مقایسۀ تحلیلی عناصر سوررئالیسم در داستان «تاریکی در پوتین» بیژن نجدی و «سیلاب» ابوذر قاسمیان
الموضوعات : جستارهای زبان شناختی تطبیقی در فارسی و عربی
مریم برزگر
1
(استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران)
سمیرا صفری
2
(کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران)
الکلمات المفتاحية: سوررئالیسم, تاریکی در پوتین, بیژن نجدی, سیلاب, ابوذر قاسمیان,
ملخص المقالة :
سوررئالیسم یا فرا واقع‌گرایی یکی از مکتبهای ادبی و هنری قرن بیستم است که واقعیت را پشت پا نهاده و به دنبال امور ذهنی رویا، خواب و خیال، ضمیر ناخودآگاه، پیچیدگیهای ذهن و ضمیر آدمی و در کل نگارش به صورت خود به خود است. نظریه‌های روانشناختی فروید در ترویج این مکتب تأثیر فراوان داشت. حوزه این مکتب بیشتر در رمان و داستان است و بر آثار ادب فارسی نیز تأثیرگذار بوده است. برخی نویسندگان معاصر ادبیات فارسی از شاخصه‌های سوررئالیستی بهره فراوان برده‌اند. بیژن نجدی و ابوذر قاسمیان از نویسندگان معاصر ایرانی هستند که در برخی از داستانهایشان اصول سوررئالیستی را استفاده کرده‌اند. هدف پژوهش حاضر تحلیل عناصر سورئالیستی در دو داستان تاریکی در پوتین از بیژن نجدی و سیلاب از ابوذر قاسمیان است که به روش توصیفی ـ تحلیلی انجام گرفته است. پناه بردن به عالم رؤیا و خواب در دو داستان وجود دارد. در داستان تاریکی در پوتین، پدر طاهر در جستجوی راز مرگ و زندگی به رودخانه می‌رود و سفالی از جنازه پسرش را در دست دارد و با طاهری دیگر گفتگو می‌کند. گودال، گور، سنگ قبر، تاریکی، مارمولکها، جنازه جزغاله و... همه فضایی خواب‌گونه و وهم‌آلود را به مخاطب القا می‌کنند. نگارش خودکار عملاً در دو داستان رخ نمی‌دهد ولی دو نویسنده به نوعی ملایم‌تر نگارش خودکار و پریشان‌گویی را ایجاد کرده‌اند. جذبه و جنون و عصیان و عشق در هر دو داستان وجود دارد. هر دو نویسنده توانسته‌اند سرگردانی، سرخوردگی، جنون و ناکامی جامعه را به مخاطب باز نمایند.
