واکاوی عوامل فرهنگی وهویتی در شهرسازی و معماری دوره پهلوی (مطالعه موردی:شهر اهواز)

الموضوعات :

دکتراحمد رضا کابلی ¹

1 - استادیار گروه معماری، واحد ماهشهر، دانشگاه آزاداسلامی، ماهشهر، ایران

تاريخ الإرسال : 13 الثلاثاء , صفر, 1445 تاريخ التأكيد : 23 الأحد , ربيع الأول, 1445 تاريخ الإصدار : 28 الجمعة , ربيع الأول, 1445

الکلمات المفتاحية: فرهنگ و هویت, شهرسازی, معماری, دوره پهلوی, شهراهواز,

ملخص المقالة :

فرهنگ یک مرزو بوم بر روی شهرسازی و معماری آن بسیار تاثیرگذار بوده و با محفوظ داشتن عوامل بنیادی، فرهنگي و هنری در بناها یک اثربخشی ویژه‌ای به جا می‌گذارد. غرب‌گرایی در شهرسازی و معماری دوره پهلوی مشهود است تاجایی‌که تحولات زیادی در فرم پلان‌ها دراین‌دوره شاهدهستیم. روش اين پژوهش، از نظر هدف کاربردي و بر اساس روش تحقیق پیمایشی با تاکید بر پرسشنامه می باشد. هدف اصلی تحقیق ارزیابی ارتباط عوامل فرهنگی (نما و پلان) در شهرسازی و معماری در شهر اهواز و به طور متمرکز بر روی سه بنا از بناهای مهم ساخته شده دوره پهلوی از جمله بنای دانشکده سه گوش، ساختمان سیلو و هتل قو با معماری عصر مدرنسیم اروپایی می باشد. داده های تحقیق براساس پرسشنامه گردآوری و برای ارزیابی پایایی ابزار پژوهش، از روش کرونباخ استفاده شده است. تعداد و نوع نمونه گیری از طریق روش گلوله برفی(41 نفر از کارشناسان خبره) بوده است. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS وآزمون های کلموگروف – اسمیرنوف(KS) و علامت(Sing Test) انجام شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد، بر اساس آزمون (KS) مقدار سطح معناداری آزمون در تمامی موارد کمتر از 05/0 شده است. بنابراین فرض نرمال بودن داده‌ها رد شده است. همچنین براساس آزمون علامت میزان ارتباط شاخص نما با مقدار 739/1 و سطح معناداری 082/0 وشاخص پلان با مقدار 562/1 و سطح معناداری 118/0 در سه بنای مورد مطالعه معنادار نبوده و استفاده از هر دو شاخص (نما و پلان) در معماری دوره پهلوی نسبت به معماری مدرنیسم اروپایی یک اندازه بوده است.

المصادر:

1.اکبری، علی‌اکبر، بذرافکن، کاوه، تهرانی، فرهاد، و سلطانزاده، حسین (1396). تبیین روش‌های طراحی زمینه‌گرایی و منطقه‌گرایی در معماری ایران( نمونه مطالعاتی: اثرهای شاخص با دوره های زمانی متفاوت از معماری شهر تهران). فصل‌نامه مدیریت شهری، 48، 327-342.
2.بابایی، سعید، و خاک‌زند، مهدی (1397). زمینه‌گرایی در آثار معماران غیر ایرانی در دوره پهلوی اول(مدرسه البرز و ایرانشهر). دوفصل‌نامه مطالعات معماری ایرانی، 14، 190-171.
3.بایستی، شهرام، عامری، مهدی، و لشگری، ام لیلا (1397). رابطه سنت ومدرنیسم در شکل‌گیری بافت شهرها با تاکید بر ابعاد فرهنگی. فصل‌نامه مدیریت شهری، 51، 55-73.
4.بهمنی، المیرا، گودرزی، سروش، محمدمهدی و زارعی، محمدابراهیم (1395). بررسی شناخت عوامل زمینه‌گرا در کالبد خانه‌ها و بافت کهن سنندج(با نگاهی به‌ویژگی‌های عمارت وکیل‌الملک). فصل‌نامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 7(26)، 55-69.
5.پویا، جعفر، مهدی‌نژاد، جمال‌الدین، و کریمی، باقر (1394). نسبت و رابطه هویت فرهنگی و نقش آن در طراحی معماری. کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های نوین در عمران، معماری و شهرسازی، تهران، 1-16.
6.تقی‌زاده، محمد (1384). تاریخ اهواز از دوران باستان تا انقلاب اسلامی، انتشارات موسسه فرهنگی هنری بشیر علم و ادب، تهران. 287 صفحه.
7.خوشنویس، احمد، و پورابراهیم، امید (1393). نقش معماری زمینه‌گرا در حفظ و انتقال هویت معماری بومی. دومین همایش ملی معماری و توسعه شهری با رویکرد پدافند غیر عامل در معماری و شهرسازی، 1-13.
8.ستوده، حسام‌الدین، وکریمی، غلامعلی (1395). بررسی‌ارتباط بین فرهنگ ومعماری بومی وتاثیر آن درارتقاء کیفیت طراحی. اولین کنفرانس سالانه پژوهش های معماری و شهرسازی و مدیریت شهری، تهران. 5-18.
9.علی‌محمدی، غلامرضا، و عبدالهی، رکسانا (1397). تبیین مبانی نمود فرهنگ در معماری بومی ایران و ارتباط آن با ایجاد حس تعلق به مکان. فصل‌نامه مدیریت شهری، 50 : 33-46.
10.کامی‌شیرازی، سیده‌مهسا، سلطانزاده، حسین، و حبیب، فرح (1396). نقش گروه‌های اجتماعی- فرهنگی در شکل‌گیری کوی‌های مسکونی دوره پهلوی دوم در تهران. پژوهش‌های انسان شناسی ایران، 7(2)، 25-49.
11.کیانی، مصطفی (1396). معماری دوره پهلوی: اندیشه ها، پیدایش و شکل‌گیری معماری دوره بیست ساله معاصر ایران. موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران. تهران. 526 صفحه.
12.مکملی، نوید (1390). بازخوانی مفاهیمی از معماری و فرهنگ. همایش علوم و فنون معماری اسلامی، موسسه مطالعات تطبیقی معماری و شهرسازی ایران، تهران. 11-27.
13.مولائی، مریم، صفری، حسین، و اسدی‌ملک‌جهان، فرزانه (1400). مطالعه تطبیقی هویت شهر در معماری و عکاسی دوره پهلوی اول. دوفصل‌نامه فضای زیست، 1(1)، 139-157.
14.هلاله، علی، و همتی، محمدمهدی (1392). بررسی تاثیر فرهنگ برمعماری دوره پهلوی اول در اهواز. اولین کنفرانس ملی معماری و شهرسازی، قزوین، 1-12.
15.Borden, I. (2012). Meaning of built environment in Contextual architecture.India. higher Education press Journal. 24(3): 20-31.
16.Tang, H.N., & Tareef, H.K. (2012). Revisiting Strategies to Enhance Social Interaction in Urban Public Spaces in the Context of Malaysia. British Journal of Arts and Social Sciences. 6(2), 198-212.