بررسی رابطه میان مدیریت استعداد، سرمایه فکری و رقابت در بازار محصول

الموضوعات : مدیریت بازاریابی

علی حبیبی ¹ , آرزو زیاری ²

1 - استادیار، گروه حسابداری، واحد علوم پزشکی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - دانشجوی کارشناسی ارشد حسابداری، واحد صفادشت، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاريخ الإرسال : 17 الجمعة , ذو الحجة, 1441 تاريخ التأكيد : 13 السبت , ربيع الثاني, 1442 تاريخ الإصدار : 07 الأربعاء , جمادى الثانية, 1442

الکلمات المفتاحية: رقابت در بازار محصول, مدیریت استعداد, سرمایه فکری,

ملخص المقالة :

محقق در پژوهش فعلی به بررسی‌ رابطه میان مدیریت استعداد، رقابت در بازار محصول و سرمایه فکری پرداخت. در این مسیر؛ تعداد 100 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران برای یک بازه زمانی پنج ساله از ابتدای سال 1393 تا پایان سال 1397 از طریق نمونه‌گیری سیستماتیک انتخاب و به استخراج داده‌های لازم و آزمون فرضیه‌های تدوین شده پرداخته شد. روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی- همبستگی بوده و طرح آن از نوع تجربی و با استفاده از رویکرد پس رویدادی است. به منظور آزمون فرضیه‌های پژوهش، از رگرسیون خطی چند متغیره که مبتنی بر داده‌های پانل و ترکیبی از سری‌های مقطعی و زمانی بوده، استفاده شده است که با استفاده از روش‌های آماری و اقتصاد‌سنجی به بررسی تأثیر متغیر مستقل بر متغیر وابسته پرداخت. پس از گذر از مراحل یاد شده؛ این نتیجه حاصل شد که بین مدیریت استعداد و رقابت در بازار محصول؛ ارتباط مثبت و معناداری وجود داشته و بین سرمایه فکری و رقابت در بازار محصول؛ ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد.

المصادر:

خداداد کاشی، ف. (1388). "دیدگاه‌های مختلف در مورد مفهوم و نظریه رقابت و تطبیق آن با وضعیت رقابت در بخش صنعت ایران"، فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، دوره 17، شماره 51. صص.24-40.

 

رضایی، ف. و عبانژاد، ش. ‌(1390). "ارائه الگوی ارزیابی ارزش ایجاد شده برای سهامداران با استفاده از الگوی سرمایه فکری و سود مازاد"، فصل‌نامه چشم‌انداز مدیریت مالی و حسابداری، دوره 1، شماره 2، صص. 93-109.

 

رنجبرزاده، ب. (1394). "تأثیر افشای اختیاری اطلاعات اجزای سرمایه فکری بر هزینه سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران"، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زنجان.

 

شجاعی، ع.ن.، بیگی، ت. و نظری‌پور، م. ‌(1389). "شناسایی تعاملات بین اجزای سرمایه فکری با استفاده از تکنیک مدل‌یابی معادلات ساختاری در صنعت بانک‌داری ایران"، مجله فراسوی مدیریت، دوره 14، شماره 14، صص. 19-48.

 

صفائی، ن. (1395). "بررسی تأثیر مدیریت استعداد بر شایسته سالاری در گروه شرکت‌های پارس آنلاین"، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده مدیریت و حسابداری.

 

طوروسیان، آ. (1394). "بررسی تأثیر رقابت بازار محصول بر ساختار سرمایه‌ی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران"، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه اصفهان، دانشکده علوم اداری و اقتصاد.

 

عبدل‌نژاد، س. (1394). "رقابت در بازار محصول و مدیریت سود: به دو روش دستکاری واقعی فعالیت‌ها و اقلام تعهدی اختیاری"، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده علوم اقتصادی.

 

مهرعلی، ن. (1394). "تأثیر ساختار مالکیت بر رابطه بین رقابت در بازار محصول و پاداش‌های مبتنی بر عملکرد در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران"، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی ‌واحد شاهرود، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.

 

Behardvaj, M. (1997). “Intellectual Capital and firm performance”, Working Paper. Available at: www.ssrn.com.

 

Dadashinasab, M., Sofian, S., Minaei Behzad, A. & Dadashinasab, A. (2014). “Intellectual Capital Measurement Models: Literature Review of Market Capitalization Methods (MCM)”, International Research Journal of Applied and Basic Sciences, Vol, 8(7), PP. 921-925.

 

Hyun, J.I., Young, J.P. & Janghoon, S. (2015). “Product market competition and the value of innovation: Evidence from US patent data”, Economics Letters, Vol. 137, PP. 78-82.

 

Janakiraman, S. & Radhakrishnan, S. (2015). “Discussion of The Effects of Corporate Governance and Product Market Competition on Analysts' Forecasts: Evidence from the Brazilian Capital Market”, the International Journal of Accounting, Vol. 50(3), PP. 340-346.

 

 

Kiong Ting, I.W. & Lean, H.H. (2017). “Intellectual capital performance of financial institutions in Malaysia”, Journal of intellectual capital, Vol. 10(4). PP. 588-599.

 

Lifeng, G. (2016). “Product market competition, R&D investment, and stock returns”, Journal of Financial Economics, Vol. 119(2), PP. 441-455.

 

Liu, C.H. (2017). “Creating competitive advantage: Linking perspectives of organization learning, innovation behavior and intellectual capital”, International Journal of Hospitality Management, Vol. 66, PP. 13-23.

 

Tsai-Ling, L. &‌ Wen-Chun, L. (2016). “Product market competition and earnings management around open-market repurchase announcements”, International Review of Economics & Finance, Vol. 44, PP. 187-203.

