معرفي نسخه‌اي از قصيدة نونیة ابوالفتح بُستي و ترجمة منظوم بَدرجاجرمي در سفينة تبريز

الموضوعات :

یدالله رفیعی ¹ , رمضان رضائی ²

1 - معاون پژوهشی پژوهشکده زبان و ادبیات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تهران
2 - پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

تاريخ الإرسال : 06 الإثنين , ذو الحجة, 1446 تاريخ التأكيد : 13 الثلاثاء , محرم, 1447 تاريخ الإصدار : 05 الأربعاء , صفر, 1447

الکلمات المفتاحية: ابوالفتح بُستي, قصيدة نونیه (عنوان الحِكَم), ترجمة بدرجاجرمي, سفينة تبريز,

ملخص المقالة :

ابوالفتح بُستي، يكی از شاعران اندرزگوي قرن چهارم است كه بسياري از متون كهن مزيّن به اشعار زيبا و حكيمانة اوست. يكی از اشعار او قصيدة نونیۀ او مشهور به‌ «عنوان الحِكَم» است اين قصيده در عين فصاحت و كمال بلاغت، مشحون از معاني والا و اخلاقي­ست و به‌همين سبب، قرن‌ها در سراسر مكتب‌خانه‌هاي جهان اسلام تدريس مي‌شده و ابيات نغز آن سرلوحة مشق طلّاب فضل و ادب بوده­ است.

شروح و ترجمه‌هاي بسياري براين قصيده نوشته‌ شده است از مشهورترين آنها ترجمة منظوم بدرالدين جاجرمي به فارسي در قرن هفتم است كه شيوايي و ارزش ادبی خاصي دارد. نسخه‌هايي از اين ترجمه سابقاً در مقدمة مونس‌الأحرار با مقدمۀ محمد قزوینی و به همّت ميرصالح طبيبي و نيز در مقاله‌اي به همّت محمدتقي دانش ­پژوه چاپ شده است. علاوه بر این، نسخه‌اي نويافته از قصيدة عربي نونیه همراه با ترجمة منظوم بدرجاجرمي در قسمت پاياني سفينة تبريز  به دست آمده كه در اين مقاله، ضمن بررسي و مقابلة آنها برخي موارد اختلاف و سهوالقلم‌ها بيان شده ­است.

المصادر:

آذرنوش، آذرتاش (1373)، «ابوالفتح بُستي»، دايرة¬المعارف بزرگ اسلامي، ج6 ، به سرپرستي محمدكاظم بجنوردي، تهران: بنياد دايرة¬المعارف بزرگ اسلامي.
ابوالمجد محمّد بن مسعود تبريزي (1381)، سفينة تبريز، چاپ عكسي از روي نسخه خطي كتابخانة مجلس شوراي اسلامي، با مقدمۀ عبدالحسين حائري و نصراله پورجوادي، تهران: مركز نشر دانشگاهي.
انوار، امير محمود (1352)، تحقيق و تصحيح ديوان و بررسي احوال و آثار ابوالفتح بُستي، پايان‌نامة دانشكدة ادبيات و علوم انساني دانشگاه تهران.
بدر جاجرمي، محمد (1350)، مونس‌الأحرار في دقائق الاشعار، به اهتمام ميرصالح طبيبي، تهران: انجمن آثار ملّي.
بيهقي، ابوالفضل (1374)، تاريخ بيهقي، به تصحيح علي‌اكبر فيّاض، تهران: نشر علم.
ثعالبي، ابومنصور عبدالله (1353ق)، يتيمةالدّهر في محاسن العصر، به اهتمام عباس اقبال آشتياني، طهران: [بی¬نا].
خولی، محمد مرسی(1980)، ابوالفتح البُستی، حیاته و شعره، بیروت:دارالأندلس.
دانش‌پژوه، محمدتقي (46-1345)، «ترجمة قصيدة نونیة عنوان الحكم»، مجلة دانشكدة ادبيات دانشگاه تهران، دورة 14، صص 629-633.
دولتشاه سمرقندي، (1338)، تذكرة‌الشعرا، به كوشش محمّد رمضاني، تهران:کلاله خاور.
دهخدا، علي‌اكبر و ديگران (1372)، لغت‌نامه، چاپ اوّل از دورة جديد، به كوشش غلامرضا ستوده، تهران: دانشگاه تهران.
زركلي، خيرالدين (1969م)، الأعلام، ج 4، بيروت: دارالعلم الملايين.
سزگين، فؤاد (1380)، تاريخ نگارش‌هاي عربي، ج 2، شعر، به اهتمام خانة كتاب، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي.
عتبي، محمد(1357)،تاریخ یمینی ،ترجمۀ ناصح جرفاذقانی،به¬کوشش جعفر شعار،تهران:بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
عوفي، محمد (1361)، لباب الألباب، به اهتمام محمّد عباسي، تهران: كتابفروشي باراني.
منوچهري دامغاني (1370)، ديوان، به كوشش سيد محمد دبير سياقي، تهران: زوّار.
همايي، ماهدخت بانو (1381)، تجزيه و تركيب دو قصيده نونیۀ ابوالفتح بُستي و لاميۀ اسماعيل طغرائي، تهران: هما.