تحلیل قیاسی وضعیت موجود و مطلوب شاخص‌ها و زیر شاخصهای توسعه کشاورزی ارگانیک استان لرستان
الموضوعات : پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزیجهانبخش بیرانوند 1 , احمدرضا عمانی 2 , آزاده نواله نوری وندی 3 , محمدرضا اردکانی 4
1 - دانشجوی دکتری گروه ترویج و آموزش کشاورزی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران
2 - دانشیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران
3 - استادیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران
4 - استاد گروه زراعت، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران
الکلمات المفتاحية: کشاورزی ارگانیک, ترویج کشاورزی, کشاورزی پایدار, استان لرستان, روش کدگذاری,
ملخص المقالة :
با توجه به اهمیت موضوع امنیت غذایی و خسارتهای جبران ناپذیر ناشی از استفاده بیش ازحد نهادههای شیمیایی کشاورزی بر محیطزیست خلأ یک تحلیل قیاسی وضعیت موجود و مطلوب احساس میگردد. این تحقیق از بعد نحوه کنترل متغیرها، غیرآزمایشی و از بعد هدف کاربردی بوده است. تحقیق حاضر از انواع تحقیقات پیمایشی و مقطعی است. در این تحقیق از پارادایم آمیخته متوالی و به صورت اکتشافی و از نظریه داده‌بنیاد استفاده شده است. به منظور قیاس وضعیت موجود و مطلوب شاخص‌ها و زیر شاخصهای توسعه کشاورز ی ارگانیک از آزمون ویلکاکسون استفاده شد به این مفهوم که روشهای کیفی و کمی به شکل ترکیبی و در توالی هم استفاده شده است. نمونه مورد مطالعه این پژوهش در مرحله کیفی شامل 32 نفر از کارشناسان خبره استان لرستان بود که در زمینه کشت محصولات ارگانیک در منطقه مورد پژوهش آگاهی لازم را داشتند و دارای تخصص کشاورزی و حداقل مدرک کارشناسی بودند. در بخش کمی تحقیق با استفاده از جدول کرجسی و مورگان تعداد نمونه از بین زارعین 384 نفر تعیین شد. به منظور دستیابی به اهداف تحقیق، این پژوهش از مهر 1399 آغاز و تا مهر 1401 به پایان رسید. بر اساس نتایج حاصل از قیاس کلیه شاخص‌ها و زیر شاخصهای توسعه کشاورزی ارگانیک یعنی اکولوژیکی، سلامت، انصاف، مراقبت، اجتماعی-فرهنگی و تولیدی-اقتصادی و زیر شاخصهای هریک از طریق آزمون ویلکاکسون مشخص شد که، با احتمال 99 درصد بین وضعیت موجود و مطلوب کلیه شاخص‌ها و زیرشاخص‌ها اختلاف معنی‌داری وجود دارد.
تحلیل قیاسی وضعیت موجود و مطلوب شاخص‌ها و زیر شاخصهای توسعه کشاورزی ارگانیک استان لرستان
چکیده
با توجه به اهمیت موضوع امنیت غذایی و خسارتهای جبران ناپذیر ناشی از استفاده بیش ازحد نهادههای شیمیایی کشاورزی بر محیطزیست خلأ یک تحلیل قیاسی وضعیت موجود و مطلوب احساس میگردد. این تحقیق از بعد نحوه کنترل متغیرها، غیرآزمایشی و از بعد هدف کاربردی بوده است. تحقیق حاضر از انواع تحقیقات پیمایشی و مقطعی است. در این تحقیق از پارادایم آمیخته متوالی و به صورت اکتشافی و از نظریه داده‌بنیاد استفاده شده است. به منظور قیاس وضعیت موجود و مطلوب شاخص‌ها و زیر شاخصهای توسعه کشاورز ی ارگانیک از آزمون ویلکاکسون استفاده شد به این مفهوم که روشهای کیفی و کمی به شکل ترکیبی و در توالی هم استفاده شده است. نمونه مورد مطالعه اين پژوهش در مرحله كيفي شامل 32 نفر از کارشناسان خبره استان لرستان بود که در زمینه کشت محصولات ارگانیک در منطقه مورد پژوهش آگاهی لازم را داشتند و دارای تخصص کشاورزی و حداقل مدرک کارشناسی بودند. در بخش کمی تحقیق با استفاده از جدول کرجسی و مورگان تعداد نمونه از بین زارعین 384 نفر تعیین شد. به منظور دستیابی به اهداف تحقیق، این پژوهش از مهر 1399 آغاز و تا مهر 1401 به پایان رسید. بر اساس نتایج حاصل از قیاس کلیه شاخص‌ها و زیر شاخصهای توسعه کشاورزی ارگانیک یعنی اکولوژیکی، سلامت، انصاف، مراقبت، اجتماعی-فرهنگی و تولیدی-اقتصادی و زیر شاخصهای هریک از طریق آزمون ویلکاکسون مشخص شد که، با احتمال 99 درصد بین وضعیت موجود و مطلوب کلیه شاخص‌ها و زیرشاخص‌ها اختلاف معنی‌داری وجود دارد.
واژه‌های کلیدی: کشاورزی ارگانیک، ترویج کشاورزی، کشاورزی پایدار، استان لرستان
مقدمه
در عصر تکنولوژی، اهمیت توسعه ی کشاورزی و نقش مهم آن در پیشرفت و ترقی کشورها بر هیچ کسی پوشیده نیست. بخش کشاورزی یکی از اصلی ترین فعالیت های اقتصادی در سراسر جهان است و نیازمند برنامه ریزی های دقیق، راهبردی و منسجم برای تحقق توسعه و تقابل با بحران های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی می باشد (کریم، 1393) و(2020FAO,).ضرورت توجه به پایداری در کشاورزی تا حدی است که نباید مسائل زیست محیطی ناشی از اقدام ها و فعالیت های توسعه نادیده گرفته شود و به بهای تولید بیشتر مخاطراتی برای محیط زیست و سلامتی انسان ها پدیدار شود (نبهانی و همکاران، 1396). در سطوح جهانی، توجه به محیط زیست، سلامتی و تغذیه تبدیل به یک جنبش جهانی تحت عنوان جنبش ارگانیک شده است. (اردکانی، 1393). کشـاورزی ارگانیـک باعث حفظ منابـع طبیعی و ازدیاد تنوع زیسـتی و ماندگاری اکوسیسـتم می‌شـود. اساس کشـاورزی ارگانیک حفـظ تعـادل اکولوژیکـی و تقویـت ریزمغزیهای موجود درزمین میباشد باتوجه به استانداردهای جهانی مربوط به محیطزیست، اجتماعـی، بهداشت، اقتصـادی، آموزشـی، سلامت، مدیریتـی، باعث پایـداری وتوانایـی اکوسیسـتمهای زراعی و تداوم تولیـدات کشـاورزی می‌شـود.تمام روشهای تولید ارگانیک در سراسر جهان بر چهار اصل استوار است: سلامت، تعادل، انصاف و مراقبت. این اصول چشماندازی برای کشاورزی فراهم میکند که الهام بخش کشت و تولید سازگار با محیط زیست است. (Ferreiraetal,2020).کشاورزی ارگانیک یکی از راهبردهای کشاورزی پایدار است که متکی بر روشهای طبیعی کنترل آفات و بیماریها بوده و استفاده و کاربرد
آفت کش‌ها و علفکشهای مصنوعی، کودهای شیمیایی، هورمونها و آنتیبیوتیکها تا حد امکان منع شده است(یعقوبی و جوادی، 1393).در سال 2020، مصرف علف‌کش در سراسر جهان به حدود 2/2 میلیون تن رسید، در حالی که مصرف قارچ‌کش‌ها و باکتری‌کش‌ها نزدیک به یک میلیون تن بود. مصرف جهانی سموم کشاورزی در این سال به 19/4 میلیون تن رسید(Fernández, 2021).
