بررسی نقش مدیریت دانش برقابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب و فاضلاب استان لرستان
الموضوعات :
1 - عضوهیات علمی
الکلمات المفتاحية: مدیریت دانش, خلق دانش, ذخیره دانش, نشردانش, کاربرددانش, قابلیت نوآوری,
ملخص المقالة :
پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش مدیریت دانش برقابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب و فاضلاب استان لرستان انجام شده است، بر این اساس از نظر هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش توصیفی-پیمایشی و از شاخه میدانی می باشد.رویکردمدیریت دانش دراین تحقیق براساس مدل مدیریت دانش هیسیگ(2000) در قالب چهار فرایند خلق دانش، ذخیره دانش، نشردانش وکاربرددانش بیان شده وفرضیات تحقیق منطبق براین فرایندها می باشد.جامعه آماري شامل کلیه کارکنان شرکت آب و فاضلاب استان لرستان به تعداد 523 نفر می باشد و حجم نمونه با استفاده ازجدول کرجسی ومورگان 222 نفر محاسبه شده است که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای ودر دسترس داده ها جمع آوری گردید. برای گرد آوری داده ها از پرسش نامه های استاندارد استفاده شده است. داده های جمعآوری شده با بهرهگیری از آزمون های آماری توصیفی و استنباطی از جمله آزمون s-k برای نرمال سنجی توزیع داده ها و رگرسیون دو متغیره تجزیه و تحلیل گردید. یافته های حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها نشان می دهند که فرایند خلق دانش بر قابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب و فاضلاب استان لرستان تاثیر معناداری ندارد اما دیگر فرایندها،شامل ذخیره دانش، نشردانش و کاربرددانش برقابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب وفاضلاب استان لرستان تاثیر معناداری دارد.
منابع وماخذ 1.Ashouri,M. Sharif Khalani,M & Jafar Tarakh,M(2014), Development of a process model for customer knowledge management using customer relationship management systems. Growth and Technology Quarterly, 40(10), 62-68
2.Anwari Rostami,A & Shahabi,B(2009), Knowledge Management and Learning Organization, Analysis of the Role of Knowledge and Experience Documentation,Information Technology Management Journal, 1(2), 3-18
3.Amin Bidakhti,A. Makvand Hosseini,SH & Ehsani,Z(2011), Study of the relationship between organizational culture and knowledge management in educational organizations in Strategy Journal, 20(2),197-194
4.Fieldsend, A. F. Cronin, E. Varga, E. Bir, S & Rogge, E (2021), Sharing the space in the agricultural knowledge and innovation system: multi-actor innovation partnerships with farmers and foresters in Europe. The Journal of Agricultural Education and Extension, 27
(4), 423-442 5.Gardeazabal, A. Lunt, T. Jahn, M. Verhulst, N. Hellin, J. and Govaerts, B (2021), Knowledge management for innovation in agri-food systems: a conceptual framework, Knowledge Management Research and Practice
6.Ghasem,S& Poursalakjani,A(2017), Explaining the innovation capability with regard to the role of knowledge sharing capabilities and Islamic work ethics among employees of the Electric Power Distribution Company of Guilan Province, Journal of New Research Approaches in Management and Accounting,1(1),55-78
7.Hasirchi, A. Tavallaee, R. & Motahar, M. M (2021), Designing a Model for Extracting Individuals Knowledge and Organizational Experiences at the Strategic Level. Scientific Journal of Strategic Management of Organizational Knowledge,3(11), 101-136
8.Horta, I. Camanho, A & Da Costa, J (2012), Performance assessment of construction companies: A study of factors promoting financial soundness and innovation in the industry. International Journal of Production Economics, 137(1), 84-93
9.Jashpara, A (2004), Knowledge management: an integrated approach, Financial Times Press, 344
10.J. Rowley (2002), Reflections on customer knowledge management in e-business, Qualitive Market Research, An International Journal, 4(5), 268-280
11.Kamfirozi,M. Ghasemi Nejad,Y. Taheri, A. Miri,M& Bazargan,H(2023), Modeling the knowledge dimension in the innovation system using metacomposition and gray dematerialization. Journal of Organizational Knowledge Management, 6(21), 241-183
12.LeticiaSantos-Vijande, M. López Sánchez, J. A, Loredo, E. Rudd, J. & LópezMielgo, N (2022), Role of innovation and, architectural marketing capabilities in channeling entrepreneurship into performance, Journal of Innovation & Knowledge, 7(2), 100-174