نص كامل:



بررسی رابطه میان مدیریت استعداد، سرمایه فکری و رقابت در بازار محصول

علی حبیبی:

 گروه مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم پزشكي دانشگاه آزاد اسلامي واحد پزشكي تهران.

آرزو زیاری:

گروه حسابداري، دانشکده حسابداري، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد صفا دشت،تهران، ایران.

چکیده

محقق در پژوهش فعلی به بررسی‌ رابطه میان مدیریت استعداد، رقابت در بازار محصول و سرمایه فکری پرداخت. در این مسیر؛ تعداد 100 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران برای یک بازه زمانی پنج ساله از ابتدای سال 1393 تا پایان سال 1397 از طریق نمونه‌گیری سیستماتیک انتخاب و به استخراج داده‌های لازم و آزمون فرضیه‌های تدوین شده پرداخته شد. روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی- همبستگی بوده و طرح آن از نوع تجربی و با استفاده از رویکرد پس‏رویدادی است. به منظور آزمون فرضیه‌های پژوهش، از رگرسیون خطی چند متغیره که مبتنی بر داده‌های پانل و ترکیبی از سری‌های مقطعی و زمانی بوده، استفاده شده است که با استفاده از روش‌های آماری و اقتصاد‌سنجی به بررسی تأثیر متغیر مستقل بر متغیر وابسته پرداخت. پس از گذر از مراحل یاد شده؛ این نتیجه حاصل شد که بین مدیریت استعداد و رقابت در بازار محصول؛ ارتباط مثبت و معناداری وجود داشته و بین سرمایه فکری و رقابت در بازار محصول؛ ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد.

واژگان کلیدی: مدیریت استعداد، رقابت در بازار محصول، سرمایه فکری

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه

رقابت‌، محوری­ترین مفهوم نظریه اقتصاد است که در نظریه­های اقتصاد از واژه رقابت به عنوان ساختار و سازمان ویژه­ای از بازار یاد می­شود. اقتصاددانان کلاسیک معتقدند که بهترین مکانیسم هماهنگی و تخصیص منابع، بازار رقابتی است. از دیدگاه اقتصاددادن کلاسیک، خریداران و فروشندگان، قیمت‌پذیرند و با اقدامات خود قادر به تأثیرگذاري بر قیمت نمی­باشند و به عنوان تخصیص­دهنده منابع یک اثر مهم بر جاي می­گذارد که موجب نزدیکی قیمت­هاي بازار به قیمت­هاي طبیعی (قیمت­هاي رقابتی) می­شود. رقابت در طی زمان با دو مرحله مواجه است اول اینکه رقابت در هر بخش باعث برابري قیمت­هاي بازار با هزینه­هاي تولید می­شود و بین بخش­های مختلف ساختار هزینه­ها را شکل می­دهد که در آخر نرخ سود در تمامی بخش­ها یکسان هستند و مرکز ثقل نظام (قیمت طبیعی‌) گردد (خداداد کاشی، 1388). امروزه سازمان‌ها بخوبي دريافته‌اند كه به منظور موفقيت در اقتصاد پيچيده جهاني و نيز ماندگاري در محيط رقابتي كسب و كار، به داشتن بهترين استعدادها نياز دارند. همزمان با درك نياز به استخدام‌، توسعه و نگهداشت استعدادها‌‌، سازمان‌ها دريافته‌اندكه استعدادها منابعي بحراني هستند كه براي دستيابي به بهترين نتيجه‌ها نيازمند مديريت مي باشند. در گذشته دهه‌هاي 1960 تا 1970 مديريت استعداد  به عنوان يك مسئوليت جنبي به دپارتمان پرسنلي محول شده بود‌، در حالي‌كه امروزه مديريت استعداد به عنوان يك وظيفه سازماني كه مسئوليت آن به عهده تمام دپارتمان هاست، بسيار جدي تر موردنظر قرار گرفته است (رضایی و عبانژاد، 1390). در سازما‌ن‌ها و شرکت‌هاي پيشروی امروزي، سهم دانش نسبت به ساير منابع روز به روز در حال افزايش بوده؛ بطوريكه امروزه تداوم فعاليت و سودآوري اكثر سازمان‌ها و شركت‌ها وابسته به دانش است. بنابراين هر چقدر سازمان‌ها و شركت‌ها به لحاظ دارايي‌هاي نامشهود‌ و سرمايه فكري‌ غني باشند، بهتر و سريع‌تر مي‌توانند به سطوح بالاي رشد و توسعه دست يابند. چالش عمده در اين زمينه، مفهوم‌سازي، درك و ارزيابي سرمايه فكري در جهت مدیریت استعداد کارمنان است. مديريت استعداد به سازمان‌ها كمك مي‌كند تا بتوانند توانمندي‌ها و قابليت‌هاي خود را به منظور دستيابي به اقتصاد دانش محور شناسايي و مورد استفاده قرار دهند (شجاعی و همکاران، 1389). با توجه به گذر جوامع از عصر صنعت و عصر اطلاعات‌، اهمیت سرمایه‌های فکری در جهت مدیریت بهتر استعداد نیز در دنیای تجارت بیشتر شده است. در طول عصر صنعت، بهای تمام شده دارایی‌ها‌، کارخانه‌ها و تجهیزات و مواد خام بود که برای موفقیت یک تجارت لازم بود اما در عصر اطلاعات این استفاده موثر از سرمایه‌های فکری است که معمولاً در موفقیت یا شکست یک مجموعه موثر است‌. این موضوع  تا به آنجا پیش رفته است که بحاردواج¹ (1997) در مقاله‌ها و نظرهای خود، ارزشمند‌ترین و مهم‌ترین منابع یک شرکت را سرمایه‌های فکری و مدیریت استعداد می‌داند. به نظر وی دارایی‌های مشهود می‌توانند به راحتی کپی‌برداری شوند یا در یک بازار آزاد خریداری گردند. بنابراین آنها نمی‌توانند دارایی‌های استراتژیک یک شرکت باشند و مزیت‌های رقابتی برای آن شرکت ایجاد کنند‌. برعکس سرمایه‌های فکری به صورت داخلی ایجاد می‌شوند و در مهارت‌ها و تجارب کارکنان شرکت نهفته‌اند. بخاطر ویژگی‌های خاص این دارایی‌ها نیز منابع فکری شرکت حالت انحصاری و یگانه دارند و قابل کپی‌برداری و تقلید نیستند و به این دلیل برای شرکت ارزشمند هستند و می‌توانند مزیت های رقابتی برای شرکت ایجاد کرده و استعداد مجموعه کارکنان را به نحو بهتری مدیریت کنند (لیو²، 2017). از این رو محقق در پژوهش حاضر؛ بدنبال پاسخی برای این سؤال خواهد بود که آیا در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران؛ رابطه معناداری میان مدیریت استعداد، رقابت در بازار محصول و سرمایه فکری وجود دارد یا خیر؟