مصرف بیرویه کودهای غیرارگانیک و سموم شیمیایی از بزرگترین چالشهایی است که توسعه کشاورزي کشور، در حال و آینده با آن مواجه است. بر اساس گزارش مؤسسه تحقیقات آب و خاک، میزان مصرف کود شیمیایی در سال ۹۷ در کشور ایران حدود 3 میلیون تن بوده است. مصرف کود شیمیایی در سال ۹۲ یک میلیون و ۵۲۵ هزار تن بوده و در سال 97 این میزان به 3 میلیون تن افزایش یافته است. در این سال میزان مصرف کود اوره حدود دو میلیون تن رسید. میزان مصرف کود پتاسه هم از 92 تا 97 پنج برابر شده است و به یک میلیون تن رسیده است (رسولی، 1398). در حال حاضر، سموم دفع آفات در 15 میلیون هکتار مزارع زراعی و باغداری در سراسر ایران استفاده می‌شود. میزان مصرف سالانه سموم دفع آفات در ایران به طور متوسط 25000 تا 30000 تن است(AgNews, 2020). بر اساس مطالعاتی که در زمینه وضعیت مصرف سموم و کودهای شیمیایی در سطح استان لرستان انجام شده است مشخص گردید که استفاده بیش از حد از کودها و سموم شیمیایی موجب ناپایداری بیشتر کشاورزی در برخی از مناطق این استان شده است(نظریان و همکاران، 1399).
بر اساس نتایج تحقیقات مختلف، عوامل متعددی بر استفاده بیرویه کودها و سموم کشاورزی نقش دارد. مهمترین این موارد را می توان ضعف شناختی- اطلاعاتی (صلاحیمقدم و همکاران، 1399؛ رضوی و همکاران، 1394؛ رضوی، 1395؛ ملکمحمدی و همکاران، 1400)، آگاهی پايين از عوارض استفاده از سموم(رضوی، 1395)، اطلاعات اندک از اصول کنترل آفات و مزايای کشت ارگانيک، ضعف خدمات آموزشی- ترويجی(صلاحیمقدم و همکاران، 1399؛ ملک محمدی و همکاران، 1400)، اطلاعرسانی ضعيف و دشواری در دسترسی به اطلاعات (ملکمحمدی و همکاران، 1400)، کمبود دورههای آموزشی مرتبط و دسترسی کم و محدود بودن تعداد کارشناسان، ويژگی شيوههای کنترل شيميايی آفات، قيمت پايين سموم، اثربخشی سریع بيشتر سموم نسبت به ديگر شيوههای کنترل آفات، سهولت در دسترسی و استفاده از سموم و ضعف حمايتی (رضوی و همکاران، 1394) نام برد.
با ارزیابی مطالعات مختلف مشخص شد که مؤلفههای تأثیرگذار بر توسعه کشاورزی ارگانیک مؤلفههای مالی، حمایتی، زیرساختی، فرهنگی، شناختی، دولتی، سیاسی، آموزشی و ترویجی و جامعهشناختی بوده است (کوهستانی و همکاران، 13693.، میرسلیمی و همکاران، 1393.، حجتی و همتیار، 1394.، بادسار و همکاران، 1394.، کارپیشه، 2020.، فاطمی و رضاییمقدم، 2020).
محققان متعددی همچون پورسعید و همکاران (1392)، دینپناه و اخوان (1393)، عسکری بزایه و همکاران (1400)، اودیلا ابورا و همکاران (2013) در حوزه شناختی کشاورزی ارگانیک، نشان دادند که متغیرهای آموزشی و ترویجی، ارتباطی، نوآوری، ساختاری، اقتصادی و مشارکتی نقش مهمی بازی میکنند. در حوزه نقش کشاورزی ارگانیک بر امنیت غذایی مطالعات مکیآبادی و همکاران (1395) و مرشدی و همکاران (1395)، بر نقش کشاورزی ارگانیک در قابلیت ظرفیتسازی، موجود بودن و در دسترس بودن محصولات سالم و توسعه پایداری و ایمنی مواد غذایی تأکید شده است. در زمینه نقش ترویج در توسعه کشاورزی ارگانیک، مطالعات حجتی و همتیار (1393)، کریمی گوغری و حلاج (1395)، معرف و همکاران (1398) و عوضپور و محمودی (1399)، نشان دادند که ترویج در افزایش دانش، آگاهی، بینش و مهارت، اشاعه مزیت نسبی، سازگاری، کنترل رفتار درک شده و منافع درک شده نقش مؤثری دارد. همچنین در خصوص الزامات ترویج محصولات ارگانیک، صافی سیس و رضوانفر (1399)، خداوردیان (1400) و فاطمی و همکاران (1400) بر الزامات تحقیقاتی، سیاستگذاری، مدیریتی، تسهیلاتی، سرمایهگذاری، بهبود منابع انسانی، شناختی، عاطفی و روانی حرکتی تأکید نمودند.
ضرورت برنامهریزی دقیق در حوزه طراحی برنامه راهبردی آموزشی و ترویجی در راستای توسعه کشاورزی ارگانیک و فرهنگسازی در این زمینه از مهمترین موضوعاتی است که تحقیقات متعددی را طلب مینماید تا با یک پشتوانه علمی و دقیق بتوان این موضوع مهم را مورد توجه قرار داد (کاظمیه و عیدی، 1401؛ میرلو و همکاران، 1400؛ صلاحیمقدم و همکاران، 1399). این خلاء در طول سالهای اخیر با توجه به اهمیت موضوع امنیت غذایی و خسارتهای جبران ناپذیر ناشی از استفاده بیش ازحد نهادههای شیمیایی کشاورزی بر محیطزیست و سلامت انسانها و ضرورت توجه به رعایت اخلاقیات و عدم آسیب زدن به سایر بخش‌های طبیعت، اهمیت و ضرورت تحقیق پیشرو را دوچندان نموده است.
كشاورزي ارگانيك، چرخه اكولوژيكي و افزايش فعاليت خاك را بهبود و ارتقا مي بخشد و كمترين استفاده از نهاد ه هاي شيميايي با هدف سلامت و كيفيت محصولات توليدي درون مزرعه را مدنظر دارد. اين سيستم جهت حفظ حاصلخيزي خاك و تقويت عناصر غذايي آن همچنين كنترل حشرات، علف هاي هرز و ساير آفات با استفاده از روش هاي مختلف متكي مي باشد (خوش مرام و همکاران، 1394).
