بررسی تطبیقی ویژگی¬های کالبدی و کارکردی شناشیرهای بوشهر با فضای مشربیه در کشورهای حوزه خلیجفارس
الموضوعات :
ندا ناصری
1
( کارشناسی ارشد مطالعات معماری ایران، گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه زابل، زابل، ایران.)
زهره اویسی کیخا
2
( استادیار گروه معماری، دانشكده هنر و معماری، دانشگاه زابل، زابل، ایران.)
الکلمات المفتاحية: شناشیر, مشربیه, خانه¬های تاریخی بوشهر, کشورهای حوزه خلیجفارس.,
ملخص المقالة :
شناشیرها یکی از جذابیتهای فرمی بافت تاریخی بوشهر هستند که عنصر مشابه آن در سایر کشورهای خلیجفارس، «مشربیه» است. باتوجه به ارزش تاریخی این عناصر، بازشناسی آنها به کشف تفاوتها، شباهتها و درک ماهیت کاربردیشان در گذشته و استمرار بکارگیری آنها در معماری امروز، ضروری است. هدف تحقیق، مقایسه کالبدی و کارکردی شناشیر و مشربیه، جهت شناخت شاخصههای بومی، حفظ، احیا و بازبکارگیری آنها در معماری امروزی است. روش تحقیق کیفی و توصیفی-تحلیلی و راهبرد تحقیق، استقرایی است. گردآوری دادهها از طریق مطالعه اسنادی، مشاهده و مصاحبه است. جامعهآماری تحقیق، تمامی شناشیرهای بوشهر و در سایر کشورهای خلیج فارس، تعداد ۲۰۰ بنا به صورت هدفمند بوده است. نتایج نشان داد که مشربیهها بیشتر بر تزیینات و فرم، و شناشیرها بر نحوه ساخت و تطبیق کاربرد فضا، با زندگی ساکنین تمرکز دارند که نشان از تفاوت در بینش اسلامی و فرهنگ و نوع معیشت صاحبان بناها در این کشورها دارد.
1. احمدی ریشهری، عبدالحسین. (۱۳۸۲). سنگستان. شیراز: نوید شیراز.
2. بحرانی، حمیدرضا؛ و سپهری اهرمی، آزاده. (۱۳۹۶). بازشناسی و تدقیق علت وجودی و نقش کارکردی شناشیر در بافت تاریخی بوشهر. باغ نظر، ۱۵(۵۸)، 77-88. https://www.bagh-sj.com/article_59579.html
3. حمیدی، سید جعفر. (۱۳۸۰). فرهنگ‌نامه‌ی بوشهر. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات.
4. دفتر فنی معاونت حفظ و احیاء سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان بوشهر. (1354). مطالعه و بررسی بافت قدیمی بوشهر. بوشهر: پدیدآوردنده.
5. کاکی‌زاده، محمدامیر؛ ناصری، ندا؛ و دباغ، هژبر. (۱۴۰۰). گونه‌شناسی کالبدی و کارکردی شناشیرهای بافت تاریخی بندر بوشهر در جهت شناسایی عوامل هویت‌بخش این فضاها. پژوهش های معماری اسلامی، ۹ (۱). 63-84. http://dx.doi.org/10.52547/jria.9.1.2
6. هدایت، اعظم؛ و عشرتی، پرستو. (۱۳۹۵). گونه شناسی شکلی و استقراری شناشیر در معماری بومی بندر بوشهر. پژوهش‌های معماری اسلامی، ۴(۱۳)، 40-61. https://www.sid.ir/paper/358708/fa
7. محمدی، امین؛ و آیت¬اللهی، سید محمد حسین. (۱۳۹۰). طراحی سایبان الگو در بوشهر، صفه، ۵۴، 107-117. https://www.sid.ir/paper/501882/fa
8. مخلصیان، سحر. (۱۳۹۰). نقش کنسول در انتظام فضایی بافت قدیم بوشهر. اثر، ۵۲، 74-88.
9. نبی‌پور، ایرج. (۱۳۸۵). معماری بوشهر سمفونی رنگ باد و نور. بوشهر: دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی بوشهر، بنیاد ایران‌شناسی شعبه‌ی استان بوشهر.
10. Abdelkader, R., & park, J-H. (2017). The Evolving Transformation of Mashrabiya as a Traditional Middle Eastern Architecture Element. International Journal of Civil & Environmental Engineering IJCEE –IJENS, 17(1), 15-20. DOI: 173101-8484-IJCEE-IJENS
11. Adas, A. A. (2013). Wooden Bay Window (Rowshan) Conservation in Saudi-Hejazi Heritage Buildings. International Archives of the Photogrammetry. Conference of ISPRS Annals of the Photogrammetry. Remote Sensing and Spatial Information Sciences. 2013 XXIV International CIPA Symposium, XL-5/W2. 2-6 September, (pp. 7-11). France: Strasbourg. DOI: 10.5194/isprsarchives-XL-5-W2-7-2013
12. Alfetal, S. (2001). Traditional Elements in The Consistency of Iraqi Identity from 1960s to 1990s. Unpublished Master`s Degree, University of Technology, Baghdad.