13.Liao.S &Wu.C(2010),System perspective of knowledge management organizationa learning and organizational innovation ,Expert systems with Applications, 37(2), 1096- 1103
14.Manoorian.A, Khairandish.M & Asgari.N(2011), Nine structural dimensions of the organization in relation to the knowledge management approach. Journal of Information Technology Management,3(7), 134
15.Narayanan. S, Nadarajah. D, Sambasivan. M, and Ho. A. J (2020),Antecedents andoutcomes of the knowledge management process (KMP) in Malaysian SMEs,Journal of Small Business and Entrepreneurship, 35(3),1-27
16.Nazim,F. Karimzadeh,S & Ghaderi,E(2010) Investigating the relationship between knowledge management and organizational health with employee entrepreneurship in the Social Security Organization, Quarterly Journal of Social Research, 3
(9),93-99 17.Nonaka, I (2009), The knowledge-creating company .In The economic impact of knowledge Routledge.175-178
18.Nonaka, I.( 1994). A dynamic theory of organizational knowledgecreation. ganization science, 5(10),14-37
19.Razzaq, S. Shujahat, M. Hussain, S. Nawaz, F. Wang, M. Ali, M & Tehseen, S (2019), Knowledge management, organizational commitment and knowledgeworker performance: The neglected role of knowledgemanagement in the public sector, Business Process Management Journal, 5(25), 923-947
20.Radling (2008), "Knowledge Management: Success in the Knowledge-Based Global Economy", translated by Seyyed Mohammad Hossein Latifi,Tehran, Samt Publications,143
21.Rezaian, A. Ahmadvand,A.M & Tolaei ,R(2009), Study of Knowledge Management Strategy Patterns and Knowledge Strategy in Organizations. Human Development Monthly, 1(1),34-36
22.Suellen ,J. Hogan,S.J. Soutar,G.N. McCollKennedy.J.R.& Sweeney,J.C (2011),Reconceptualizing professional service firm innovation capability, Scale development. Industrial Marketing Management, 1-10
23.Yongabo, P & Göransson, B (2022), Constructing the national innovation system in Rwanda: efforts and challenges. Innovation and Development, 12(1), 155-176
. 24.Velásquez, R. M. A. & Lara, J. V. M (2021), Knowledge management in two universities before and during the COVID-19 effect in Peru. Technology in Society, 64
25.Walsh, P. Ungson,R.(1991), Organizational memory. Academy of management review,16,57-91
26.wakman, K. Jansink, F, Streumer (2005). The knowledge-productive corporate university,Journal of European Industrial Training.29(1),40-57
27.Zhang, M & Hartley, J. L (2018), Guanxi it systems and innovation capability the moderating role of proactiveness, Journal of BusinessResearch, 90, 75-86
بررسی نقش مدیریت دانش برقابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب و فاضلاب استان لرستان
مرضیه آسترکی*1
اطلاعات مقاله | چکیده |
نوع مقاله: مقاله پژوهشي
تاریخ دریافت: 30/10/1403 تاریخ پذیرش: 17/06/1404
| این پژوهش با هدف بررسی نقش مدیریت دانش برقابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب و فاضلاب استان لرستان انجام شده است، بر این اساس از نظر هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش توصیفی-پیمایشی و از شاخه میدانی میباشد. جامعه آماري شامل تمامی کارکنان شرکت آب و فاضلاب استان لرستان به تعداد 523 نفر میباشد و حجم نمونه با استفاده ازجدول کرجسی ومورگان 222 نفر محاسبه شده است که با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای ودر دسترس داده‌ها گردآوری شد. برای گردآوری داده‌ها از پرسش‌نامه استاندارد مدیریت ارتباط با مشتری لیمسانگپچ (2022) با ضریب پایایی 88/0 و پرسش‌نامه قابلیت نوآوری سلطانیه وحاجی پور (1393) با ضریب پایایی 742/0 استفاده شده است. داده‌های گردآوری شده با بهره¬گیری از آزمون‌های آماری توصیفی و استنباطی از جمله آزمون s-k برای نرمال سنجی توزیع داده‌ها و رگرسیون دو متغیره تجزیه و تحلیل شد. یافته‌های حاصل از تجزیه و تحلیل داده‌ها نشان داد که فرایند خلق دانش بر قابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب و فاضلاب استان لرستان تاثیری معنادار ندارد، اما دیگر فرایندها،شامل ذخیره دانش، نشردانش و کاربرددانش برقابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب وفاضلاب استان لرستان تاثیری معنادار دارد. |
کلیدواژهها | مدیریت دانش، خلق دانش، ذخیره دانش، نشردانش، کاربرد دانش، قابلیت نوآوری |
