پارادایم پر و خالی در معماری بومی ایران: ابعاد شکلی – کالبدی

الموضوعات :

زهرا احمدی ¹ , فرح حبیب ² , محمد نقی زاده ³

1 - دکتری معماری، گروه معماری، دانشکده عمران، معماری و هنر، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - استاد گروه معماری، دانشکده عمران، معماری و هنر، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. *(مسوول مکاتبات)
3 - استادیار گروه معماری، دانشکده عمران، معماری و هنر، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران ایران

تاريخ الإرسال : 28 الأربعاء , محرم, 1439 تاريخ التأكيد : 05 السبت , ربيع الثاني, 1439 تاريخ الإصدار : 27 الإثنين , شعبان, 1441

الکلمات المفتاحية: تضاد, خالی, معماری, کالبد, شکل,

ملخص المقالة :

زمینه و هدف: به دلیل ادراک محدود و نادرست انسان معاصر از مفهوم خالی، در شهرها و معماری امروز، فضاهای تهی و بی هویت جایگزین فضاهای خالی ‌شده‌اند، درنتیجه خالی‌ها به‌اندازه قسمت‌های پر، اهمیت و اعتبار ندارند. بنا بر فرضیه این تحقیق؛ در معماری بومی محوریت و اصالت با خالی‌هاست. بر همین مبنا تحقیق پیش رو باهدف استمرار ارزش‌های معماری بومی در جهت ارتقا معماری معاصر، درصدد درک مفهوم خالی و تبیین نقش آن در معماری بومی است. لذا مدار این تحقیق بر حول پاسخگویی به این مساله می‌چرخد که فضای خالی چه نقشی در شکل و کالبد معماری بومی ایران و به‌طور خاص در معماری خانه‌های یزد دارد؟ روش بررسی: تحقیق در ابتدا پیرامون چیستی مفهوم خالی کنکاش می‌کند و به تدوین ارکانی برای مفهوم خالی می‌پردازد. پس‌ازآن کیفیت تحقق این ارکان را در ابعاد کالبدی - شکلی، در پنج‌خانه بومی یزد مورد آزمون قرار می‌دهد. تحقیق بامطالعه کیفی صورت گرفته و ابزار گرداوری داده ها، مشاهدات عینی و مطالعه منابع مکتوب می باشد. یافته‌ها: تجلی مفهوم خالی مقارن باوجود دو عنصر یا کیفیت متضاد است به‌گونه‌ای که دو امر متضاد را بی آن که یکی بر دیگری فرو بکاهد به یکدیگر بپیوندد. بر اساس یافته های نظری تحقیق، تجلی مفهوم خالی مشروط به وجود سه رکن است. رکن اول: تضاد (همبود دو عنصر متضاد)، رکن دوم: تعامل، رکن سوم: تعادل. بحث و نتیجه‌گیری: نتایج تحقیق نشان می‌دهد خالی به‌عنوان مفهومی تعالی بخش ماحصل وجود عناصر متضاد، همزیستی و تعامل آن‌ها و در پی آن به تعادل و وحدت رسیدن آن‌هاست. معماران خانه‌های یزد، با ادراک ضرورت هم‌نشینی زوج های متضاد و با شناخت مؤلفه‌هایی چون هندسه، رنگ، نور و محصوریت موجبات تعامل ازواج متضاد و در پی آن تعادل آن‌ها را فراهم کرده اند و مفهوم تأثیرگذار خالی را در ابعاد شکلی و کالبدی این خانه‌ها متبلور ساخته اند به‌نحوی‌که در این معماری اصالت و محوریت با خالی‌هاست.

المصادر:

1. Burckhardt T. The void in Islamic art studies in comparative Religion.1970. 4(2). (spring: www. Studiescomparativereligion.com)


2. Nasr S. Islamic art and Spirituality. Tehran. publishing Hekmat.2010: 197-203 (In Persian)


3. Naghizadeh M. Kaaba aesthetics. Religious art. 2004 spring and summer 19-20: 72-128. (In Persian)


4. Fosnaugh A. Activating the Void[s]: Explorations in Absences thesis for MA. University of Cincinnati. The school of architecture and interior designe and planning the college of designe. 2007 Architecture.art.


5. JIN B. Kitaro Nishida’s Philosophy of Emptiness and Its Architectural Significance. Pennsylvania State University. 2008. onlinelibrary.wiley.com/doi.


6. David A. Dilworth Introduction and Postscript in Kitaro Nishida Last Writings: Nothingness and the Religious Worldview, David A. Dilworth, trans. Honolulu: University of Hawaii Press; 1987: 5–6, 130–31.


7. Moin M. Persian culture. 20th edition Amir Kabir Publishing; 2003 (1):1392 (In Persian)


8. Burkhart T. Nasri A. (translator) Basics of Islamic Art. Tehran: Haghighat Publications. 2007: 121-118.( Persian)


9. Esmati S. Passing on the Heraclitus philosophical views. Magazine Marefat. 2001 ( 42) : 41-49.( In Persian)


10. Kitaro N. Complete Works (Nishida Kitaro Zenshu) .Tokyo: Iwanami shoten. 1947: 217–19, 229–31


11. Biparva M. The effect of the empty concept of Dao's thinking on the empty space of Chinese painting. Journal of Art .2002  Winter (54): 174-189 (In Persian)


12. Etezdi L. Zen and the architecture of Japan. Scientific Journal of Soffeh. 2000 Spring & Summer 10 (30) : 44-67 (In Persian)


13. Ardalan N. Bakhtiar L.  Sense of unity. Jalili V. Ehsan T. (translator). Tehran: Publication of the Science of Royal Architect; 2011: 93 (In Persian)


14. Madadpour M. Truth and Religious Art.  Surah Mehr; 2009 (In Persian)


15. Noghrekar A. et al. Theoretical Foundations of Architecture. Tehran: University of Science and Technology; 2007.  (In Persian)


16. Zevi B. How to look at architecture.Translator Graman F. Tehran  Shahidi Publishing ;  2008 (In Persian)


17. Falahat M. The role of the physical design in the sense of the place of the mosque. The Journal of Fine Arts. 2005 summer (22): 57-66. (In Persian)


18. Dehkhoda A. Dehkhoda Dictionary, Second Edition. Tehran. Publisher of the Publishing and Printing Institute of Tehran University; 1998 (6): 23559. (In Persian)


19. Qizilbash M. Aboulzia F. The traditional alphabet of Yazd. Tehran: Publications of the Ministry of Culture  1985 (In Persian)


20. Memarian G. Kazempour H. Soheil N. Mazaherian H. Geometric Analysis and Geometric Analysis of Yazdi Design in Iranian Architecture. Journal of Fine Arts Architecture and Urbanism. 2017. Spring 22(1):46-53 (In Persian)


21. Pakzad J. Theoretical Foundations and Urban Design Process. Ministry of Housing and Urban Development. 2006.  (In Persian)


22. Azizolahi A. Investigating the Empty Space in Iranian Painting Works and Comparing them with the Far East. Master's Thesis .Islamic Azad University. Tehran Branch.2013 (In Persian)