چارچوب نظری نوین معنویت اسلامی در ارتقاء امید به زندگی: رویکردی بر اساس روانشناسی مثبت نگر و معناجویی
الموضوعات : روانشناسی مثبت نگر اسلامی
1 -
الکلمات المفتاحية: معنویت اسلامی, امید به زندگی, روانشناسی مثبت, معناجویی, چارچوب نظری,
ملخص المقالة :
امید به زندگی به‌عنوان یکی از بنیادی‌ترین شاخص‌های سلامت روان و رضایت از زندگی، همواره کانون توجه روان‌شناسان و متخصصان حوزه سلامت بوده است. در جامعه ایرانی، که بنیان‌های فرهنگی و دینی نقش پررنگی در نگرش‌های فردی دارند، بررسی نقش معنویت اسلامی در ارتقای امید به زندگی می‌تواند زمینه‌ساز توسعه رویکردهای بومی در سلامت روان باشد. پژوهش حاضر با روش مروری–تحلیلی و بر پایه روانشناسی مثبت‌نگر، به تحلیل مطالعات داخلی و بین‌المللی منتشر شده طی شش سال اخیر پرداخته و سعی دارد چارچوبی مفهومی ارائه دهد که در آن، مؤلفه‌های معنویت اسلامی همچون توکل، معناجویی، نیایش، پذیرش و اعتماد به اراده الهی به‌عنوان منابع روانی مؤثر در افزایش امیدواری معرفی می‌شوند. بر اساس یافته‌های این مرور، مفاهیم معنوی نه‌تنها در بهبود نگرش به آینده نقش دارند، بلکه با ارتقای تاب‌آوری، کاهش اضطراب وجودی و تقویت احساس هدفمندی نیز همراه‌اند. افزون بر این، مقاله حاضر با ارائه مجموعه‌ای از راهکارهای بومی و پیشنهادی برای کاربرد این مفاهیم در مداخلات آموزشی، مشاوره‌ای و روان‌درمانی، زمینه لازم را برای تحقق مدل‌های فرهنگی-اسلامی در ارتقای سلامت روان فراهم می‌سازد. این مقاله می‌تواند مبنایی برای تحقیقات میدانی، طراحی ابزارهای بومی و نیز توسعه سیاست‌های فرهنگی در حوزه سلامت روان در ایران باشد.
منابع
صادقی، م., و رضایی، ن. (1400). بررسی نقش معنویت اسلامی در افزایش امید به زندگی دانشجویان دانشگاه تهران. مجله روانشناسی سلامت ایران, 7(3), 45-60.
رضایی، م., و کاظمی، ر. (1401). تأثیر آموزش معناجویی بر اساس آموزه‌های اسلامی بر امید به زندگی و کاهش استرس دانشجویان. مجله علوم روانشناسی, 12(2), 112-130.
حسینی، ف., احمدی، س., و موسوی، م. (1399). مداخلات معنوی و تاب‌آوری روانی در دانشجویان: یک مطالعه کاربردی. مجله مشاوره و روانشناسی دانشگاه, 8(1), 25-40.
Khalili, A., Ahmadi, M., & Hosseini, F. (2022). The integration of Islamic spirituality and positive psychology interventions: Effects on hope and resilience among Iranian students. Journal of Religion and Health, 61(2), 1003-1018
Fredrickson, B. L. (2013). Positive emotions broaden and build. In Advances in Experimental Social Psychology (Vol. 47, pp. 1-53). Elsevier.
Sadeghi, T., & Rezaei, M. (2021). Gratitude interventions and psychological well-being: A meta-analysis. Journal of Positive Psychology, 16(5), 635-648.
Wong, P. T. P. (2012). Meaning-centered counseling: A cognitive-existential approach. Journal of Humanistic Psychology, 52(4), 414-437