ناشر: دانشگاه آزاد اسلامي واحد شهرقدس
* نویسنده مسئول: مرضیه آسترکی ایمیل: Astaraki.manager@gmail.com
1. گروه مدیریت، واحد دورود، دانشگاه آزاداسلامی، دورود، ایران (نویسنده مسئول)
مقدمه
امروزه دانش یک منبع و دارایی ارزشمند تلقی می‌شود و ارائه محصولات و خدمات با کیفیت و مقرون به صرفه بدون استفاده از این منبع و مدیریت صحیح آن دشوار و حتی ناممکن است. در این دیدگاه، دانش به عنوان یک منبع ارزشمند در کنار سایر منابع مانند نیروی کار، زمین و سرمایه و به عنوان یک دارایی مهم سازمان در نظر گرفته می‌شود. شرکت‌های مشاوره‌ای حرفه ای امروزه اغلب خود را اعضای صنعت دانش می‌دانند و به کارکنان خود فرصت یادگیری مستمر را می‌دهند (تاسکین و وان باونن1،2015). بر این اساس، مشخصه سازمان‌های هوشمند در قرن 21، تاكيد بر دانش و اطلاعات است. دانش شامل تجربه، نگرش ها، ارزش ها، مهارت‌ها و فهم متخصصی است که قادر است به شیوه‌ای منسجم، سامانمند و موثر عمل کند (گاردی زابال و همکاران2،2021). گرچه دانش به خودی خود ارزشمند نیست و زمانی ارزشمند خواهد بود که مدیریت شده و بکار گرفته شود پس فرآیند سازماندهی دانش در طول تاریخ از اهمیتی ویژه برخوردار بوده و در هر زمان، بسته به نوع و ماهیت منابع مطالعاتی و پارادایم‌ها و رویکردهای مسلط، رهیافت‌هایی متفاوت برای سازماندهی منابع مورد توجه قرار گرفته است (رزاق و همکاران3،2019). امروزه پژوهشگران فرآیندهایی گوناگونی را برای مدیریت دانش برشمرده اند، اما خلق دانش، اکتساب دانش، ذخیره دانش، اشتراک دانش، سازماندهی دانش و بكارگيري آن از جمله مهم‌ترین فرآیندهایی است که در پژوهش‌های گوناگون به کرات به عنوان فرايندهاي اصلي مديريت دانش معرفی شده اند (نارایانان وهمکاران4،2020). باتوجه به آنکه الگوی رشد اقتصادی جهان به طور اساسی از دهه 1970 میلادی با پیشروی سریع فناوری‌های برتر در جهان، به ویژه در زمینه های رایانه و ارتباطات،تغییر کرده و در پی آن از دهه1990، دانش به عنوان مهم‌ترین سرمایه جایگزین سرمایه‌های فیزیکی و پولی شده لذا، مدیریت دانش مورد توجه اساسی قرار گرفته است. مدیریت دانش را می‌توان فرایند نظام مند کشف، انتخاب، سازماندهی، تلخیص و ارائه اطلاعات دانست، به گونه‌ای که شناخت افراد را در حوزه مورد علاقه شان بهبود می‌بخشد. مدیریت دانش به سازمان کمک می‌کند تا از تجارب خود، شناخت و بینش بدست آورده و فعالیت خود را بر کسب، ذخیره سازی و بکارگیری دانش متمركز کند تا بتوانند در حل مشکلات، آموزش پویا، برنامه‌ریزی راهبردی و تصمیم‌گیری، از دانش بهره مند شوند (رضائیان و همکاران،1388). پس مدیریت دانش منافع بسیاری هم در سطح فردی و هم در سطح سازمانی برای سازمان‌ها به همراه خواهد داشت. برای مثال، در سطح فردی مدیریت دانش به کارکنان امکان می‌دهد که تجربیات و مهارت های خود را از راه همکاری با دیگران و یادگیری و سهیم شدن در دانش آنها ارتقا دهند تا به رشد حرفه ای نائل آیندو و در سطح سازمانی، مدیریت دانش چهار مزیت عمده برای یک سازمان دارد؛ ارتقای عملکرد سازمان از راه کارایی، بهره وری، نوآوری و کیفیت. بنابراین سازمان‌ها مدیریت دانش را به منزله یک راهبرد و امتیاز رقابتی بشمار می‌آورند (بیدختی و همکاران،1390). در شرایط کنونی که رقابت هابه سمت پیچیدگی می‌روند و سرعت سرسام آور تغییرات به شکلی غافلگیرکننده خود را در مقابل شرکت‌ها و سازمان‌ها قرار می‌دهد، مدیریت دانش و نوآوری می‌توانند به‌عنوان دو بال رقابتی قدرتمند برای حفظ موقعیت و همین طور اوج گیری و کسب موفقیت سازمان‌ها بشمار آیند. می‌توان ادعا کرد که توافق عام بر این موضوع وجود دارد که دانش و نوآوری، تولیدکننده قدرت رقابتی بوده و یکی از الزامات موفقیت سازمان‌ها و بنگاه ها در عصر کنونی بشمار می‌رود (نوناکا5،2009). یکی از چالش های اساسی سازمان‌های کنونی مقوله نوآوری است که از حوزه‌هایی بشمار می‌رود که ارتباط نزدیکی با مدیریت دانش دارد (لیائو و وو6،2010). نوآوری تمایل یک شرکت یا سازمان به مشارکت و حمایت از ایده‌های نوین، رهبری تکنولوژیک، تازگی، پژوهش، توسعه و سایر فعالیت‌های نوآورانه برای توسعه محصولات، خدمات و فرآیندهای نوین است (لاتیکیاسنتوس و همکاران7،2022). سازمان‌ها نیز در شرایط کنونی برای حفظ بقای خود و داشتن مزیت رقابتی ناگزیرند خلاق و نوآور باشند و خود را برای مدیریت تغییرات شتابان و دگرگونی‌های ژرف جهانی آماده کنند، بنابراین، سازمان‌های دارای نوآوری بیش‌تر با ایجاد و توسعه قابلیت‌های نوینی که به آنها اجازه می‌دهد به عملکرد بهتری برسند، در پاسخ به محیط‌های متغیر موفق‌تر خواهند بود. در واقع، سازمان‌ها با ایجاد و توسعه نوآوری‌های گوناگون، به رویارویی با محیط های همتراز و متغیر اطراف خود پرداخته و هم‌چنین، از راه شکل‌دهی، ایجاد و توسعه قابلیت‌های نوین برای خود، قادر خواهند بود به