در این نظام كشاورزي، از نهاده هاي سنتز شده مانند كودهاي شيميايي، آفت كش ها، داروهاي دامپزشكي، گياهان اصلاح شده ژنتيكي، مواد نگهدارنده، مواد افزودني و تابش اشعه استفاده نمي شود. در واقع، كشاورزي ارگانيك، يك نظام توليد كشاورزي يكپارچه، نظام يافته و انساني است كه با بهره گيري از منابع موجود در مزرعه، باعث تقويت و توسعه سلامت اكوسيستم هاي زیستی، فعالیت بیولوژیک خاک و چرخه های زیستی می شود (چقماقی یزدی و مرادی، 1386). به بیان دیگر، کشاورزی ارگانيك نگرشي علمي و نوين به كشاورزي سنتي است كه اجداد ما به آن عمل مي نمودند (عبداللهی، 1387). هدف از تحقیق حاضر تحلیل قیاسی وضعیت موجود و مطلوب شاخص‌ها و زیر شاخصهای توسعه کشاورزی ارگانیک استان لرستان می باشد.
روش تحقیق
این تحقیق از بعد نحوه کنترل متغیرها، غیرآزمایشی و از بعد هدف کاربردی بوده است. از نظر امکان استفاده از یافتهها، مطالعه حاضر مطالعه‌ای تصمیم‌گرا است زیرا یافته‌های حاصل شده را می‌توان در تصمیم‌های کاربردی بلافاصله بعد از کسب نتایج، مورد استفاده قرار داد. از بعد نحوه گردآوری دادهها، تحقیقی توصیفی محسوب می‌شود. در این تحقیق از پارادایم آمیخته متوالی و به صورت اکتشافی و از نظریه داده‌بنیاد (گرندد تئوری) استفاده شده است.
به این مفهوم که روشهای کیفی و کمی به شکل ترکیبی و در توالی هم استفاده شده است. در روش تحقیق آمیخته اکتشافی و نظریه داده‌بنیاد محقق ابتدا از طریق روش تحقیق کیفی اطلاعات مورد نیاز را جمعآوری مینماید. این تحقیق از بعد رویکرد، خردگرایانه است. از بعد طرح تحقیق، گذشته‌نگر است.
در گام نخست با مراجعه به سازمان جهاد کشاورزی استان لرستان با مشورت مدیرکل تعداد 32 نفر از خبرگان عرصه کشاورزی ارگانیک که دارای تخصص کشاورزی و حداقل مدرک کارشناسی بودند. شناسایی، سپس از طریق مصاحبه نیمهساختاریافته، طوفان اندیشه و گروه کانونی با خبرگان، نسبت به شناسایی شاخصهای کشاورزی ارگانیک با استفاده از نظر متخصصان و خبرگان متناسب با شرایط منطقه اقدام گردید
شاخص های کشاورزی ارگانیک، با خبرگان مجدداً مصاحبه و جلساتی برگذار گردید واز نظرات اصلاحی آنها در این زمینه بهره گیری شده و در اصلاح فهرست مذکور، اعمال گردید. پس از برگزاری جلسات متعدد طوفان اندیشه نسبت به فهرست نهایی توافق حاصل شد.
نمونهگیری در پژوهش کیفی، هدفمند است، چون برخلاف تحقیقات کمی، هدف عمومیت بخشیدن یافتهها به جامعهای که نمونه از آن انتخاب شده، نمی‌باشد تعداد افراد از قبل مشخص نبوده بلكه فرآيند انجام مصاحبه مذکور تا رسيدن به حالت اشباع نظري ادامه اجرا گردید. جمعآوری دادهها از سه طریق مصاحبه نیمهساختاریافته، جلسات طوفان اندیشه و گروه کانونی انجام شد. در مرحله اول بخش كيفي پژوهش به منظور آگاهي از نظر خبرگان موضوع، تعداد32 مورد مصاحبه به روش نيمه ساختار يافته انجام می گیرد. در مرحله دوم بخش كيفي پژوهش از طریق روش طوفان اندیشه ایدهها انتخاب شد و در مرحله سوم، گروه كانوني با حضور 6 گروه 5 یا 6 نفره از صاحبنظران اوليه (مطلعين كليدي كه در مرحله مصاحبه انفرادي نيز حضور داشته اند) دادههای مورد نیاز جمعآوری شد.
در تحقیق حاضر برای اعتبار دادههای کیفی از روش مثلثسازی استفاده شد. به این صورت که، جمعآوری دادهها به شیوههای مختلفی صورت گرفت، دادهها از طریق مصاحبه، جلسات طوفان اندیشه و گروه کانونی جمعآوری شد. راه دیگری که جهت افزایش اعتبار تحقیق استفاده شد، تشکیل تیم تحقیق بود. به این صورت که در حین جمعآوری دادهها از چند پژوهشگر استفاده شد، این کار همان تشکیل تیم تحقیق بود. به‌بیان‌دیگر در این پژوهش از پژوهشگرانی ديگر به عنوان تیم تحقیق در حین جمعآوری دادهها استفاده شد.
در این تحقیق برای سنجش پایایی از حداقل دو نفر برای انجام مصاحبه به صورت جداگانه اما موازی با یکدیگر و مقایسه یافته‌های آنها استفاده شد
یافتهها
نتایج در فاز کیفی نشان میدهد که از32نفر خبرگان مورد بررسی 17 نفر دارای درآمد بین 50 تا 100 میلیون تومان و 15 نفر دارای درآمد سالیانه بین 101 تا 150 میلیون تومان بودهاند. میانگین درآمد خبرگان برابر با 105 میلیون تومان است.
نتایج در فاز کیفی نشان میدهد که کمترین فراوانی به تعداد 1 نفر، 12/3 درصد دارای سن 20 تا 30 سال بودهاند. همچنین بیشترین فراوانی به تعداد 16 نفر با 50 درصد دارای سن 41 تا 50 سال بودهاند. میانگین سن خبرگان 54/43 سال بوده است.
نتایج حاصل از فازکمی نشان میدهد که کمترین فراوانی افراد به تعداد 35 نفر با 12/9 درصد دارای مشارکت اجتماعی بسیار پایین بودهاند. همچنین بیشترین فراونی افراد به تعداد 110 نفر و 65/28 درصد دارای مشارکت اجتماعی بسیار بالا بودهاند.
نتایج در فاز کمی نشان میدهد که کمترین فراوانی به تعداد 50 نفر با 02/13 درصد دارای سن بین 20تا 30 سال بودهاند. همچنین بیشترین فراوانی به تعداد 150 نفر و 06/39 درصد دارای سن بین 31 تا 40 سال بودهاند. میانگین سن افراد برابر یا 25/41 سال بوده است.
نتایج در فاز کمی نشان میدهد که کمترین فراوانی به تعداد 24 نفر، با 25/6 درصد دارای تحصیلات کارشناسی ارشد بودهاند. همچنین بیشترین فراوانی به تعداد 200 نفر با 08/52 درصد دارای تحصیلات ابتدایی و راهنمایی بودهاند. نتایج در فاز کیفی نشان میدهد که کمترین فراوانی به تعداد 2 نفر، با 25/6 درصد دارای مدرک دکتری بودهاند. همچنین بیشترین فراوانی به تعداد 15 نفر با 87/46 درصد دارای مدرک کارشناسی ارشد بودهاند.