صفائی (1395)‌ به بررسی تاثیر مدیریت استعداد بر شایسته سالاری در گروه شرکت های پارس آنلاین پرداخت. نتایج حاصل از بکارگیری آزمون‌های همبستگی پیرسون و رگرسیون بیانگر تاثیر مثبت و معنادار مدیریت استعداد و ابعاد آن- بجز بکارگیری استعداد- بر شایسته‌سالاری بودند. ضمن اینکه در میان ابعاد مدیریت استعداد نیز، نگهداری استعداد به عنوان مهمترین بعد انتخاب شد.

طوروسیان‌ (1394) به بررسی تأثیر رقابت بازار محصول بر ساختار سرمایه‌ شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداخت. طور کلی نتایج تخمین‌ها نشان داد که بین ساختار سرمایه شرکت‌ها در صنایع مختلف و نیز بین رقابت بازار محصول شرکت ها در بین صنایع مختلف، تفاوت معناداری وجود دارد، که در نتیجه رابطه بین رقابت بازار محصول و ساختار سرمایه بررسی شد که نشان داد بین رقابت بازار محصول و ساختار سرمایه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، یک رابطه درجه دو وجود دارد. علاوه بر این، یافته‌های مربوط به هر یک از صنایع نشان داد که تأثیر رقابت بازار محصول بر ساختار سرمایه در صنایع مختلف متفاوت است.

عبدل‌نژاد (1394) به بررسی رقابت در بازار محصول و مدیریت سود پرداخت. نتایج بررسی‌ها نشان داد که دستکاری فعالیت‌های واقعی با استفاده از دو معیار سطوح غیرعادی جریان نقد عملیاتی و هزینه‌های غیرعادی تولید، دارای ارتباطی مستقیم و معنادار با رقابت در صنعت است و با هزینه‌های اختیاری غیرعادی، ارتباطی معنادار با رقابت در صنعت ندارد. این در حالی است که رقابت در صنعت، مدیریت سود مبتنی بر اقلام تعهدی را افزایش می‌دهد.

مهرعلی ‌‌(1394) به بررسی تأثیر ساختار مالکیت بر رابطه بین رقابت در بازار محصول و پاداش‌های مبتنی بر عملکرد در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداخت. نتایج تحقیق نشان داد که بین رقابت در بازار محصول و پاداش مدیران رابطه معناداری وجود ندارد و نوع ساختار مالکیت نیز تأثیری بر رابطه رقابت در بازار و پاداش مدیران ندارد.

رنجبرزاده (1394) در پژوهشی به بررسی تأثیر افشای اختیاری اطلاعات اجزای سرمایه فکری بر هزینه سرمایه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداخت. نتایج پژوهش وی حاکی از این امر بود که افشای اختیاری اطلاعات اجزای سرمایه فکری بر هزینه سرمایه تأثیر منفی و معناداری دارد. 

لیو³ (2017) به بررسی رابطه میان مدیریت استعداد، رقابت در بازار محصول و سرمایه فکری پرداخت. وی ‌دریافت که میان مدیریت استعداد، رقابت در بازار محصول و سرمایه فکری رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.

کیونگ تینگ و لین⁴ (2017) در پژوهشی به بررسی عملکرد سرمایه فکری و رابطه آن با عملکرد مالی در شرکت‌های مالزیایی پرداختند. نتایج این پژوهش حاکی از مثبت و معنادار سرمایه فکری بر سود آوری شرکت‌ها بود.

تسای و همکاران‌⁵ (2016) به بررسی رابطه رقابت در بازار محصول و مدیریت سود پرداختند. آنان دریافتند که با بهبود ساختار رقابتی بازار، میزان مدیریت سود از طریق دستکاری اقلام واقعی کاهش می‌یابد.

لیفنگ⁶‌ (2016) به بررسی رابطه میان رقابت در بازار محصول، هزینه‌‌های تحقیق و توسعه و بازده سهام پرداختند. آنان دریافتند که بین ‌رقابت در بازار محصول، هزینه‌های تحقیق و توسعه و بازده سهام، رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. 

جانکیرامنان و رادهاکریشنا‌⁷ (‌2015) به بررسی تأثیر کیفیت حاکمیت شرکتی و رقابت در بازار محصول بر خطای پیش‌بینی سود توسط مدیریت پرداختند. آنان دریافتند که بهبود کیفیت حاکمیت شرکتی و رقابت در بازار محصول، میزان خطای پیش بینی سود توسط مدیریت، بصورت معناداری کاهش می یابد.