عملکرد بهتری رسیده و به موفقیت دست یابند (هورتا وهمکاران8،2012). مفهوم سیستم‌های نوآوری همچون یک ابزار قدرتمند هم‌چنین، تحلیل مجموعه بازیگران، موسسات و شرکت‌ها و چگونگی تعاملات بین آنها که تعیین‌کننده عملکرد نوآورانه کشور بود معرفی شد. از افراد پیشگام در طرح این مفهوم کریستوفرفریمن، ریچارد نلسون و لوندوال را می‌توان نام برد که پایه و اساس این مفهوم را طرح‌ریزی کردند. این مفهوم سازوکاری را در درون خود ایجاد می‌کند که افزون بر سیستم تولید دانش، نحوه جریان داده و بازتولید دانش را نیز تنظیم می‌کند (یونگابو وگرانسون9،2022). گفتنی است در دنیای بازاریابی، قابلیت‌های نوآوری به عنوان توانایی انتقال مستمر دانش و ایده‌ها به محصولات، فرآیندها و سیستم‌های نوین هم‌چنین، سود رسانی به بنگاهها و ذی نفعان، آمادگی برای آزمایش ایده‌های نوین، ردیابی شیوه‌های نوین برای انجام کارها و داشتن خلاقیت در شیوه اجرا، بهرهگیری از تجارب و ایده‌ها از مبادی گوناگون مورد توجه قرار می‌گیرد (ژانگ وهارتلی10،2018). تحولات گوناگون در تفکر سیستم‌های نوآوری منجر به شکل‌گیری این دیدگاه شده است که در کنار فرآیند سنتي"انتقال دانش"می‌توان از راه تعامل بین بازیگران گوناگون اجتماعی اعم از تامین‌کنندگان، اندیشمندان، سیاست‌گذاران، توزیع‌کنندگان و ایجاد هم افزایی متقابل یک جریان نوآوری را ایجاد کرد. این جریان نوآوری می‌تواند کمک دهنده در مسیر یادگیری جمعی و اشتراکی بشمار آید (فیدلسند و همکاران11،2021). از سوی دیگر، مدیریت دانش نیز با طراحی فعالیت برای مدیریت کارآمدتر منابع سازمان هم‌چنین، بهبود عملکرد به شرکت‌ها کمک می‌کند تا نوآوری را تحریک کنند، خدمات مشتری را بهبود بخشند و از راه انباشت، بهبود در دسترس بودن و دسترسی و استفاده موثر از دانش، به برتری تجاری دست یابند (ویلاسکوز ولارا12،2021). شجاعی فردو نادری نژاد (1402) در پژوهشی باعنوان بررسی تاثیر استراتژی های مدیریت دانش برقابلیت نوآوری با نقش میانجی فعالیت های مسئولیت اجتماعی شرکت فناوری اطلاعات و ارتباطات در شرکت همراه اول، نتایج نشان دادند که استراتژی های مدیریت دانش برقابلیت نوآوری و فعالیت مسئولیت اجتماعی تاثیر داشته و هم‌چنین، فعالیت مسئولیت اجتماعی برقابلیت نوآوری تاثیر دارد.
طالبی و همکاران (1401) با بررسی تاثیر قابلیت‌های مدیریت دانش برعملکرد نوآوری با اثرمیانجی نوآوری در پارک علم وفناوری پردیس به این نتیجه دست یافتندکه رابطه‌ای مثبت و معنادار بین قابلیت‌های مدیریت دانش و نوآوری باز وجود دارد و نوآوری باز برعملکرد نوآوری و عملکرد نوآوری برنو آوری باز تاثیر دارد. سیف للهی (1401) در پژوهشی به بررسی تاثیر مدیریت دانش مشتری بر عملکرد بازار با نقش میانجی قابلیت‌های نوآوری پرداختند. نتیجه این پژوهش نشان داد که مدیریت دانش برعملکرد بازار و هم‌چنین، قابلیت‌های نوآوری تاثیری مثبت و معناردار دارد. قابلیت نوآوری نیزدارای نقش میانجی بین مدیریت دانش و عملکرد بازار است.
زاده گرگانی و محقق زاده (1400) در پژوهش خود تاثیر قابلیت نوآوری و تسهیم دانش برعملکرد نوآوری وعملکرد بازاریابی بانک پارسیان استان تهران را مورد مطالعه قرار دادند. نتایج پژوهش آنان نشان داد که قابلیت نوآوری و تسهیم دانش برعملکرد نوآوری و عملکرد نوآوری بر عمکلرد بازاریابی، هم‌چنین، تسهیم دانش بر عملکرد نوآوری تاثیردارد. هم‌چنین، نوآوری سازمانی برعملکرد نوآوری، نوآوری تولید برعملکرد نوآوری، نوآوری خدمات برعملکرد نوآوری، نوآوری بازاریابی برعملکرد نوآوری تاثیر مثبت ومعنادار دارد.
هوین و همکاران13 (2024) با عنوان تاثیر قابلیت مدیریت دانش و سرمایه فکری برعملکرد کسب و کار با متغیر میانجی قابلیت نوآوری درشرکت گردشگری شهر هوش مین ویتنام نتایج بدست آمده حاکی ازآن است که که قابلیت مدیریت دانش و سرمایه فکری و قابلیت نوآوری بر عملکرد کسب و کار تاثیر داشته و نقش میانجی قابلیت نوآوری نسبت به متغیرهای پژوهش باتوجه به مدل ارائه شده قابل تائید است.
گونزالس راموس و همکاران14 (2023) با بررسی رابطه بین استراتژی های مدیریت دانش و مسئولیت اجتماعی شرکت با نقش میانجی قابلیت نوآوری نتایج نشان دادند که استراتژی‌های مدیریت دانش با عهد اجتماعی و زیست محیطی ارتباط نزدیکی داشته درحالی طرح های بهره برداری KM بیش‌ترباCSR اقتصادی مرتبط است. هم‌چنین، بعداجتماعیCRS به شدت با قابلیت‌های نوآوری محصول مرتبط است.
ملادونا وهمکاران15 (2023) در پژوهشی نقش میانجی قابلیت نوآوری و نگرش ریسک درتاثیر مدیریت دانش وسوادمالی برعملکرد شرکت‌های کوچک و متوسط MSME مورد مطالعه قرار دادند. نتایج این پژوهش نشان داد که مدیریت دانش و سواد مالی بر عملکرد شرکت‌های کوچک و متوسط تاثیر می‌گذارد. قابلیت نوآوری و نگرش ریسک صاحبان MSME به عنوان متغیر میانجی برمدیریت دانش و سواد مالی و هم‌چنین، عملکرد شرکت‌های کوچک و متوسط تاثیردارد.