نتایج در فازکمی نشان میدهد که کمترین فراوانی افراد به تعداد 14 نفر با 64/3 درصد دارای درآمد بین 201 تا 250 میلیون تومان در سال بودهاند. همچنین بیشترین فراونی افراد به تعداد 200 نفر و 08/52 درصد دارای درآمد بین 50 تا 100 میلیون تومان بودهاند. میانگین درآمد افراد برابر با 5/96 میلیون تومان در سال مشخص شد.
از طریق مصاحبه نیمهساختاریافته، طوفان اندیشه و گروه کانونی با خبرگان، نسبت به شناسایی شاخصهای کشاورزی ارگانیک با استفاده از نظر متخصصان و خبرگان متناسب با شرایط منطقه اقدام گردید. به این منظور مصاحبه نیمهساختاریافته با 32 کارشناس خبره، دو جلسه طوفان اندیشه و برگزاری یک رویداد گروه کانونی که مجموعاً دو ماه به طول انجامید، اجرا گردید. در گام اول با استفاده از روش بررسی منابع و سوابق تحقیق و تحلیل محتوایی 12 شاخص و 76 زیرشاخص شناسایی شد و سپس با مصاحبه با کارشناسان و روش طوفان اندیشه و رویداد گروه کانونی از بین آنها 6 شاخص و 29 زیرشاخص که خبرگان با درصد 75 و بالاتر بر آنها اجماع نظر داشتند، استخراج گردید. این شاخص‌ها و زیرشاخص‌ها و درصد توافق خبرگان به عنوان شاخص‌ها و زیر شاخصهای توسعه کشاورزی ارگانیک در جدول (1) ارائه شده است.
جدول 1: شاخص‌ها و زیر شاخصهای توسعه کشاورزی ارگانیک در استان لرستان
شاخص‌ها و زیر شاخصهای توسعه کشاورزی ارگانیک | درصد توافق |
|---|---|
سلامت |
|
توجه به سلامت خاک | 75/93 |
توجه به سلامت گیاهان | 5/87 |
توجه به سلامت حیوانات | 62/90 |
توجه به سلامت انسانها | 25/81 |
توجه به اکوسیستم به صورت یکپارچه | 00/75 |
انصاف |
|
فراهم کردن محیطی منصفانه و عادلانه برای زندگی مردم اعم از تولید کننده و مصرفکننده | 5/87 |
رعایت اخلاقیات و عدم آسیب زدن به حیوانات | 25/81 |
رعایت اخلاقیات و عدم آسیب زدن به گیاهان | 12/78 |
عایت اخلاقیات و عدم آسیب زدن به منابع طبیعی | 87/96 |
تعادل اکولوژیکی |
|
حفاظت از چرخههای زیست محیطی | 25/81 |
حفاظت از تنوع زیستی | 5/87 |
حفظ ظرفیت تولید | 75 |
مراقبت |
|
حفاظت از سلامت و رفاه نسل فعلی | 75/93 |
حفاظت از سلامت و رفاه نسل آینده | 25/81 |
حفاظت از سلامت محیط زیست | 12/78 |
اجتماعی و فرهنگی |
|
عدالت اجتماعی | 00/75 |
سرمایه اجتماعی | 5/87 |
کارفرینی | 25/81 |
توجه به ارزشهای محیط زیست | 75/93 |
فرهنگسازی تولید محصولات ارگانیک از طریق آموزش و ترویج | 12/78 |
فرهنگسازی مصرف محصولات ارگانیک از طریق آموزش و ترویج | 75/93 |
نهادینهسازی فرهنگ اکولوژیک در جامعه | 5/87 |
اقتصادی-تولیدی |
|
افزایش سوددهی | 75/93 |
افزایش بهرهوری | 25/81 |
کاهش هزینههای تولید | 00/75 |
استفاده بهینه از منابع | 5/87 |
توسعه اشتغال | 75/93 |
افزایش صادرات و کاهش واردات | 87/96 |
توسعه فرصتهای تجاری | 25/81 |
به منظور ارزیابی وضعیت موجود و مطلوب شاخص‌ها و زیر شاخصهای توسعه کشاورزی ارگانیک در استان لرستان، شاخصهای شناسایی شده در اختیار نمونه آماری به تعداد 375 نفر انتخاب شده بودند، قرار گرفت. از آنها خواسته شد وضعیت موجود و مطلوب شاخص‌ها و زیر شاخصهای توسعه کشاورزی ارگانیک در استان لرستان را در یک طیف 5 گزینه‌ای مورد بررسی قرار دهند. پس از جمعآوری دادهها از میانگین و انحراف معیار جهت ارزیابی و توصیف آنها، استفاده شد. بر اساس نتایج حاصل در جدول(2)شاخص‌ها یعنی سلامت، انصاف، تعادل اکولوژیکی، مراقبت- اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی - تولیدی و زیرشاخص‌های مربوطه در وضعیت موجود و مطلوب ارزیابی شد.
به عنوان مثال در خصوص شاخص اول یعنی شاخص اکولوژیکی زیرشاخص‌های آن یعنی حفاظت از چرخههای زیست محیطی، حفاظت از تنوع زیستی و حفظ ظرفیت تولید در دو وضعیت موجود و مطلوب نتیجه به این صورت حاصل شد که در وضعیت موجود زیرشاخص اول یعنی حفاظت از چرخههای زیست محیطی، دارای میانگین 44/1، انحراف معیار 34/0 و ضریب تغییرات 236/0 بوده و در وضعیت مطلوب این زیرشاخص دارای میانگین 56/3، انحراف معیار 39/0 و ضریب تغییرات 110/0 بوده است که بیانگر تفاوت بین وضیعت موجود و مطلوب میباشد. همچنین، در وضعیت موجود زیرشاخص دوم یعنی حفاظت از تنوع زیستی، دارای میانگین 92/1، انحراف معیار 29/0 و ضریب تغییرات 151/0 بوده و در وضعیت مطلوب این زیرشاخص دارای میانگین 5/3، انحراف معیار 45/0 و ضریب تغییرات 129/0 بوده است که بیانگر تفاوت بین آنچه هست و آنچه باید باشد، میباشد. در ادامه مشخص شد که، در وضعیت موجود زیرشاخص سوم یعنی حفظ ظرفیت تولید، دارای میانگین 04/2، انحراف معیار 28/0 و ضریب تغییرات 137/0 بوده و در وضعیت مطلوب این زیرشاخص دارای میانگین 47/3، انحراف معیار 41/0 و ضریب تغییرات 118/0 بوده است که بیانگر تفاوت بین وضیعت موجود و مطلوب میباشد.
در کل مشخص شد که، در وضعیت موجود شاخص اکولوژیکی دارای میانگین 80/1، انحراف معیار 30/0 و ضریب تغییرات 169/0 بوده و در وضعیت مطلوب این رکن دارای میانگین 51/3، انحراف معیار 42/0 و ضریب تغییرات 119/0 بوده است که بیانگر تفاوت بین وضیعت موجود و مطلوب میباشد.
در خصوص شاخص دوم یعنی سلامت مشخص شد که، در وضعیت موجود این شاخص دارای میانگین 81/1، انحراف معیار 34/0 و ضریب تغییرات 189/0 بوده و در وضعیت مطلوب این شاخص دارای میانگین 65/3، انحراف معیار 39/0 و ضریب تغییرات 106/0 بوده است که بیانگر تفاوت بین وضیعت موجود و مطلوب میباشد.