هاین و همکاران⁸ (2015) به بررسی تأثیر رقابت در بازار محصول و میزان نوآوری پرداختند. آنان دریافتند در شرایط بروز مزیت‌های رقابتی، میزان نوآوری شرکت‌ها نیز بصورت معناداری افزایش می‌یابد.

ددشی نسب و همکاران⁹ (2014) در پژوهشی به بررسی تأثیر سرمایه فکری بر عملکرد مالی و بازده سهام پرداختند .نتایج پژوهش مذکور، حاکی از تأثیر مثبت و معنی‌دار سرمایه فکری بر عملکرد مالی و بازده سهام بود.

 

روش تحقیق

 

روش تحقیق حاضر از نوع توصیفی- همبستگی است که طرح آن از نوع تجربی و با استفاده از رویکرد پس‏رویدادی است. به منظور آزمون فرضیه‌های پژوهش، از رگرسیون خطی چند متغیره که مبتنی بر داده‌های پانل و ترکیبی از سری‌های مقطعی و زمانی بوده، استفاده شده است که با استفاده از روش‌های آماری و اقتصاد‌سنجی به بررسی تأثیر متغیر مستقل بر متغیر وابسته می‏پردازد. برای جمع‌آوری اطلاعات از روش کتابخانه‌ای استفاده شده و اطلاعات و داده‌های مورد نیاز جهت اثبات فرضیه‌های پژوهش، از طریق مطالعه صورت‌های مالی شرکت‌های موجود در جامعه آماری گردآوری شده و از صورت‌هاي مالي مندرج در بانک‏‌هاي اطلاعاتی و سایت اینترنتی سازمان بورس اوراق بهادار تهران استخراج شده است و برای تحليل آنها از نرم‏ افزارهای اس.پی.اس.اس نسخه 22 و ایویوز نسخه 8 استفاده شده است.جامعه آماری پژوهش حاضر، با توجه به هدف آن و شرایط اجرای آن، کلیه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار را شامل می‌شود و با توجه به هدف تعمیم پذیری یافته‌های پژوهش به کلیه شرکت‌های بازار بورس ایران، روش نمونه‌گیری مناسب بر مبنای هدفمند و حذف سیستماتیک می‌باشد.جامعه آماری در این پژوهش، شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از ابتدای سال 1393 تا پایان سال 1397 به مدت پنج سال می‌باشد. برای دستیابی به نتایج قابل اتکا، شرکت‌هایی که پس از سال 1393 وارد بورس شده یا در طی دوره پژوهش از بورس خارج شده‌اند در جامعه آماری قرار نگرفتند. افزون بر این، برای حصول به نمونه آماری مطلوب از روش حذف سیستماتیک استفاده شده است. لذا، جامعه‌ آماری با استفاده از شرایط و محدودیت‌های ذيل تعدیل شده است: -شرکت‌های نمونه در طی این دوره پنج ساله، عضویت خود را در بورس اوراق بهادار حفظ کرده باشند. - شرکت‌های نمونه، به لحاظ افزایش قابلیت مقایسه، دارای سال مالی منتهی به پایان 29 اسفند باشند. - داده‌های متغیرهای پژوهش برای شرکت‌های نمونه مورد نظر قابل دسترس باشد. - شرکت‌های نمونه در طول دوره بررسی، تغییر سال مالی نداده باشند. - شرکت‌های نمونه جزء بانك‌ها و سایر مؤسسات مالی، شركت‌های سرمایه‌گذاری و واسطه‌گری و هلدینگ و لیزینگ نباشد، زیرا نحوه گزارشگری مالی و ماهیت درآمدها و هزینه‌ها در آنها متفاوت است.

 

یافته های تحقیق

 

جهت سنجش رقابت در بازار محصول از شاخص لرنر تعدیل شده بشرح رابطه زیر استفاده می‌گردد:

 

 که در رابطه مذکور:

 :LI IA نشان دهنده شاخص لرنر تعدیل شده بر مبنای صنعت،

:LI i  شاخص لرنر شرکت  i و

  iω‌: نشان دهنده نسبت فروش شرکت i به کل فروش صنعت است‌.

به منظور اندازه‌گیری امتیاز مدیریت استعدا‌د، 5 آیتم تعریف شده و با مراجعه به گزارشات هیئت مدیره بانک‌ها در سال‌های مورد رسیدگی، افشای آن مورد بررسی قرار می‌گیرد و در صورت احراز افشای موارد مذکور، عدد یک، و در صورت عدم احراز افشای موارد یاد شده، امتیاز صفر برای شرکت در نظر گرفته می‌شود. امتیاز مدیریت استعداد برای هر شرکت در هر سال، از رابطه زیر محاسبه می‌گردد:

  = امتیاز مدیریت استعداد

چک‌ لیست بررسی مدیریت استعداد در نگاره زیر نشان داده شده است.

 

جدول شماره 1)چک‌لیست بررسی مدیریت استعداد

 

ردیف	آیتم‌های مربوط به مدیریت استعداد
1	توجه به پیش‌بینی‌های مبتنی بر استعداد کارکنان
2	توجه به پیش‌بینی‌های مرتبط با برنامه‌ریزی‌های مبتنی بر استعداد کارکنان
3	توجه به راهکارهای جذب کارکنان با استعداد
4	توجه به راهکارهای حفظ کارکنان با استعداد
5	توجه به میزان تأثیرپذیری ارزش‌آفرینی شرکت از طریق توجه به استعدادهای کارکنان

 

در تحقیق حاضر برای محاسبه ضریب ارزش افزوده سرمایه فکری از مدل پالیک¹⁰ (2000) استفاده می‌شود. به عقیده پالیک، بوجود آمدن ارزش بازار مدیون سرمایه بکار گرفته شده و سرمایه فکری است که توسط این دو عنصر مورد استفاده قرار می‌گیرد. محاسبه ضریب ارزش افزوده سرمایه فکری به آسانی صورت می‌گیرد. زیرا بصورت غیر مستقیم، سرمایه فکری حاصل جمع منابع سرمایه انسانی، سرمایه ساختاری و سرمایه مشتری است.