ایراوان ومادریفا (2022) با بررسی تاثیر اشتراک گذاری دانش بر قابلیت نوآوری و عملکرد سازمانی بخش عمومی در اندونزی نشان دادند که اشتراک دانش ضمنی برقابلیت نوآوری بخش عمومی تاثیر نمی‌گذارد، اما اشتراک دانش صریح برقابلیت نوآوری بخش عمومی تاثیری مثبت و معنادار دارد، هم‌چنین، قابلیت نوآوری بر عملکرد سازمانی تاثیر می‌گذارد.
بر این اساس، قابلیت نوآوری به عنوان یکی ازمهمترین منابع داخلی شرکت‌ها و یکی ازمولفه‌های ضروری برای توسعه مؤثر نتایج نوآوری امکان بکارگیری فعال از منابع سازمانی و انتقال پیوسته دانش و مهارت ها به محصول، فرایند و سیستم‌ها را فراهم می‌کند و به توسعه سرعت،کیفیت و کمیت نوآوری در راستای بیشینه کردن مزایا برای شرکت‌ها و ذینفعان منتهی می‌شود. بر این اساس، سازمان‌ها درصــدد این هســتند که از سرمایه‌های ناملموس خود، یعنی دانش علمی که در زمینه مورد فعالیت در اختیار دارند براي افزایش نوآوری درسازمان اســـتفاده کنند. پیاده‌سازی گام‌های مدیریت دانش می‌تواند زمینه لازم را براي خلاقیت و نوآوري سازمانی را توسعه دهد. از دید بیش‌تر پژوهشگران سازمانی، سازمان‌های که بخش پژوهش و توســـعه قوی‌تر و پویاتري دارند و از مکانیزم هاي مدیریت دانش نیز به‌خوبی اســـتفاده می‌کند زمینه لازم را براي بهبود قابلیت نوآوری امکان‌پذیر خواهند کرد.با توجه بهآنچه گفته شد این قصد پاسخگویی به این سوال را دارد که: تاثیر مدیریت دانش برقابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب و فاضلاب استان لرستان چگونه است؟
روش‌شناسی پژوهش
این پژوهش به لحاظ ماهیت، توصیفی-پیمایشی و به لحاظ هدف کاربردی است. جامعه آماری پژوهش شامل کارکنان شرکت آب وفاضلاب استان لرستان به تعداد 523 نفر میباشد که با استفاده از جدول تعیین حجم نمونه گرجسی - مورگان تعداد 222نفر از آنان به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای انتخاب نمونه ها از روش تصادفی ساده استفاده شد. در اين پژوهش براي گردآوري اطلاعات و داده‌ها از دو روش كتابخانه‌اي و ميداني استفاده شده است. در بخش كتابخانه‌اي، مباني نظري و پيشينه پژوهش عمدتاً از مقالات متعدد اخذ شده از اينترنت و نيز كتاب‌ها و مجلات تخصصي فارسي و لاتين گردآوري شده است. در بخش ميداني نیز هم‌چنین، گردآوري داده‌هاي مورد نياز از پرسش‌نامه استاندارد استفاده شد. پرسش‌نامه از دو بخش تشکیل شده است.یک بخش متغیرهای جمعیت شناختی است که شامل سن، جنسیت، تحصیلات، سابقه خدمت میباشد و بخش دیگر سئوالات پژوهش بوده که با توجه به پرسش‌نامه های استاندارد به شرح زیر تنظیم شده است:
الف: پرسش‌نامه استاندارد مدیریت ارتباط با مشتری لیمسانگپچ (2022)
پرسش‌نامه برای سنجش و اندازه گیری مولفه‌های خلق دانش، ذخیره دانش، نشردانش وکاربرد دانش مورد استفاده قرار گرفت. ضریب پایایی آن بر اساس فرمول آلفای کرونباخ 88/0 برآورد شد.
ب:پرسش‌نامه قابلیت نوآوری سلطانیه و حاجی پور(1393):
این پرسش‌نامه دارای 29 گویه میباشد که برای سنجش قابلیت نوآوری کارکنان مورد استفاده قرار گرفت. ضریب پایایی پرسش‌نامه یاد شده بر اساس فرمول آلفای کرونباخ 742/ برآورد شده است.
پس از گردآوری داده‌ها، تجزیه و تحلیل داده‌های بدست آمده در دو بخش آمار توصیفی وآمار استنباطی انجام شد. دربخش آمار توصیفی از جداول توزیع فراوانی، نمودار و محاسبه شاخص‌های توصیفی استفاده شد و دربخش آمار استنباطی با استفاده از آزمون کلموگروف – اسمیرنف به بررسی نرمال بودن داده‌ها پرداخته سپس، از آزمون رگرسیون دو متغیره جهت بررسی تاثیر یا عدم تاثیر متغیرها استفاده شد. برای تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار SPSS26 استفاده شده است.
یافته‌های پژوهش
یافته‌های بدست آمده از پژوهش با توجه به فرضیات مطرح شده میباشد که به این منظور فرضیات اصلی و فرعی مورد آزمون قرارگرفت ونتایج بدست آمده به تفکیک بیان شد.هم‌چنین، آزمون فرضیه اصلی پژوهش که عبارت است ازمدیریت دانش بر قابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب و فاضلاب استان لرستان تاثیری معنادار دارد.