در خصوص شاخص سوم یعنی انصاف مشخص شد که، در وضعیت موجود این شاخص دارای میانگین 59/1، انحراف معیار 29/0 و ضریب تغییرات 182/0 بوده و در وضعیت مطلوب این شاخص دارای میانگین 62/3، انحراف معیار 42/0 و ضریب تغییرات 115/0 بوده است که بیانگر تفاوت بین وضیعت موجود و مطلوب میباشد.
در خصوص شاخص چهارم یعنی مراقبت مشخص شد که، در وضعیت موجود این شاخص دارای میانگین 54/1، انحراف معیار 31/0 و ضریب تغییرات 204/0 بوده و در وضعیت مطلوب این شاخص دارای میانگین 62/3، انحراف معیار 38/0 و ضریب تغییرات 106/0 بوده است که بیانگر تفاوت بین وضیعت موجود و مطلوب میباشد.
در خصوص شاخص پنجم یعنی اجتماعی-فرهنگی مشخص شد که، در وضعیت موجود این شاخص دارای میانگین 55/1، انحراف معیار 36/0 و ضریب تغییرات 232/0 بوده و در وضعیت مطلوب این شاخص دارای میانگین 68/3، انحراف معیار 41/0 و ضریب تغییرات 110/0 بوده است که بیانگر تفاوت وضیعت موجود و مطلوب میباشد.
در خصوص شاخص ششم یعنی اقتصادی-تولیدی مشخص شد که، در وضعیت موجود این شاخص دارای میانگین 04/2، انحراف معیار 33/0 و ضریب تغییرات 164/0 بوده و در وضعیت مطلوب این شاخص دارای میانگین 72/3، انحراف معیار 52/0 و ضریب تغییرات 140/0 بوده است که بیانگر تفاوت بین وضیعت موجود و مطلوب میباشد.
جدول2: وضعیت موجود و مطلوب شاخص‌ها و زیر شاخصهای توسعه کشاورزی ارگانیک در استان لرستان
وضعیت فعلی | شاخص‌ها و زیر شاخصهای توسعه کشاورزی ارگانیک | وضعیت مطلوب | ||||
CV | انحراف معیار | میانگین | میانگین | انحراف معیار | CV | |
169/0 | 30/0 | 80/1 | اکولوژیکی | 51/3 | 42/0 | 119/0 |
236/0 | 34/0 | 44/1 | حفاظت از چرخههای زیست محیطی | 56/3 | 39/0 | 110/0 |
151/0 | 29/0 | 92/1 | حفاظت از تنوع زیستی | 50/3 | 45/0 | 129/0 |
137/0 | 28/0 | 04/2 | حفظ ظرفیت تولید | 47/3 | 41/0 | 118/0 |
189/0 | 34/0 | 81/1 | سلامت | 65/3 | 39/0 | 106/0 |
206/0 | 41/0 | 99/1 | توجه به سلامت خاک | 72/3 | 41/0 | 110/0 |
215/0 | 43/0 | 00/2 | توجه به سلامت گیاهان | 69/3 | 39/0 | 106/0 |
133/0 | 27/0 | 03/2 | توجه به سلامت حیوانات | 53/3 | 46/0 | 130/0 |
228/0 | 34/0 | 49/1 | توجه به سلامت انسانها | 71/3 | 38/0 | 102/0 |
170/ | 26/0 | 53/1 | توجه به اکوسیستم به صورت یکپارچه | 59/3 | 29/0 | 081/0 |
182/0 | 29/0 | 59/1 | انصاف | 62/3 | 42/0 | 115/0 |
179/0 | 28/0 | 56/1 | فراهم کردن محیطی منصفانه برای زندگی مردم برای تولید کننده و مصرفکننده | 67/3 | 35/0 | 095/0 |
138/0 | 22/0 | 60/1 | رعایت اخلاقیات و عدم آسیب زدن به حیوانات | 73/3 | 48/0 | 129/0 |
210/ | 34/0 | 62/1 | رعایت اخلاقیات و عدم آسیب زدن به گیاهان | 60/3 | 51/0 | 142/0 |
201/0 | 32/0 | 59/1 | رعایت اخلاقیات و عدم آسیب زدن به منابع طبیعی | 48/3 | 33/0 | 115/0 |
204/0 | 31/0 | 54/1 | مراقبت | 62/3 | 38/0 | 106/0 |
178/0 | 28/0 | 57/1 | حفاظت از سلامت و رفاه نسل فعلی | 64/3 | 48/0 | 132/0 |
229/0 | 35/0 | 53/1 | حفاظت از سلامت و رفاه نسل آینده | 65/3 | 35/0 | 096/0 |
205/0 | 31/0 | 51/1 | حفاظت از سلامت محیط زیست | 57/3 | 32/0 | 090/0 |
232/0 | 36/0 | 55/1 | اجتماعی-فرهنگی | 68/3 | 41/0 | 110/0 |
282/0 | 44/0 | 56/1 | عدالت اجتماعی | 70/3 | 51/0 | 138/0 |
194/0 | 31/0 | 60/1 | مشارکت اجتماعی | 78/3 | 41/0 | 108/0 |
187/0 | 29/0 | 55/1 | کارفرینی | 79/3 | 38/0 | 100/0 |
275/0 | 41/0 | 49/1 | توجه به ارزشهای محیط زیست | 69/3 | 42/0 | 114/0 |
227/0 | 35/0 | 54/1 | فرهنگسازی تولید محصولات ارگانیک از طریق آموزش و ترویج | 67/3 | 44/0 | 120/0 |
216/0 | 33/0 | 53/1 | فرهنگسازی مصرف محصولات ارگانیک از طریق آموزش و ترویج | 60/3 | 39/0 | 108/0 |
242/0 | 39/0 | 61/1 | نهادینهسازی فرهنگ اکولوژیک در جامعه | 53/3 | 29/0 | 082/0 |
164/0 | 33/0 | 04/2 | اقتصادی-تولیدی | 72/3 | 52/0 | 140/0 |
280/0 | 44/0 | 57/1 | افزایش سوددهی | 70/3 | 48/0 | 130/0 |
187/0 | 31/0 | 66/1 | افزایش بهرهوری | 55/3 | 54/0 | 152/0 |
165/0 | 28/0 | 70/1 | کاهش هزینههای تولید | 51/3 | 61/0 | 174/0 |
119/0 | 29/0 | 43/2 | استفاده بهینه از منابع | 85/3 | 56/0 | 145/0 |
132/0 | 32/0 | 42/2 | توسعه اشتغال | 88/3 | 45/0 | 116/0 |
167/0 | 37/0 | 21/2 | افزایش صادرات و کاهش واردات | 72/3 | 51/0 | 137/0 |
145/0 | 33/0 | 28/2 | توسعه فرصتهای تجاری | 85/3 | 49/0 | 127/0 |
به منظور قیاس وضعیت موجود و مطلوب شاخص‌ها و زیر شاخصهای توسعه کشاورزی ارگانیک از آزمون ویلکاکسون استفاده شد. بر اساس نتایج حاصل در جدول (3) از قیاس کلیه شاخص‌ها و زیر شاخصهای توسعه کشاورزی ارگانیک یعنی اکولوژیکی، سلامت، انصاف، مراقبت، اجتماعی-فرهنگی و تولیدی-اقتصادی و زیر شاخصهای هریک از طریق آزمون ویلکاکسون مشخص شد که، با احتمال 99 درصد بین وضعیت موجود و مطلوب کلیه شاخص‌ها و زیرشاخص‌ها اختلاف معنی‌داری وجود دارد. یعنی نتایج نشان داد بین آنچه هست و آنچه باید باشد اختلاف معنی‌داری وجود دارد.
