سبک شناسی نسخه خطی انیس الطالبین
الموضوعات :
1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران
الکلمات المفتاحية: نسخۀ خطی, سبک¬شناسی, دورۀ صفوی, انیس¬الطالبین, محمّد بن محمود فارس, سدۀ یازدهم.,
ملخص المقالة :
آثار ادبی هر ملت، آینۀ تمام نمای فرهنگ و تمدن آن ملّت است که بیانگر عواطف انسانی، مسائل روانی و درونی و نشان دهندۀ هنرهای کلامی و در نهایت ایجاد روح التذاذ ادبی است. بر این اساس یکی از شیوههای توجه به هویت و شناسنامۀ وجودی جوامع، جمعآوری و تدوین نسخ خطی و برنامهریزی دقیق برای شناسایی و معرفی این آثار است. با وجود تلاشهای بسیاری که در سدۀ اخیر برای معرفی و تصحیح گنجینۀ غنی ادبیات منظوم و منثور فارسی صورت گرفته است، چه بسا شاعران و نویسندگان توانمندی که هنوز آثارشان در پردۀ خمول و گمنامی باقی مانده است و این آثار نفیس در گوشه و کنار کتابخانههای مختلف در زاویۀ نسیان و فراموشی است. رسالۀ انیسالطالبین محمّد بن محمود فارس، از آثار نفیس دورۀ صفوی است که تاکنون تصحیح و چاپ نگردیده است. لذا نگارندگان بر آن شدند تا در این پژوهش، ضمن معرفی این اثر، به بررسی عناصر و مؤلفههای سبکی آن بپردازند و درجۀ اعتبار و اصالت نثر این نویسنده تبیین گردد. بررسی این اثر نشاندهندۀ آن است که محمّد بن محمود فارس نویسندهای تواناست و به ساخت و بافت کلام اهمیّت زیادی داده است. صورخیال، لغات و مضامین عربی، کنایات، استعارات، مرادفات، تکلّفات و تصنعات که در دیگر آثار و متون این دوره دیده میشود، در این اثر نیز به وضوح مشهود است و با توجه به این که تاکنون پژوهشی که به بررسی مؤلفههای سبکشناختی رسالۀ انیسالطالبین بپردازد، صورت نگرفته است؛ از این رو انجام پژوهش حاضر ضروری است.
1. بهار، ملک الشعراء، (1386)، سبک‌شناسي نثر، تهران: اميرکبير
2. خطیبی، حسین،(1375)، فن نثر در ادرب فارسی، چاپ دوم، تهران: انتشارات زوّار.
3. درایتی، مصطفی، (1390)، فهرستگان نسخه¬های خطی ایران(فنخا)، تهران: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران
. 4. ---------- ، (1389)، فهرستوارة دست‌نوشت‌های ایران، تهران: سازمان چاپ و انتشارات مجلس شورای اسلامی.
5. رستگار فسایی، منصور، (1373)، انواع شعر فارسی، شیراز: انتشارات نوید
. 6. سمیعی گیلانی، احمد، (1376)، واژه‌های فریبکار، نامه فرهنگستان، شماره یازدهم.
7. شفیعی¬کدکنی، محمّدرضا، موسیقی شعر، (1376)، تهران: نشر آگاه.
8. ¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬شمیسا، سیروس ، (1386)، انواع ادبی، تهران: انتشارات میترا.
9. ----------- ، (1389)، سبک¬شناسی نثر، چاپ دهم، تهران: نشر میترا.
10. صفا، ذبیح الله، (1385)، مختصری در تاریخ تحول نظم و نثر فارسی، چاپ شانزدهم، تهران: انتشارات ققنوس.
11. صلاح بن مبارک بخاری، (1369)، انیس¬الطالبین و عده السالکین، تصحیح خلیل ابراهیم صاری اوغلی، تهران: سازمان انتشارات کیهان.
12. فارس، محمّد بن محمود، نسخۀ خطی رسالۀ انیس¬الطالبین، به شمارۀ 2984، قم: کتابخانۀ مسجد اعظم قم.
13. ------------------------------------------ ، به شمارۀ 221، قم: کتابخانۀ مسجد اعظم قم.
