رنج و بلا در ادبیات عرفانی با نگاهی کوتاه به رابعه عدویه بر اساس گزارش «فوائدالسالکین»

الموضوعات : پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی

بهاره محمدزاده ¹ , علی اصغر دادبه ² , عبدالحسین فرزاد ³

1 - گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهرن شمال، تهران، ایران
2 - گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.
3 - گروه ‌زبان و ادبیات‌فارسی،‌ پژوهشگاه‌ علوم‌انسانی‌ و ‌مطالعات ‌فرهنگی‌ تهران،‌ تهران، ‌ایران.

تاريخ الإرسال : 24 السبت , صفر, 1445 تاريخ التأكيد : 11 السبت , ربيع الأول, 1446 تاريخ الإصدار : 01 الثلاثاء , ذو القعدة, 1446

الکلمات المفتاحية: رنج و بلا, مواجهه با رنج و بلا, ادبیات عرفانی, رابعه, نقد ادبی,

ملخص المقالة :

در تصحیح نسخه‌‌‌‌‌های خطی به‌جز بررسی و تنظیم صورت ویراسته اثر، مطالعه سطوح زیرین نسخه، یعنی محتوای اثر نیز حائز اهمیت و ضروری است. در این پژوهش که بیشتر نقد و بررسی عرفانی، ادبی نسخه و محتوای آن مدنظر بوده است؛ پس از معرفی نسخه خطی «فوائدالسالکین» و شناساندن آن، به بررسی دیگر سطوح اثر پرداختیم و ضمن معرفی رابعه عدویه، رویکرد او در مواجهه با رنج و بلا را بدان گونه که در فوائد السالکین منعکس شده بررسی کردیم. در عرفان ایرانی موضوع تقابل با بلایا و رنج‌‌‌‌‌ها بسیار مورد توجه عارفان بوده و رویکرد‌‌‌های مختلفی به آن وجود دارد که کمتر مورد بررسی قرار گرفته‌اند. رابعه به عنوان یکی از مؤثرترین عارفان مسلمان در این زمینه اندیشه و آرای گسترده‌ای دارد که شایسته بررسی و قیاس با دیگر عارفان است. مسئله موردبحث در این پژوهش این است که بلایا و رنج در دنیا، از منظر عرفانی و هستی شناختی، چگونه قابل‌تحلیل است و تفاوت رویکرد رابعه با دیگر عرفا چیست.

المصادر:

• قرآن کریم، ترجمه الهی قمشه‌ای، قم: دارالسلام.
• اسماعیلی، مسعود (1399) تحلیل مقوله بلا و درد و رنج در عرفان ابن عربی، در نشریه قبسات، تابستان 1399، شماره 96.
• بعلبکی، منیر (۱۹۸۰). «Rabi'ah al-'Adawiyyah». دانشنامه المورد (به عربی). ج. ۸. بیروت: دارالعلم للملایین. ص. ۱۱۴).
• نوربخش، جواد (۱۳۷۹). زنان صوفی. تهران: انتشارات یلدا قلم. ص. ۳۲. شابک ۹۶۴-۵۷۴۵-۱۴-۴.
• سرامی، قدمعلی و تلخابی، مهری (1389). مقالۀ رابعه در گذار از پل مجاز، در نشریه ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی بهار ۱۳۸۹ شماره ۱۸
• سعدی شیرازی (1368). گلستان، به کوشش غلامحسین یوسفی، تهران: خوارزمی.
• عطار نیشابوری (1395). تذکره‌الاولیا، ص 69
• عابدی، محمود (1394). نفحات الانس، ص 750
• فروغی، محمدعلی (1395). غزلیات سعدی: انتشارات ققنوس.
• مناوی، عبدالرؤف (1999 م). طبقات الصوفیه، لبنان، بیروت: دار صادر. ص 40
• مولانا، جلال‌الدین محمد بلخی (1378) فیه مافیه، به تصحیح بدیع الزمان فروزانفر، تهران: امیرکبیر