جدول 1 نتايج رگرسيون تك متغيره براي بررسي تأثير مديريت دانش بر قابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب و فاضلاب استان لرستان را نشان می‌دهد.
جدول 1. نتايج رگرسيون تك متغيره: تأثير مديريت دانش بر قابلیت نوآوری
دوربين - واتسون | R٢(ad𝒋) | R٢ | آماره تي | ضريب بتا16 | متغيرها |
293/2 | 373/0 | 379/0 | 851/7 | 616/0** | مديريت دانش |
** در سطح خطاي ١ درصد معنادار است.
همان‌گونه که در جدول 1 مشــاهده می‌شود متغیر مدیریت دانش بر قابیت نوآوری تأثیر مثبت و معنادار دارد (01/0> P؛ 616/0= 
). ضــریب تعیین تعدیل شــده نشــان می‌دهد که متغیر مستقل (مدیریت دانش) ٤/٧٧ درصد از تغییرات متغیر وابسته، قابلیت نوآوری، را تبیین می‌کند، اما نتایج بدست آمده از رگرسیون زمانی معتبر و قابل استفاده است که پیش‌فرض‌های آن محقق شده باشد، در زیر پیش‌فرض‌های رگرسیون مورد آزمون قرار گرفته است.
1. میانگین خطاها صفر باشد.
2. واریانس خطاها ثابت باشد.
مفروضات ١ و ٢ بدین معنی است توزیع خطاها باید نرمال باشد. نمودار 1 توزیع فراوانی خطاها (باقیماندهها) و نمودار توزیع نرمال را نشــان می‌دهد. بررسـی این نگاره نشــان می‌دهد توزیع فراوانی خطاها شباهت نسبی به توزیع نرمال دارد.
نمودار 11. توزیع فراوانی خطاها
3. بین خطاهاي مدل همبستگی وجود نداشته باشد. همان‌گونه که در جدول 1مشاهده می‌شود آماره دوربین - واتســن در فاصله‌ی ٥/١ تا ٥/٢ قرار دارد، بنابراین فرض عدم وجود همبستگی بین خطاها رد نمی‌شود و می‌توان از رگرسیون استفاده کرد.
4. متغیر وابســته داراي توزیع نرمال باشــد. بررسـی نشــان می‌دهد که متغیر وابسته، قابلیت نوآوری، داراي توزیع نرمال میباشد.
5. بین متغیرهاي مستقل همبستگی وجود نداشته باشد (داراي هم خطی نباشند). جدول 2 آماره‌های هم خطی و مقادیر تشخیص هم خطی را نشان می‌دهد.
جدول 2. آماره‌های هم خطي و مقادير تشخيص هم خطي در مدل رگرسيون
مقادير تشخيص هم خطي | آماره‌های هم خطي | متغيرها | |||||
شاخص وضعيت | مقدار ويژه | عامل تورم واريانس | تولرانس | ||||
323/6 | 488/0 | 0001/ | 0001/ | مديريت دانش | |||
هر چقدر تولرانس کم باشـــد (کم‌تر از ١/٠) اطلاعات مربوط به متغیرها کم بوده و مشـــکلاتی در اســتفاده از رگرســیون ایجاد می‌شود. عامل تورم واریانس نیز معکوس تولرانس بوده و هر چقدر افزایش یابد باعث می‌شود (بیش‌تر از ١٠) واریانس ضرایب رگرسیون افزایش یافته و رگرسیون را براي پیش‌بینی نامناســـب می‌سازد (مومنی و قیومی، ١٣٨٩، پالانت، ٢٠٠٧). همان‌گونه که در جدول 2 مشاهده می‌شود، مقدار تولرانس براي تمامی متغیرها بیش‌تر از ١/٠ بوده و عامل تورم واریانس نیز براي تمامی متغیرها کم‌تر از ١٠ میباشد. مقادیر ویژه نزدیک به صــفر نشــان می‌دهد همبســتگی داخلی پیش‌بینی‌ها زیاد اســت و تغییرات کوچک در داده‌ها به تغییرات بزرگ در برآورد ضــرایب معادله رگرسـیون منجر می‌شود. شاخص‌های وضعیت با مقدار بیش از ١٥ نشان‌دهنده احتمال هم خطی بین متغیرهاي مستقل میباشد و مقدار بیش‌تر از ٣٠ نشان بیانگر مشکل جدي در استفاده از رگرسیون در وضعیت موجود آن است. همان‌گونه که در جدول 2 مشاهده می‌شود مقادیر ویژه نزدیک صفر نبوده و شاخص‌های وضعیت در تمامی متغیرها کم‌تر از ١٥ میباشد؛ این امر نشــان می‌دهد که مدل رگرسیونی دچار مشکل هم خطی نبوده و نتایج بدست آمده از آن به‌اندازه کافی اعتبار دارند.با توجه نتایج بدست آمده در آزمون پیش‌فرض‌های رگرسیون، می‌توان گفت که مدل رگرسیونی مذکور از اعتبار کافی بهره‌مند بوده و در نتیجه فرضیه اصلی پژوهش تائید می‌شود.
آزمون نخستین فرضیه فرعی پژوهش: خلق دانش بر قابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب و فاضلاب استان لرستان تاثیر معناداری دارد.