جدول 3: قیاس وضعیت موجود و مطلوب مطلوب شاخص‌ها و زیر شاخصهای توسعه کشاورزی ارگانیک
شاخص‌ها و زیر شاخصهای توسعه کشاورزی ارگانیک | آماره Z | سطح معنی‌داری |
|---|---|---|
اکولوژیکی | 564/6 | 000/0 |
حفاظت از چرخههای زیست محیطی | 845/7 | 000/0 |
حفاظت از تنوع زیستی | 452/6 | 000/0 |
حفظ ظرفیت تولید | 625/6 | 000/0 |
سلامت | 585/6 | 000/0 |
توجه به سلامت خاک | 958/7 | 000/0 |
توجه به سلامت گیاهان | 322/6 | 000/0 |
توجه به سلامت حیوانات | 112/6 | 000/0 |
توجه به سلامت انسانها | 258/6 | 000/0 |
توجه به اکوسیستم به صورت یکپارچه | 055/6 | 000/0 |
651/6 | 000/0 | |
فراهم کردن محیطی منصفانه برای زندگی مردم برای تولید کننده و مصرفکننده | 512/5 | 000/0 |
رعایت اخلاقیات و عدم آسیب زدن به حیوانات | 156/6 | 000/0 |
رعایت اخلاقیات و عدم آسیب زدن به گیاهان | 658/6 | 000/0 |
رعایت اخلاقیات و عدم آسیب زدن به منابع طبیعی | 459/6 | 000/0 |
مراقبت | 534/5 | 000/0 |
حفاظت از سلامت و رفاه نسل فعلی | 215/5 | 000/0 |
حفاظت از سلامت و رفاه نسل آینده | 148/6 | 000/0 |
حفاظت از سلامت محیط زیست | 568/6 | 000/0 |
اجتماعی-فرهنگی | 225/6 | 000/0 |
عدالت اجتماعی | 145/5 | 000/0 |
مشارکت اجتماعی | 658/7 | 000/0 |
کارفرینی | 788/6 | 000/0 |
توجه به ارزشهای محیط زیست | 655/8 | 000/0 |
فرهنگسازی تولید محصولات ارگانیک از طریق آموزش و ترویج | 512/6 | 000/0 |
فرهنگسازی مصرف محصولات ارگانیک از طریق آموزش و ترویج | 519/6 | 000/0 |
نهادینهسازی فرهنگ اکولوژیک در جامعه | 644/6 | 000/0 |
اقتصادی-تولیدی | 658/5 | 000/0 |
افزایش سوددهی | 548/6 | 000/0 |
افزایش بهرهوری | 472/6 | 000/0 |
کاهش هزینههای تولید | 652/5 | 000/0 |
استفاده بهینه از منابع | 446/6 | 000/0 |
توسعه اشتغال | 568/5 | 000/0 |
افزایش صادرات و کاهش واردات | 568/7 | 000/0 |
توسعه فرصتهای تجاری | 842/5 | 000/0 |
بحث و نتیجه گیری
کشاورزی ارگانیک یکی از راهبردهای کشاورزی پایدار است که با تکیه بر روشهای طبیعی برای کنترل آفات و بیماریها استفاده از آفتکشها و علفکشهای مصنوعی، کودهای شیمیایی، هورمونها و آنتیبیوتیکها جلوگیری شده است. با توجه به اهمیت امنیت غذایی و آسیبهای جبران ناپذیر ناشی از استفاده بیرویه از مواد شیمیایی در کشاورزی و سلامت انسان، شناسایی و تبیین موانع توسعه کشاورزی ارگانیک ضروری میباشد (کاظمیه و عیدی، 1401). کشاورزی ارگانیک به دلیل طیف گستردهای از مزایای حفاظتی به لحاظ توجه به نگرانیهای ایمنی و بهداشتی مواد غذایی به عنوان یک نظام کشاورزی پایدارمطرح شده است (Benbrook & Baker, 2014). با توجه به اهمیت موضوع دانستن وضعیت موجود و مطلوب خصوصاً در استان لرستان که یکی از قطب‌های کشاورزی محسوب می‌شود در زمینه توسعه کشاورزی ارگانیک تاثیر گذار میباشد. نتایج تحقیق بیانگر این میباشد که بین وضعیت موجود و مطلوب در زمینه 12شاخص و 76 زیر شاخص توسعه کشاورزی ارگانیک بر اساس (جدول او2) که با نتایج پژوهش آلتنبوچنر1 و همکاران (2017) در زمینه نقش کشاورزی ارگانیک، در بهبود خاک مطابقت دارد. همچنین نتایج پژوهش هادیانفر و وفایی (1398) تحت عنوان بررسی دلایل اصلی گرایش به کشت ارگانیک سیبزمینی ، نگرانی از بروز و شیوع بیماریهای مختلف، دسترسی به مواد غذایی با کیفیت و مطلوب، جلوگیری از آلودگی آب و خاک و حفظ محیط زیست و کاهش هزینههای درمان از مهمترین دلایل اصلی گرایش جامعه به کشت محصولات ارگانیک میباشند.که با پژوهش حاضرهمخوانی دارد.درهمین زمینه واحدی و همکاران (1399) در پژوهشی در زمینه تولید گوجه‌فرنگی ارگانیک، نتیجه گرفتند که مدیریت صحیح خاک و آمادهسازی زمین زیر کشت، نقش به سزایی در توسعه کشاورزی ارگانیک دارد.که این امر اهمیت پژوهش در بررسی وضعیت موجود و مطلوب در زمینه شاخص ها و زیر شاخص ها توسعه کشاورزی ارگانیک در استان لرستان را می رساند.بر اساس نتایج حاصل از قیاس کلیه شاخص‌ها و زیر شاخصهای توسعه کشاورزی ارگانیک یعنی اکولوژیکی، سلامت، انصاف، مراقبت، اجتماعی-فرهنگی وتولیدی-اقتصادی و زیر شاخصهای هریک از طریق آزمون ویلکاکسون مشخص شد که، با احتمال 99 درصد بین وضعیت موجود و مطلوب کلیه شاخص‌ها و زیرشاخص‌ها اختلاف معنی‌داری وجود دارد. یعنی نتایج نشان داد بین آنچه هست و آنچه باید باشد اختلاف معنی‌داری وجود دارد. با توجه به نتایج حاصل بین شاخصهای اکولوژیکی، سلامت، انصاف، مراقبت، اجتماعی-فرهنگی و اقتصادی- تولیدی با ویژگی‌های تحصیلات، درآمدکشاورزی، میزان زمین تحت مالکیت، منزلت اجتماعی، مشارکت اجتماعی و عملکرد در سطح 5 درصد رابطه معنی‌داری به دست آمد
پیشنهادها
ü اجرای آمایش سرزمین و تقسیمبندی مناطق مختلف هر شهرستان با توجه به شرایط منابع طبیعی، محیط زیست و نوع محصول کشاورزی ارگانیک قابل کشت در هر بخش.