13. Alitany, A., Redondo, E., & Adas, A. (2013). The 3D Documantation of Projected Wooden Windows (the Roshans) in The Old City of Jeddah (Saudi Arabia) Using Image-Based Techniques. Isprs Annals of the Photogrammetry. Remote Sensing and Spatial Information Sciences. Conference of XXIV International CIPA Symposium, (II-5/W1). 2-6 September, (PP. 7-12). France: Strasbourg. DOI: 10.5194/isprsannals-II-5-W1-7-2013
14. Alothman, H., & Akcay, A.O. (2017). A Theoretical Framework for the Evaluation from the Traditional Mashrabiya to Modern Mashrabiya. Journal of History Culture and Art Research, 6(3), 107-121. DOI:10.7596/taksad.v6i3.962
15. Alqalami, T. (2017). The Application of Visualisation Tools to Enable Architects to Explore the Dynamic Characteristics of Smart Materials in a Contemporary Shanashil Building Design Element for Hot Arid Climates. Unpublished Doctoral Disseration, University of Salford, Manchester.
16. Al-Shareef, F.M. (1996). Natural Light Control in Hedjazi Architecture an Investigation of the Rowshan Performance by Computer Simulation. Unpublished Doctoral Disseration, University of Liverpool, Liverpool.
17. Azzopardi, J. (2012). A Survey of the Maltese Muxrabijiet. VIGILO ‐ DIN L‐ART ÓELWA, 41, 26.
18. Baik, A., & Boehm, J. (2017). Hijazi Architectural Object Library (Haol). The International Archives of the Photogrammetry. Remote Sensing and Spatial Information Sciences. International CIPA Symposium, (XLII-2/W3). February 23, (PP. 55-62). France: Strasbourg. DOI:10.5194/isprs-archives-XLII-2-W3-55-2017
19. Burden, E. (1998). Illustrated Dictionary of Architecture. New York City: The McGraw-Hill Companies.
20. Faeq, O. (2017, December 29). Mashrabiya. Architecture Technology, CIAT, 122, 1-2. Retrevied December 29, 2017, From https://www.designingbuildings.co.uk/wiki/Mashrabiya
21. Fathy, H. (1986). Natural Energy and Vernacular Architecture: Principles and Examples with Reference to Hot Arid climates. Chicago: University of Chicago Press.
22. Fathy Ashour, A. (2018). Islamic Architectural Heritage: Mashrabiya. The Built Environment, 177, 245-253. DOI: 10.2495/IHA180211
23. Fethi, I., & Al-Madfai, H. (1984). Conservation of Traditional Houses. Baghdad: Coach Publishing.
24. Hillenbrand, R. (1994). Islamic Architecture: Form, Function and Meaning. New York: Columbia UP.
25. Koliji, H. (2015). in-between: Architectural Drawing and Imaginative Knowledge in Islamic and Western Traditions. United Kingdom: the dorset press, Dorchester.
26. Kenzari, B., & Elshestawy. Y. (2003). The Ambiguous Veil: on Transparency, the Mashrabiy'ya, and Architecture. Journal of Architectural Education, 56(4), 17-25. DOI: org/10.1162/104648803321672924
27. Lakshmi, K, G., & Daketi, S. (2016). Jaalis: A Study on Aesthetics and Functional Aspects in Built Environment. International Journal of Scientific Engineering and Applied Science (IJSEAS). 2 (2), 98-104. https://ijseas.com/volume2/v2i2/ijseas20160211.pdf
28. Maspero, G. (1974). Manual of Egyptian Archaeology and Guide to the Study of Antiquities in Egypt. New York: Putnams Sons Press.
29. Mohammadi, A., Saghafi, M.r.; Tahbaz, M.; & Nasrollahi, F. (2017). Potentials of Vernacular Climatic Solutions (VCS) in Energy Efficiency of Domestic Buildings in Hot and Humid Climate: The Case Study of Bushehr, Iran. Space Ontology International Journal, 3 (6). 59-76. DOI: 20.1001.1.23456450.2017.6.3.4.9
30. Mohamed, J. (2015). The Traditional Arts and Crafts of Turnery or Mashrabiya. Unpublished Master`s Degree, Graduate School-Camden Rutgers, the State University of New Jersey.
31. Mortada, H. (2014). Architectural & Urban Distinctions of Historic Jeddah. Unpublished Doctoral Disseration, King Abdul Aziz University, Jeddah, Saudi Arabia.
32. Safarkhani, M. (2016). Balconies Consigned to Oblivion in Iranian Residential Buildings the Case of Tehran, Iran. Unpublished master’s thesis, Middle East Technical University, MA.
33. Stevens Curl, J.; & Wilson, S. (2015). the Oxford Dictionary of Architecture. (3th ed.). Oxford: Oxford University Press.
34. -Vakilinezhad, R.; Majid Mofidi, S.; & Mehdizadeh Seraj, F. (2013). Shanashil: A Sustainable Element to Balance Light, View, and Thermal Comfort. the International Journal of Environmental Sustainability, 8, 101-110. DOI: 10.18848/2325-1077/CGP/v08i04/55066
35. -Yeomans, R. (2006). The Art and Architecture of Islamic Cairo. Egypt: American University in Cairo Press, Garnet.
36. Warren, J.; & Fethi, I. (1982). Traditional houses in Baghdad. (1th ed.). Arabic summary. Horsham:
37. Coach Publishing House Limited.
38. -Wazeri, Y. (1999). “Mashrabiyas” Mwsoat Anaser Al-Imara. Cairo: Maktabat Madboli.