 

مدل پالیک دارای 5 مرحله به شرح زیر است:

 

مرحله اول) محاسبه ارزش افزوده شرکت:

ارزش افزوده هر شرکت برای هر سال مالی از رابطه مقابل محاسبه می‌گردد:

VAi=Output-Input                

که در این رابطه:

Output‌: کل درآمد حاصل از فروش کالا و خدمات و

‌Input :کل هزینه مواد، اجزا و خدمات خریداری شده می‌باشد.

VAi=Si-(CGSi+DPi)

که در این رابطه:

VAi: ارزش افزوده شرکت i ،

‌Si: کل درآمد حاصل از فروش کالا و خدمات ارائه شده شرکت i، 

‌CGSi: بهای تمام شده کالای فروش رفته شرکت i و

‌DPi: هزینه استهلاک شرکت i می‌باشد.

 

مرحله دوم) تعیین کارایی سرمایه بکار گرفته شده:

کارایی سرمایه بکار گرفته شده هر شرکت برای هر سال مالی از رابطه زیر محاسبه می‌گردد:

VACAi= 

که در این رابطه:

VACAi: کارایی سرمایه بکار گرفته شده شرکت i‌، 

VAi: ارزش افزوده شرکت i‌،

CEi: ارزش دفتری دارایی‌های شرکت i که دارایی‌های نامشهود از آن کسر گردیده است.

مرحله سوم) تعیین کارایی سرمایه انسانی:

کارایی سرمایه انسانی هر شرکت برای هر سال مالی از رابطه زیر محاسبه می‌گردد:

VAHUi=

که در این رابطه:

VAHUi: کارایی سرمایه انسانی شرکت i‌،

VAi: ارزش افزوده شرکت i و

HUi: کل هزینه حقوق و دستمزد شرکت i می‌باشد.

مرحله چهارم) تعیین کارایی سرمایه ساختاری

برای تعیین کارایی سرمایه ساختاری، ابتدا می‌بایستی سرمایه ساختاری را محاسبه نماییم که از طریق فرمول زیر امکان‌پذیر است:

SCi=VAi-HUi

که در این رابطه:

SCi: سرمایه ساختاری شرکت i‌،

‌VAi: ارزش افزوده شرکت i و

HUi: کل هزینه حقوق و دستمزد شرکت i می‌باشد.

پس از محاسبه سرمایه ساختاری، امکان محاسبه ضریب ارزش افزوده سرمایه ساختاری با استفاده از فرمول زیر فراهم می‌گردد:

STVAi=

که در این رابطه:

SCi: سرمایه ساختاری شرکت i‌،

VAi: ارزش افزوده شرکت i و

STVAi: ضریب ارزش افزوده سرمایه ساختاری شرکت i می‌باشد.

 

مرحله پنجم) محاسبه ضریب ارزش افزوده سرمایه فکری:

با توجه به اینکه سرمایه فکری دارای سه زیر مجموعه سرمایه انسانی، سرمایه ساختاری و سرمایه مشتری است، لذا می‌توان بیان داشت که محاسبه ضریب ارزش افزوده سرمایه فکری از رابطه زیر امکان‌پذیر است:

VAICi=VACAi+VAHUi+STVAi

که در این رابطه:

VAICi: ضریب ارزش افزوده سرمایه فکری شرکت i‌،

VACAi: کارایی سرمایه بکار گرفته شده شرکت i‌،

VAHUi: کارایی سرمایه انسانی شرکت i و

STVAi: ضریب ارزش افزوده سرمایه ساختاری شرکت i می‌باشد‌.

 

*متغیرهای کنترلی

 

نرخ بازده دارایی‌ها

نرخ بازده دارایی‌ها رابطه زیر قابل محاسبه است:

سود (زیان) خالص	ROA =
کل دارایی‌ها

 

نسبت جاری

متغیر مذکور بر اساس رابطه زیر بدست می‌آید.

دارایی‌های جاری	CUR =
بدهی‌های جاری

 

گزارش زیان

متغیر مذکور بصورت یک متغیر مصنوعی تعریف می‌گردد. بدین صورت که اگر شرکت زیان خالص گزارش کند؛ امتیاز یک و در غیر این صورت؛ امتیاز صفر مبنای محاسبات خواهد بود.

 

اندازه شرکت

اندازه شرکت عبارت است از لگاریتم طبیعی مانده دارایی‌های شرکت در پایان سال.

 

رشد شرکت

متغیر مذکور بر اساس رابطه زیر بدست می‌آید.

درآمد سال قبل – درآمد سال جاری	GROWTH =
درآمد سال قبل

 

اهرم مالی

متغیر مذکور بر اساس رابطه زیر بدست می‌آید.

کل بدهی‌ها	LEV =
کل دارایی‌ها

 

ارزیابی مدل پژوهش

 

مدل ریاضی فرضیه‌های تدوین شده

 

PMCit=‌β0+‌‌β1TMit+‌β2ICit+‌β3LEV‌it‌+‌‌β4‌GROWTHit+‌β5SIZEit+‌β6ROAit‌+β7LOSSit‌+β8CURit‌+‌εit

 

که در رابطه فوق:

 

PMC: رقابت در بازار محصول،

TM: مدیریت استعداد،

IC: سرمایه فکری،

‌LEV‌: اهرم مالی

GROWTH: رشد شرکت،‌

SIZE: اندازه شرکت،

ROA: نرخ بازده دارایی‌ها،

LOSS: گزارش زیان،

CUR: نسبت جاری‌ می‌باشد.