ü تعیین نیاز آموزشی بهرهبرداران با توجه به موقعیت جغرافیایی، اراضی وسیع و حاصلخیز و شرایط طبیعی و اقلیمی مناسب و نوع محصولات ارگانیک قابل کشت در هر منطقه
ü شناسایی بهرهبرداران نمونه تولید کننده محصولات ارگانیک در هر منطقه اجرای برنامههای ترویجی متعدد و متنوع با توجه به موقعیت جغرافیایی، اراضی وسیع و حاصلخیز و شرایط طبیعی و اقلیمی مناسب و نوع محصولات ارگانیک در هر منطقه
ü برگزاری جلسات مشترک در هر فصل برای تبادل نظر بین محققین مراکز تحقیقاتی و کارشناسان ترویجی کشاورزی استان در زمینه تولید محصولات ارگانیک برای رفع مشکلات و ارتقای انگیزه، دانش و مهارت
ü برگزاری جلسات مشترک در هر فصل برای تبادل نظر بین اساتید آموزش عالی کشاورزی و کارشناسان ترویجی کشاورزی استان در زمینه تولید محصولات ارگانیک برای رفع مشکلات و ارتقای انگیزه، دانش و مهارت
ü تأکید بر کارشناسان ترویج بر استفاده از نتایج تحقیقاتی و علمی مراکز تحقیقاتی و آموزش عالی کشاورزی استان برای توسعه دانش فنی، مهارت و باور کشاورزان در زمینه تولید محصولات ارگانیک
ü استفاده از روشهای متنوع آموزشی و مناسب برای ارتقای آموزش در حوزه محصولات ارگانیک و حفظ محیط زیست و ترویج کشت ارگانیک
ü استفاده از تجهیزات متنوع آموزشی و مناسب برای ارتقای بهرهگیری از آموزشهای ترویجی در حوزه محصولات ارگانیک و حفظ محیط زیست و ترویج کشت ارگانیک
ü استفاده از پیامرسانهای مجازی برای ارتقای بهرهگیری از آموزشهای ترویجی در حوزه محصولات ارگانیک و حفظ محیط زیست و ترویج کشت ارگانیک
ü برگزاری جلسات ماهیانه با مراکز آموزش عالی کشاورزی برای ارتقای محتوای آموزشهای ترویجی محصولات ارگانیک متناسب با شرایط منطقه
ü برگزاری جلسات ماهیانه با ارگانیککاران نمونه استان برای ارتقای محتوای آموزشهای ترویجی محصولات ارگانیک متناسب با شرایط منطقه
ü بهرهگیری از مراکز تحقیقاتی و آموزش عالی کشاورزی در زمینه توسعه نوآوری و انتقال فناوری در تولید محصولات ارگانیک قابل کشت در منطقه
ü هماهنگی نهادهای دولتی مرتبط با یکدیگر در زمینه کشاورزی ارگانیک
اردکانی، م، ر. (1393). کشت ارگانیک روش اخلاقی کشاورزی است، شبکه اطلاعرسانی دانا.قابل دستیابی از: https://www.dana.ir/178917
بادسار، م و آقازاده، م و فتحی، س.(1394). بررسی عوامل مؤثر بر گرایش به مصرف محصولات ارگانیک کشاورزی و نقش آن در عرضه این محصولات (مورد مطالعه: شهرستان کرج)، چهارمین کنگره ملی کشاورزی ارگانیک و مرسوم،اردبیل.
پورسعید، ع.، اشراقی سامانی، ر.، فتحی، ا و شریفی‌راد، م. (1392). بررسی دانش کارشناسان وزارت جهاد کشاورزی نسبت به کشاورزی ارگانیک. تحقیقات نظام سلامت، ۹ (۳)،۳۳۱-۳۲۰.
چمقانی یزدی، م. و مرادی عهدیه، ع.(1386). کشاورزی ارگانیک، راه نجات بشر، موجود در سایت: http//plantdiseaes.blogfa.com/cat-91.aspx
حجتی، م و همتیار، س. (1394). عوامل مؤثر بر مصرف فرآوردههای آبزیان ارگانیک، چهارمین کنگره ملی کشاورزی ارگانیک و مرسوم، اردبیل.
خداوردیان، م. ر. (1400). مروری بر توسعه وترویج کشاورزی ارگانیک و چالشهای پیش روی آن. معاونت آموزش و ترویج کشاورزی، دفتر شبکه دانش و رسانههای ترویجی؛ جهاد کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، معاونت آموزش و ترویج کشاورزی و دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان. ناشر: نشر آموزش کشاورزی.
خوش مرام، م، شیري، ن.،و شرفی، ل. (1394). عوامل مؤثر بر نگرش کارشناسان ترویج کشاورزی نسبت به کشاورزی ارگانیک، فصلنامه راهبردهای توسعه روستایی، جلد 2، شماره 1، صص 90-75.
دینپناه، غ و اخوان، ا. (1393). عوامل مؤثر بر دانش کشاورزی ارگانیک در بین گلخانه داران شهرستان ورامین، پژوهشهای ترویج و آموزش کشاورزی، 7(1)، 101-112.
رسولی، م. (1398). بخش کشاورزی سالانه به ۴ میلیون تن کود نیاز دارد. بازیابی شده در تاریخ 25 ژانویه 2020 از آدرس: https://khabarban.com/a/24982650
رضوی, سید حسن, پورطاهری, مهدی, رکن الدین افتخاری, عبدالرضا. (1394). ارزیابی جایگاه توسعة کشاورزی ارگانیک در مناطق روستایی ایران مطالعة موردی: تولیدکنندگان محصولات ارگانیک گواهی‌شده و درحال گذار. پژوهشهای روستائی, 6(1), 27-45. doi: 122/0059/jrur.2015.54230
رضوي، س. ح. (1395) بررسي وضعيت كشاورزي ارگانيك در ايران و مقايسه با چند كشور منتخب (محصولات زراعي، تهران: وزارت جهادكشاورزي، مؤسسه پژوهشهاي برنامهريزي، اقتصاد كشاورزي و توسعه روستايي
صافیسیس، ی.، جودی دمیرچی، م و اسماعیلی، ن. (1399). تاثیر نظام ترویج و آموزش کشاورزی بر توسعه کشاورزی ارگانیک در تعاونیهای کشاورزی شهرستان شبستر. فصلنامه تعاون و کشاورزی, 9(36), 31-70.
صلاحیمقدم, نفیسه, رضایی, روح الله, کاوسی, اورنگ. (1399). عوامل تأثیرگذار بر استفاده بیرویه کشاورزان از آفت کش ها و ارزیابی رفتار خودحفاظتی آنان در کار با آفتکش ها (مورد مطالعه: استان زنجان). پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی, 13(4), 95-112.
عبداللهی، س.(1387). بررسی چشم انداز توسعه کشاورزی ارگانیک. موسسه برنامه ریزی و اقتصاد کشاورزی.