جدول 3. نتايج رگرسيون چند متغيره: تأثير خلق دانش بر قابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب و فاضلاب استان لرستان
دوربين - واتسون | R٢(ad𝒋) | R٢ | آماره تي | ضريب بتا | متغيرها |
2357/2 | 442/0 | 445/0 | 555/0 | 118/0 | خلق دانش |
** در سطح خطاي ١ درصد معنادار است. * در سطح خطاي ٥ درصد معنادار است.
همان‌گونه که در جدول 3 مشاهده می‌شود، متغیر خلق دانش در ســطح اطمینان ٩٥ درصــد برقابلیت نوآوری تأثیری معنادار ندارد (05/0; P> 118/0(β= .بر این اساس این فرضیه مورد تایید قرار نگرفت.
آزمون دومین فرضیه فرعی پژوهش: ذخیره دانش بر قابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب و فاضلاب استان لرستان تاثیر معناداری دارد.
جدول 4. نتايج رگرسيون چند متغيره: تأثير ذخیره دانش بر قابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب و فاضلاب استان لرستان
دوربين - واتسون | R٢(ad𝒋) | R٢ | آماره تي | ضريب بتا | متغيرها |
2357/2 | 442/0 | 445/0 | 964/1 | 220/0* | ذخیره دانش |
** در سطح خطاي ١ درصد معنادار است. * در سطح خطاي ٥ درصد معنادار است.
همان‌گونه که در جدول 4 مشاهده می‌شود، متغیر ذخیره‌ی دانش برقابلیت نوآوری در سطح ٩٥ درصد تأثیر مثبت دارد. (0.01>P، 220/0= β).بر این اساس این فرضیه مورد تایید قرار گرفت .
آزمون سومین فرضیه فرعی پژوهش: نشر دانش بر قابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب و فاضلاب استان لرستان تاثیر معناداری دارد.
جدول 5. نتايج رگرسيون چند متغيره: تأثير نشر دانش بر قابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب و فاضلاب استان لرستان
دوربين - واتسون | R٢(ad𝒋) | R٢ | آماره تي | ضريب بتا | متغيرها |
2357/2 | 442/0 | 445/0 | 166/2 | 263/0** | نشر دانش |
** در سطح خطاي ١ درصد معنادار است. * در سطح خطاي ٥ درصد معنادار است.
همان‌گونه که در جدول 5 مشاهده می‌شود متغیر نشر دانش بر قابلیت نوآوری تأثیر مثبت و معنادار دارد (0.01>P، 263/0= β). بر این اساس این فرضیه مورد تایید قرار گرفت.
آزمون چهارمین فرضیه فرعی پژوهش: کاربرد دانش بر قابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب و فاضلاب لرستان تاثیری معنادار دارد.
جدول 6. نتايج رگرسيون چند متغيره: تأثير کاربرد دانش بر قابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب و فاضلاب استان لرستان
دوربين - واتسون | R٢(ad𝒋) | R٢ | آماره تي | ضريب بتا | متغيرها |
2357/2 | 442/0 | 445/0 | 499/2 | 560/0** | کاربرد دانش |
** در سطح خطاي ١ درصد معنادار است. * در سطح خطاي ٥ درصد معنادار است.
چنانچه در جدول 6 مشاهده می‌شود، کاربرد دانش نیز در سطح اطمینان ٩٩ در صد بر قابلیت نوآوری تأثیر مثبت دارد. (0.01; P< 560/0.(β= بر این اساس این فرضیه نیز مورد تایید قرار گرفت.
ضریب تعیین تعدیل شده نشان می‌دهد که متغیرهاي تأثیرگذار (ذخیره، اشتراک و کاربرد دانش)، ٢/٤٤ درصد از تغییرات متغیر وابسته، قابلیت نوآوری را تشریح می‌کنند. نتایج بدست آمده از رگرسیون زمانی معتبر و قابل استفاده است که پیش‌فرض‌های آن محقق شده باشد، در زیر پیش‌فرض‌های رگرسیون مورد آزمون قرار گرفته است.
1. میانگین خطاها صفر باشد.
2. واریانس خطاها ثابت باشد.
مفروضات ١ و ٢ بدین معنی است توزیع خطاها باید نرمال باشد. نمودار 2 توزیع فراوانی خطاها (باقیماندهها) و نمودار توزیع نرمال را نشان می‌دهد. بررسی این نگاره نشان می‌دهد توزیع فراوانی خطاها شباهت نسبی به توزیع نرمال دارد.
نمودار 2. توزیع فراوانی خطاها
3. بین خطاهاي مدل همبســتگی وجود نداشــته باشــد. همان‌گونه که در جدول 7 مشاهده می‌شود آماره دوربین - واتسن در فاصله‌ی ٥/١ تا ٥/٢ قرار دارد، بنابراین فرض عدم وجود همبستگی بین خطاها رد نمی‌شود و می‌توان از رگرسیون استفاده کرد.
4. متغیر وابسته داراي توزیع نرمال باشد. بررسی نشان می‌دهد که متغیر وابسته، قابلیت نوآوری، داراي توزیع نرمال میباشد.
5. بین متغیرهاي مستقل همبستگی وجود نداشته باشد (داراي هم خطی نباشند). جدول 7، آماره‌های هم خطی و مقادیر تشخیص هم خطی را نشان می‌دهد.