 

يافته هاي آماري

 

آمار توصیفی متغیر‌های پژوهش

آمار توصیفی متغیر های پژوهش در جدول شماره 2) نشان داده شده است.

جدول شماره 2)آمار توصیفی متغیرهای پژوهش در دوره مورد بررسی

 

متغیر	نماد	میانگین	میانه	بیشترین	کمترین	انحراف معیار	چولگی	کشیدگی	مشاهدات
رقابت در بازار محصول	PMC	0.119	0.124	0.315	0.085	1.062	1.061-	2.338	500
مدیریت استعداد	TM	0.400	0.300	0.800	0.200	0.086	0.500-	3.495	500
سرمایه فکری	IC	5.088	5.106	5.730	4.787	0.195	0.426	2.472	500
اهرم مالی	LEV	0.486	0.429	0.714	0.143	0.490	0.403-	1.162	500
رشد شرکت	GROWTH	0.650	0.685	1.888	0.120-	0.234	0.713-	2.770	500
اندازه شرکت	SIZE	15.845	15.729	23.846	11.368	0.904	0.730	4.125	500
نرخ بازده دارایی‌ها	ROA	0.172	0.196	2.310	0.093-	0.024	0.836-	2.954	500
گزارش زیان	LOSS	0.242	1.000	1.000	0.000	5.265	2.256-	2.557-	500
نسبت جاری	CUR	1.601	1.583	3.917	0.333	0.128	0.218	2.420	500

 

بررسی نرمال بودن توزیع آماری جملات خطای فرضیه‌های پژوهش

جهت بررسی نرمال بودن توزیع آماری جملات خطای فرضیه‌های پژوهش از آزمون جارک – برا استفاده شده و نتایج آزمون مذکور در جدول شماره 3) ارائه شده است.

 

جدول شماره 3) نتایج آزمون نرمال بودن توزیع آماری جملات خطای فرضیه‌های پژوهش

 

نام متغیر	نماد	آماره جارک برا	احتمال آماره جارک برا	چولگی	کشیدگی
جملات خطا	RESID	66.389	0.089	0.999	2.477

 

به لحاظ آنکه 

الف: چولگی و کشیدگی متغیرهای مذکور، در بازه بهینه 3 و 3- قرار داشته و 

ب: احتمال آماره جارک – برا، بیشتر از سطح خطای 5% است، می‌توان استناد نمود که نرمال بودن توزیع آماری متغیر مذکور تأیید می‌گردد.

 

بررسی نبود همخطی 

نتایج بررسی نبود همخطی میان متغیرهای مستقل و کنترلی پژوهش در نگاره 4-4 نشان داده شده است.

 

جدول شماره 4) نتایج بررسی همخطی میان متغیرهای مستقل و کنترلی‌ پژوهش

 

متغیر‌های مستقل و کنترلی		آماره‌های همخطی
نام متغیر	نماد	تلرانس	عامل تورم واریانس (VIF)
مدیریت استعداد	TM	0.486	2.068
سرمایه فکری	IC	0.555	2.045
اهرم مالی	LEV	0.491	2.037
رشد شرکت	GROWTH	0.553	1.457
اندازه شرکت	SIZE	0.485	2.064
نرخ بازده دارایی‌ها	ROA	0.499	2.011
گزارش زیان	LOSS	0.488	2.066
نسبت جاری	CUR	0.545	2.014

 

با توجه به آنکه مقدار تلرانس در همه متغیر‌ها، بیشتر از 2/0 بوده و مقدار عامل تورم واریانس (VIF) کمتر پنج می‌باشد، می‌توان نتیجه گرفت میان متغیر‌های پژوهش، همخطی وجود ندارد.

آزمون نبود واریانس ناهمسانی

در پژوهش حاضر، برای تشخیص واریانس ناهمسانی از آزمون وایت¹¹ استفاده شده و نتایج در جدول شماره 5)بیان شده است.

 

جدول شماره 5) بررسی واریانس ناهمسانی متغیر‌های پژوهش

نام آزمون	فرضیه	آماره آزمون	درجه آزادی	احتمال آماره آزمون
وایت	تمامی فرضیه‌ها	2.500	(3,210)	0.0706

 

نتایج به دست آمده حاکی از آن است مقدار احتمال آزمون مذکور، بیشتر از سطح خطای ‌5% است، لذا حاکی از همسانی واریانس بوده و ملاحظه شد که مشکل ناهمساني واريانس وجود ندارد.

آزمون چاو و هاسمن

قبل از آزمون فرضیه‌‌ پژوهش، به انتخاب الگوی رگرسیونی مناسب پرداخته شده است. در مرحله نخست، با استفاده از آزمون چاو‌، به انتخاب الگوی داده های تلفیقی در برابر داده‌های تابلویی پرداخته شده که نتیجه آزمون مذکور در جدول شماره 6) نشان داده شده است.

جدول شماره 6) بررسی نتایج آزمون چاو

نام آزمون	فرضیه	آماره آزمون	درجه آزادی	احتمال آماره آزمون
چاو‌	تمامی فرضیه‌ها	55.432	(161,637)	0.0000

 

طبق داده‌های نگاره فوق، مقدار احتمال آماره آزمون چاو‌، کمتر از سطح خطای 5% می‌باشد. لذا الگوی مناسب برای فرضیه‌‌ پژوهش‌، استفاده از روش داده‌های تابلویی می‌باشد. لذا به منظور انتخاب الگوی اثرات ثابت در برابر الگوی تصادفی، جهت انجام رگرسیون داده‌های ترکیبی، از آزمون هاسمن استفاده شده و  نتیجه آزمون مذکور در جدول شماره 7) نشان داده شده است.