فاطمی، م.، منفرد، ن.، رضاییمقدم، ک و بادزبان، ف. (1400). عوامل مؤثر بر ترویج و توسعه فعالیت‌های کشاورزی ارگانیک. فصلنامه علمی کارافن، 18(4)، 13-32.
کاظمیه، ف و عیدی، ا. (1401). شناسایی و تبیین عامل های بازدارنده توسعه کشاورزی ارگانیک از دیدگاه کارشناسان سازمان جهاد کشاورزی شهرستان ارومیه. فصلنامه علوم محیطی, 20(1), 267-284. doi: 10.52547/envs.2021.35814
کریم، م.ح. (1393). تحلیل عوامل موثر بر عملکرد واحدهای زراعی با تأکید بر رفتار کشاورزان سیستان، پژوهشهای روستایی، سال 5، شمارهی 3 ، صص. 704-691
کریمی، س. (1396). کشاورزی ارگانیک، فرصتی برای کارآفرینی کشاورزی. مطالعات کارآفرینی و توسعه پایدار کشاورزی, 4(3), 13-23. doi: 122/0069/jead.2018.14111.1292
کوهستانی، ک.،عبدالهی، و.، خوشنودیفر، ز و شهرکی، ب. (1393). تحلیل مؤلفههای تأثیرگذار بر توسعه کشاورزی ارگانیک در استان سیستان و بلوچستان از دیدگاه کارشناسان سازمان جهاد کشاورزی. پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی, 7(3(پیاپی27)), 29-42.
مرشدی، ل.، لشکرآرا، ف.، فرجاله حسینی، ج و امیدی نجفآبادی، م .(1395). طراحی الگوی بکارگیری کشاورزی ارگانیک در بهبود امنیت غذایی از دیدگاه کارشناسان استان فارس (ابعاد اجتماعی و اقتصادی. پژوهشهای ترویج و آموزش کشاورزی،9(1)، 1-14.
معرف، م.، پورسعید، ع.، اشراقی سامانی، ر و چهارسوقی امین، ح. (1398). طراحی الگویی برای ترویج کشت محصول سالم در استان کرمانشاه. پژوهشهای ترویج و آموزش کشاورزی،12(3)، 35-48.
مکیآبادی، ف.، لشکرآرا، ف و میردامادی،س. م. (1395). نقش کشاورزی ارگانیک در امنیت غذایی از دیدگاه کارشناسان کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی استان تهران. پژوهشهای ترویج و آموزش کشاورزی، 9(2)، 11-20.
ملک محمدی, ایرج, شهبازی, اسماعیل, کرمی, عزت اله, سلمانزاده, سیروس, یزدانی, سعید, دوراندیش, آرش. (1400). نقش ترویج و آموزش کشاورزی در ترویج دانش و فناوری های بوم سازگار برای تولیدهای کشاورزی در کشور. مجله پژوهش های راهبردی در علوم کشاورزی و منابع طبیعی, 6(2), 185-202.
میرسلیمی، س. ح.، فرهادیان، ه.، خیری، ش و خسروانی، ف. (1393). بررسی عامل‌های مؤثر بر نظر کشاورزان استان البرز در پذیرش کشاورزی ارگانیک. راهبردهای توسعه روستایی، 1(3)، 141-163.
میرلو, سهراب, راحلی, حسین, کاظمیه, فاطمه. (1400). تحلیل مشکلات کشاورزی ارگانیک از دیدگاه کارشناسان سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان‌غربی. دانش کشاورزی وتولید پایدار, 31(3), 313-327. doi: 122/0034/saps.2021.41906.2551
نظریان, س. م.، زیبایی، م و شیخزینالدین، آ. (1399). ارزیابی پایداری سیستمهای کشاورزی با استفاده از رهیافت برنامهریزی توافقی: منطقه کوهدشت لرستان. اقتصاد و توسعه کشاورزی, 34(3), 239-257. doi: 122/0067/jead.20217/0730.0
یعقوبی, ج و جوادی، ع. (1393). موانع تولید محصولات ارگانیک از دیدگاه کارشناسان جهاد کشاورزی. دانش کشاورزی وتولید پایدار, 24(1), 57-68.
AgNews. (2020). Iran pesticide production up 31% in eight months. Retrives 20 Juanary 2020 Frome: http://news.agropages.com/News/NewsDetail---33612.htm
FAO. 2021. World Food and Agriculture - Statistical Yearbook 2021. Rome. https://doi.org/10.4060/cb4477en
Fatemi, M., & Rezaei-Moghaddam, K. (2020). Sociological factors influencing the performance of organic activities in Iran. Life sciences, society and policy, 16(1), 3. https://doi.org/10.1186/s40504-020-00098-z
Ferreira, F., Mendes-Moreira, P and Botelho, G. (2020). Is organic agriculture a potential public health indicator? Evidence from literature. Open Agriculture 2020; 5: 914–929.
Fernández, L. (2021). Pesticide consumption worldwide 2019, by type. https://www.statista.com/statistics/report-content/statistic/1263206
Karpishe, L. (2020). Specialists’ Perception Regarding Effective factors in Development of Organic Agriculture in Ardabil Province. International Journal of Agricultural Science, Research and Technology in Extension and Education Systems (IJASRT in EES), 10(4), 157-164.
Laurett, R., Paço, A., and Mainardes, E. W. (2021). Sustainable Development in Agriculture and its Antecedents, Barriers and Consequences – An Exploratory Study, Sustainable Production and Consumption, Volume 27, Pages 298-311.
Zeweld, W., Huylenbroeck, G., Tesfay, G., Azadi, H., and Speelman, S. (2020). Sustainable agricultural practices, environmental risk mitigation and livelihood improvements: Empirical evidence from Northern Ethiopia, Land Use Policy, Volume 95, 2020, 103799, ISSN 0264-8377.
[1] . Altenbuchner
Comparative analysis of the current and desired status of indicators and sub-indicators of organic agriculture development in Lorestan province
Abstract
Considering the importance of the food security issue and the irreparable damage caused by the excessive use of agricultural chemical inputs on the environment, a comparative analysis of the existing and desirable situation is felt. This research has been non-experimental in terms of how to control the variables, and practical in terms of its purpose. The current research is a type of survey and cross-sectional research. In this research, sequential and exploratory mixed paradigm and data base theory have been used. Wilcoxon test was used in order to compare the current and desirable status of indicators and sub-indicators of organic farming development, meaning that qualitative and quantitative methods were used in a combination and sequence. The study sample of this research in the qualitative phase included 32 expert experts of Lorestan province who had the necessary knowledge in the field of growing organic crops in the research area and had agricultural expertise and at least a bachelor's degree. In the quantitative part of the research, the sample number of 384 farmers was determined using the Karjesi and Morgan table. In order to achieve the objectives of the research, this research started from Mehr 2019 and ended by Mehr 1401. Based on the results of the comparison of all indicators and sub-indicators of organic agriculture development, i.e. ecological, health, fairness, care, social-cultural and productive-economic and sub-indicators of each one through the Wilcoxon test, it was determined that, with a probability of 99%, between the current situation and There is a significant difference between all indicators and sub-indices.
Keywords: organic agriculture, agricultural promotion, sustainable agriculture, Lorestan province
