ضرورت انتخاب مدل بهینه مکان‌یابی لندفیل های شهری در راستای آمایش سرزمین و توسعه پایدار

الموضوعات :

طلیعه عبدالخانی نژاد ¹ (مدرس، گروه مهندسی منابع طبیعی و محیط زیست، دانشکده مهندسی کشاورزی، دانشگاه پیام نور، مرکز بوشهر، بوشهر، ایران.)
سید مسعود منوری ² (دانشیار، گروه ارزیابی و امایش سرزمین،دانشکده محیط زیست و انرژی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.)
سعید زارعی ³ (دکتری زمین شناسی شناسی، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران.)

تاريخ الإرسال : 30 السبت , شوال, 1436 تاريخ التأكيد : 05 الأربعاء , ربيع الأول, 1437 تاريخ الإصدار : 01 الأربعاء , ذو الحجة, 1438

الکلمات المفتاحية: لندفیل‌های شهری, مکان‌یابی, آمایش سرزمین, توسعه پایدار, بوشهر,

ملخص المقالة :

زمینه و هدف: مکان‌یابی محل مناسب برای دفن پسماند از ضروریات طرح‌های توسعه شهری است. توسعه پایدار را می‌توان به معنای شناسایی ویژگی‌ها و دارایی‌های منحصربه‌فرد هر منطقه دانست که مزیت‌های هر منطقه را برجسته نموده و ذی‌نفع‌های منطقه و منابع را حول چشم‌انداز برخاسته از آمایش سرزمین سوق می‌دهد. توسعه‌ی فضایی لندفیل‌های شهری در پهنه‌ی سرزمین مجموعه مخاطرات و تهدیداتی است که از منابع مختلف انسانی به محیط‌زیست وارد می‌شود. ازاین‌رو مطالعات پایه زیست‌محیطی با تکیه بر فن‌آوری GIS و دیگر مدل‌های مربوط بر اساس تجزیه و تحلیل فضایی داده‌ها در خصوص شناسایی منطقه، می‌تواند موردتوجه جدی قرار گیرد. سیمای سرزمین بر سودمندی فعالیت‌های انسان در طبیعت اشاره می‌کند به‌خصوص در مناطقی که دلالت بر گیاهان دارد و یا به‌طور مصنوعی ترسیم‌شده است، از طرفی در لندفیل‌های شهری بررسی از دیدگاه سیمای سرزمین تأثیر بسیار مهمی در انتخاب محل دفن دارد. این تحقیق با هدف ضرورت انتخاب مدل بهینه برای مکان‌یابی لندفیل‌های شهری در راستای آمایش سرزمین و توسعه پایدار است. روش بررسی: در این تحقیق محل دفن پسماند شهر بوشهر مورد بازدید قرار گرفته و ویژگی‌هایی نظیر میزان فاصله چاه، مراکز جمعیتی و مسکونی، مراکز صنعتی، جاده دسترسی، فرودگاه‌ها، مراکز تاریخی و مذهبی، مناطق با اهمیت زیستی، شکارگاه‌ها و زیستگاه‌های پرندگان، مختصات جغرافیایی، باد، پستی و بلندی زمین، زمین شناسی، کاربری اراضی، خاک‌شناسی، مسیل‌ها، عمق آب‌های زیرزمینی، دشت سیلابی، آب سطحی و شیب مورد مطالعه قرار گرفت. پس از انجام پردازش‌های لازم در این نرم افزار نقشه مختلف منطقه تهیه گردید. نقشه حاصل به نرم‌افزار Arc GIS انتقال داده شد. نقشه‌های با تابع Clip کلیه فایل‌های رقومی مختص این محدوده استخراج شد. نقشه‌های پایه در محیط، ۲/۹ Arc GIS در محدوده مطالعاتی با استفاده از تابع Buffer مشخص گردید، سپس نقشه‌ها دسته‌بندی و در نهایت با روی هم‌گذاری هر یک از نقشه‌ها، نقشه نهایی شده، به دست آمد. نقشه نهایی با توجه به جداول طبقه‌بندی با سه ارزش نامناسب، متوسط و مناسب تهیه گردید. یافته‌ها: نتایج این تحقیق نشان داد که منطقه مورد مطالعه ۵۷ درصد مناسب، ۴۰ درصد نامناسب و ۳ درصد متوسط در راستای آمایش و توسعه پایدار ارزیابی شد. همچنین بر اساس میزان رشد جمعیت در شهر بوشهر میزان تولید پسماند در افق ۲۰ ساله مساحت اراضی مورد نیاز دفن بهداشتی در محدوه مطالعاتی از سال ۱۳۸۵ تا ۱۴۰۵، ۲/۱۱۷۶۲۶۱ هکتار محاسبه گردید. با توجه به این که مساحت زمین محل دفن فعلی ۲ هکتار می‌باشد، مشخص شد این محل جواب‌گوی نیاز ۲۰ ساله نمی‌باشد.

المصادر:

1-   ارجمند. محمد، 1381، تدوین الگوی ارزیابی زیست محیطی برای پروژه‌های زباله سوزدر کشور، پایان نامه کارشناسی ارشد علوم محیط زیست واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز، صص 23-9.

2-   امریون. احمد و چاقری. محمود، آمایش سرزمین با رویکرد دفاعی، امنیتی، فصل‌نامه علمی و آموزشی دفتر توسعه آموزش ((EDO، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله عج. سال دهم، شماره 36: صص 11- 15.

3-   جبل عاملی. محمد سعید، شهانقی. کامران، حسنوی. رضا و نصیری. محمدرضا، 1388، ارائه مدل ترکیبی مکان‌یابی تسهیلات حساس، نشریه بین المللی مهندسی صنایع و مدیریت تولید. شماره 4، صص 65- 76.

4-      طرح تجدید نظر در طرح تفضیلی بوشهر مهندسین مشاور شهر و برنامه، زمستان 1389.

5-      عبدلی. م، 1372، سیستم مدیریت مواد زاید جامد شهری و روش‌های کنترل آن، سازمان بازیافت و تبدیل مواد شهرداری تهران،

6-      عمرانی. قاسمعلی، 1383، مواد زاید جامد، دانشگاه آزاد اسلامی.

7-      کوهی. س، 1384، مکان یابی محل دفن زباله شهر قرچک، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران، صص 37-47.

8-      مخدوم. مجید، 1378، شالوده آمایش سرزمین، انتشارات دانشگاه تهران، ص 295.

9-   مددی. ص،1384، مکان یابی و مدیریت زیست محیطی محل دفن زباله‌های جامد شهرستان میانه، مقالات چاپ شده؛ دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده علوم زمین، صص 67-84.

10- منوری. مسعود، 1384، ارزیابی اثرات زیست محیطی، انتشارات میترا، سازمان حفاظت از محیط زیست و شرکت مهندسین مشاور ارزیابان محیط، چاپ دوم، 420 ص.

11-  Noble.G. Siting Landfills and other Technomic publishing

12-  Salvato. J.A. wike. G. William 1971.sanitary land-fill leaching prevention and control, wrolater pullution control fedration vol. 43،10،pp.2048 2100.

13-  Tchobanoglous.G.&Kreith/F”Hand book of solid waste management”/Mc Graw- Hill College.20