جدول شماره 7) بررسی نتایج آزمون هاسمن

نام آزمون	فرضیه	آماره آزمون	درجه آزادی	احتمال آماره آزمون
هاسمن	تمامی فرضیه‌ها	57.184	11	0.0619

 

مشخص است که  مقدار احتمال آماره آزمون هاسمن بیشتر از سطح خطای 5% می‌باشد. لذا استفاده از الگوی تصادفی در برابر الگوی اثرات ثابت در فرضیه‌های‌‌ پژوهش تأیید می‌گردد.

آزمون فرضیه‌‌های‌‌پژوهش

مدل رگرسیونی اثرات تصادفی فرضیه‌‌های مذکور در جدول شماره 8) نشان داده شده است.

جدول شماره8) ‌مدل رگرسیونی اثرات تصادفی فرضیه‌های پژوهش

آماره ها متغیر ها		نماد	ضرایب رگرسیونی	مقدار آماره تی	احتمال آماره تی
جزء ثابت		C	0.024-	8.354-	0.0000
مدیریت استعداد		TM	0.063	12.533	0.0000
سرمایه فکری		IC	0.0006	2.214	0.0272
اهرم مالی		LEV	0.008-	1.790-	0.0738
رشد شرکت		GROWTH	0.001-	0.533-	0.5936
اندازه شرکت		SIZE	0.002-	0.152-	0.8791
نرخ بازده دارایی‌ها		ROA	0.0003	0.112	0.9103
گزارش زیان		LOSS	0.145-	5.548-	0.0000
نسبت جاری		CUR	0.002-	0.307-	0.7583
ضریب تعیین	ضریب تعیین تعدیل شده		دوربین واتسون	آماره اف	احتمال آماره اف
0.798	0.743		2.175	14.639	0.0000

 

بر اساس نتایج حاصل از نگاره فوق، محرز می‌گردد که:

* بین مدیریت استعداد و رقابت در بازار محصول؛ ارتباط معناداری وجود دارد. (ضریب رگرسیونی: 0.063‌ و احتمال آماره تی:0.0000). لذا فرضيه اول پژوهش در سطح اطمینان 95% تأیید می‌گردد.

* بین سرمایه فکری و رقابت در بازار محصول؛ ارتباط معناداری وجود دارد. (ضریب رگرسیونی: 0.0006‌ و احتمال آماره تی: 0.0272). لذا فرضيه دوم پژوهش در سطح اطمینان 95% تأیید می‌گردد.

*بر اساس ضریب تعیین تعدیل شده مدل، حدود 74% تغییرات متغیر‌ وابسته، ضمن توجه به تأثیر متغیرهای کنترلی، توسط تغییرات متغیرهای توضیحی که در مدل مذکور پیش بینی شده بود، قابل توضیح است.

*برای بررسی خود همبستگی میان متغیر‌های پژوهش از آزمون دوربین – واتسون استفاده شده است که چون مقدار آن (2.175) در بازه بهینه 5/1 تا 5/2 قرار دارد، بیان کننده این مطلب است که همبستگی بین واریانس جملات خطا دارای تأثیر گذاری جدی نبوده؛ دارای استقلال بوده و فرض وجود خودهمبستگی میان متغیرها، رد می‌گردد.

* در نهایت به منظور بررسی معنادار بودن مدل، از آزمون اف استفاده شد و چون احتمال آماره آزمون مذکور (0.0000)، کمتر از سطح خطای 5% می‌باشد، معنادار بودن رگرسیونی برازش شده تأیید می‌گردد؛ بعبارت دیگر؛ کلیت رگرسیون بصورت خطی، قابل اعتماد است.

پیشنهادات برای محققین آتی

* به مدیران واحدهای تجاری پیشنهاد می‌گردد از طر‌یق بالا بردن سطح مدیریت استعداد، تمهیدات لازم برای بهبود موقعیت رقابتی شرکت را فراهم آورند.

*به سرمایه‌گذاران و فعالان بازار بورس پیشنهاد می‌گردد که ضمن رتبه‌بندی شرکت‌های هدف بر اساس میزان توجه مدیران به مدیریت استعداد؛ در شرکت‌هایی اقدام به فعالیت‌های مالی و سرمایه‌گذاری نمایند که واحد مذکور، از نظر میزان توجه به مدیریت استعداد مدیران در سطح بالایی باشند؛ زیرا در اینگونه واحدها؛ جایگاه رقابتی شرکت در سطح مطلوبی خواهد بود و به تبع این امر؛ انجام فعالیت‌های سرمایه گذاری موفق و کارآمد؛ محتمل‌تر خواهد بود.

*به مراجع استانداردگذاری پیشنهاد می گردد استانداردهای مشخص، مدون و لازم الاجرایی را برای سنجش مدیریت استعداد تدوین نمایند.

* به مدیران واحدهای تجاری پیشنهاد می‌گردد از طر‌یق توجه بیشتر به سرمایه فکری، تمهیدات لازم برای بهبود موقعیت رقابتی شرکت را فراهم آورند.

