سکونتگاهای شهری و تغییر کاربری اراضی و مدیریت سیلاب با رویکردهای نوین LID-BMP ( مطالعه موردی حوزه آبخیز تاثیرگذار بر شهر ویلاشهر و دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد)

الموضوعات : Environment and sustainable development

سید محمد کاظمی ¹ , جلیل عمادی ² , مسعود نصری ³ , سیدشهاب عاملیان ⁴

1 - گروه مهندسی صنایع، دانشکده فنی و مهندسی، واحد نجف آباد
2 - دانشجوی دکتری، گروه مهندسی عمران، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد، نجف آباد، ایران
3 - مرکز تحقیقات مطالعات آب، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران
4 - Department of Mechanical Engineering Shahinshahr Branch, Islamic Azad University, Shahinshahr, Iran

تاريخ التأكيد : 25 الثلاثاء , جمادى الثانية, 1447 تاريخ الإصدار : 13 الخميس , رمضان, 1446

الکلمات المفتاحية:

ملخص المقالة :

توسعه شهرنشینی و تغییرات کاربری اراضی، با افزایش سطوح نفوذناپذیر، موجب کاهش نفوذ آب به زمین، افزایش دبی پیک سیلاب و کاهش کیفیت منابع آب شده است. روش‌های سنتی مدیریت رواناب‌های سطحی که مبتنی بر سازه‌های مهندسی مانند شبکه‌های زهکشی هستند، علاوه بر هزینه‌های بالا، باعث تغییرات نامطلوب در هیدرولوژی شهری شده و محیط‌زیست را تحت تأثیر قرار می‌دهند. در مقابل، روش‌های نوین مدیریت رواناب مانند توسعه کم‌اثر (LID-BMP)، بر نفوذ و ذخیره‌سازی موضعی رواناب و کاهش اثرات منفی شهرسازی بر چرخه آب تأکید دارند. این روش‌ها شامل چاه‌های جذبی، ترانشه‌های نفوذ، باغچه‌های ذخیره باران، حوضچه‌های موقت خشک و آبراهه‌های زیستی هستند که در کنار هم باعث کاهش رواناب خروجی و بهبود کیفیت آب‌های سطحی می‌شوند. ترکیب این روش‌ها با رویکردهای سازه‌ای، علاوه بر کاهش هزینه‌ها، منجر به بازگشت محیط‌زیست شهری به شرایط طبیعی پیش از توسعه شده و در عین حال، کارایی بالایی در کنترل حجم رواناب دارد. برای تحلیل مکانی حرکت رواناب‌ها در محدوده 10 حوزه آبخیز به مساحت 12273 هکتار و محوطه دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف‌آباد به مساحت ۲۹۴ هکتار مورد استفاده قرار گرفت.  این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از حیث ماهیت و روش توصیفی – تحلیلی است.  تعیین سناریو های مدیریت سیلاب فرآیندی پیچیده است. این امر از جهات مختلف و انتخاب مدل مناسب بارش-رواناب می‏تواند مورد بررسی قرار گیرد. نتایج این بررسی گویای این است که مسیر های جریان بدلیل تغییر کاربری و مسیل موجود تکافوی عبور رواناب سطحی ایجاد شده را ندارد که با توجه به ضرورت مساله ایجاد و تمرکز رواناب بالادست معضل بزرگی محسوب می‌گردد. از این رو در این بررسی سناریوهایی به منظور ذخیره ، هدایت و استحصال رواناب با رویکردهای نوین LID-BMP  ارائه گردید که می تواند کاربردی بهینه برای این معضل در پایداری محیط زیست داشته باشد.