست، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور، 1388.
- خسروی، زهره. باقری، خسرو، راهنمای درونی کردن ارزش های اخلاقی از طریق برنامه ی درسی، فصلنامه ی مطالعات برنامه درسی. 1387، دوره 3، شماره 8، 81- 105.
- رضایی، ایرج، 1382. روش ایجاد انگیزه و نیاز در مخاطبان مختلف به منظور بهبود اثر بخشی آموزش های زیست محیطی، دانشگاه شهید بهشتی، پایان نامه کارشناسی ارشد.
- سنایی، مهدی، 1382. بررسی و ارزیابی برنامه های آموزش محیط زیست کشور، دانشکده ادبیات (جغرافیا و برنامه ریزی روستایی)، دانشگاه تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد.