*به سرمایه‌گذاران و فعالان بازار بورس پیشنهاد می‌گردد که ضمن رتبه‌بندی شرکت‌های هدف بر اساس میزان توجه مدیران به مدیریت سرمایه فکری‌؛ در شرکت‌هایی اقدام به فعالیت‌های مالی و سرمایه‌گذاری نمایند که واحد مذکور، از نظر میزان توجه به سرمایه فکری در سطح بالایی باشند؛ زیرا در اینگونه واحدها؛ جایگاه رقابتی شرکت در سطح مطلوبی خواهد بود و به تبع این امر؛ انجام فعالیت‌های سرمایه گذاری موفق و کارآمد؛ محتمل‌تر خواهد بود.

*به مراجع استانداردگذاری پیشنهاد می گردد استانداردهای مشخص، مدون و لازم الاجرایی را برای سنجش سرمایه فکری تدوین نمایند.

 

منابع و ماخذ:

خداداد کاشی، فرهاد (1388). دیدگاه‌هاي مختلف در مورد مفهوم و نظریه رقابت و تطبیق آن با وضعیت رقابت در بخش صنعت ایران. فصل‌نامه پژوهش‌ها و سیاست‌هاي اقتصادي سال هفدهم، شماره 51. ص: 25.

رضایی، فرزین و عبانژاد، شکوفه.‌(1390). ارائه الگوی ارزیابی ارزش ایجاد شده برای سهامداران با استفاده از الگوی سرمایه فکری و سودمازاد. فصلنامه چشم انداز مدیریت مالی و حسابداری، شماره 2.صص:109-93.

رنجبرزاده، بهرام. (1394). تأثیر افشای اختیاری اطلاعات اجزای سرمایه فکری بر هزینه سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زنجان.

شجاعی، عبد الناصر، بیگی، تورج و نظری پور، محمد.‌(1389). شناسایی تعاملات بین اجزای سرمایه فکری با استفاده از تکنیک مدل‌یابی معادلات ساختاری در صنعت بانک‌داری ایران. مجله فراسوی مدیریت، سال چهارم، شماره14.صص:48-19.

 صفائی، نسرین‌.(1395). بررسی تاثیر مدیریت استعداد بر شایسته سالاری در گروه شرکت‌های پارس آنلاین. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده مدیریت و حسابداری.

طوروسیان، آرینه.(1394). بررسی تأثیر رقابت بازار محصول بر ساختار سرمایه ی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان - دانشکده علوم اداری و اقتصاد.

عبدل نژاد، سعید.(1394). رقابت در بازار محصول و مدیریت سود: به دو روش دستکاری واقعی فعالیت ها و اقلام تعهدی اختیاری. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اقتصادی.

مهرعلی، ناهید.(1394). تأثیر ساختار مالکیت بر رابطه بین رقابت در بازار محصول و پاداش‌های مبتنی بر عملکرد در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی ‌واحد شاهرود - دانشکده ادبیات و علوم انسانی.

Behardvaj.M.‌(1997)‌.Intellectual Capital and firm performance. Working Paper. Available at:www.ssrn.com

Dadashinasab. M, Sofian. S, Ali Minaei. B & Dadashinasab. A.(2014).‌Intellectual Capital Measurement Models: Literature Review of Market Capitalization Methods (MCM). International Research Journal of Applied and Basic Sciences. Vol, 8 (7).PP:921-925.

Hyun, Joong Im‌,‌‌‌ Young, Joon, Park‌, ‌Janghoon Shon‌‌.(2015). Product market competition and the value of innovation: Evidence from US patent data, Economics Letters, Volume 137, December 2015, Pages 78–82.

Janakiraman, Surya, Radhakrishnan, Suresh.(2015). Discussion of The Effects of Corporate Governance and Product Market Competition on Analysts' Forecasts: Evidence from the Brazilian Capital Market. Available at www.sciencedirect.com

Kiong Ting, I.W, Lean, H.H.(2017) Intellectual capital performance of financial institutions in Malaysia. Journal of intellectual capital.Vol 10.No 4.pp:588-599.

Lifeng, Gu.(2016). Product market competition, R&D investment, and stock returns. Journal of Financial Economics, Volume 119, Issue 2, February 2016, Pages 441–455.

Liu, Chih-Hsing.(2017). Creating competitive advantage: Linking perspectives of organization learning, innovation behavior and intellectual capital. International Journal of Hospitality Management 66 (2017) 13–23.

Tsai-Ling Liaoa,‌ Wen-Chun Linb.(2016). Product market competition and earnings management around open-market repurchase announcements. International Review of Economics & Finance, Volume 44, July 2016, Pages 187–203.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Investigate the Relationship between Talent Management, Product Market Competition and Intellectual Capital

 

Ali Habibi (Ph.D.)

Arezoo Ziari

        

Abstract

In the present study, the researcher examined the relationship between talent management, product market competition and intellectual capital. in this way; 100 companies listed on the Tehran Stock Exchange were selected for a five-year period from the beginning of 2014 to the end of 2018 through systematic sampling and the necessary data were extracted and the hypotheses developed were tested. The present research method is descriptive-correlational and its design is experimental using post-event approach. In order to test the research hypotheses, multivariate linear regression was used, which was based on panel data and a combination of cross-sectional and temporal series, which used statistical and econometric methods to examine the effect of independent variable on dependent variable. After going through the above steps; It was concluded that between talent management and product market competition; There is a positive and significant relationship between intellectual capital and competition in the product market; There is a positive and significant relationship.

Keywords: Talent management, Pduct market competition, Itellectual capital.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

17

 

---

[1]   Behardvaj

[2]  Liu

[3]  Liu

[4]  Kiung Ting & Lin

[5]  Tesai et al

[6]  Lifang

[7]  Janakiraman‌ & Radhakrishnan

[8]  Hayn et al

[9]  Dadashinasab et al

[10]  ‌Pulic

[11]   White Test

---