جدول 7. آماره‌های هم خطی و مقادیر تشخیص هم خطی در مدل رگرسیون
| آماره‌های هم خطی | مقادیر تشخیص هم خطی | ||
کسب دانش | 199/0 | 019/5 | 918/0 | 280/7 |
تسهيم دانش | 217/0 | 608/4 | 217/0 | 988/4 |
ذخيره دانش | 109/0 | 145/9 | 158/0 | 521/7 |
به كارگيري دانش | 113/0 | 853/8 | 651/0 | 331/7 |
همان‌گونه که در جدول 2 مشاهده می‌شود، مقدار تولرانس براي تمامی متغیرها بیش‌تر از ١/٠ بوده و عامل تورم واریانس نیز براي تمامی متغیرها کم‌تر از ١٠ میباشد. مقادیر ویژه نیز نزدیک به صفر نبوده و شاخص‌های وضعیت در تمامی متغیرها کم‌تر از ١٥ میباشد؛ این امر نشان می‌دهد که مدل رگرسیونی دچار مشکل هم خطی نبوده و نتایج بدست آمده از آن به‌اندازه کافی اعتبار دارند.
با توجه نتایج بدست آمده در آزمون پیش‌فرض‌های رگرسیون، می‌توان مدل رگرسیونی مذکور از اعتبار کافی بهره‌مند بوده و می‌توان گفت فرضیه‌های اصلی پژوهش و فرضیه‌های فرعی(ذخیره دانش، نشردانش و کاربرد دانش) تائید می‌شوند و تنها فرضیه فرعی تاثیرخلق دانش بر قابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب و فاضلاب استان لرستان رد می‌شود.
درتحلیل فرضیه اصلی که عبارت است از؛ مدیریت دانش بر قابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب و فاضلاب استان لرستان تاثیری معنادار دارد، نتایج بدست‌آمده گویاي این اســت که مدیریت دانش برقابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب و فاضلاب استان لرستان تاثیردارد زیرا میزان آماره تی برابر با ٨٥١/٧ است که این نشان‌دهنده این موضوع است که فرض بالا در سطح ٩٩% مورد قبول است. از سویي شدت تأثیر در این فرض برابر با ٦١٦/٠ است که نشان‌دهنده تأثیرگذاری مثبت و مستقیم مدیریت دانش بر قابلیت نوآوری دارد. از سوي دیگر، ٤/٧٧ در صد از تغییرات متغیر وابسته (قابلیت نوآوری) توسط متغیر مستقل در این پژوهش یعنی مدیریت دانش تبیین می‌شود، در نتیجه، فرضـــیه تأثیرگذاری مدیریت دانش برقابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب و فاضلاب استان لرستان تائید می‌شود.
در تحلیل فرضیه فرعی نخست،که عبارت است از خلق دانش بر قابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب و فاضلاب استان لرستان تاثیری معنادار دارد، نتایج به‌دست‌آمده نشان‌دهنده این موضوع است که خلق دانش بر قابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب و فاضلاب استان لرستان سازمانی در سطح اطمینان ٩٥% تأثیرگذار نمی‌باشد زیرا میزان آماره تی در این فرض برابر با ٥٥٥/٠ اســت که از میزان حد قابل‌قبول در ســـطح اطمینان ٩٥/٠ که عدد برابر با ٩٦/١ میباشد، پایین‌تر اســـت. بنابراین، نمی‌توان تائید کرد که خلق دانش بر قابلیت نوآوری تأثیرگذار است. درنتیجه فرضیه تأثیرگذاری خلق دانش برقابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب و فاضلاب استان لرستان تائید نمی‌شود.
درتحلیل فرضیه فرعی دوم که عبارت است از؛ذخیره دانش بر قابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب و فاضلاب استان لرستان تاثیری معنادار دارد، نتایج بدست آمده گویاي این است که ذخیره دانش بر قابلیت نوآوری تأثیری مثبت و معنی‌دار دارد زیرا میزان آماره تی در این فرض برابر با ٩٦٤/١ میباشد که گویاي تائید فرض بالا در سطح اطمینان ٩٥% است. از سوي دیگر، شدت تأثیر در این فرض در این فرض برابر با ٢٢٠/٠ است که گویاي تأثیرگذاری مستقیم و مثبت ذخیره دانش بر قابلیت نوآوری دارد. بنابراین فرضیه تأثیرگذاری ذخیره دانش بر قابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب و فاضلاب استان لرستان تائید می‌شود.
درتحلیل فرضیه فرعی سه، که عبارت است از: نشر دانش بر قابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب و فاضلاب استان لرستان تاثیری معنادار دارد، نتایج بدست آمده گویاي این است که نشر دانش بر قابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب و فاضلاب استان لرستان تأثیر دارد زیرا میزان آماره تی در این فرض برابر با ١٦٦/٢ میباشد که گویاي تائید فرض بالا در سطح اطمینان ٩٩% است و از سوي دیگر، ضریب بتا نشان داده است که میزان تأثیرگذاری نشر دانش بر قابلیت نوآوری برابر با ٢٦٣/٠ اســت که گویاي تأثیرگذاری مستقیم و مثبت نشر دانش بر قابلیت نوآوری میباشد. بنابراین، فرضیه تأثیرگذاری نشردانش بر قابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب و فاضلاب استان لرستان تائید می‌شود.
در تحلیل فرضیه فرعی چهار،که عبارت است از؛کاربرد دانش بر قابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب و فاضلاب استان لرستان تاثیری معنادار دارد، نتایج بدست آمده نشان می‌دهد که کاربرد دانش عاملی مهم و تأثیرگذار بر قابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب و فاضلاب استان لرستان است زیرا نتایج بدست‌آمده نشان داده است که میزان آماره تی در این فرض برابر با ٤٩٩/٢ است که نشان‌دهنده تائید فرض فوق در سطح اطمینان ٩٩% است از سوي دیگر شدت تأثیر در این فرض برابر با ٥٦٠/٠ اســت که نشان‌دهنده تأثیر مستقیم و مثبت کاربرد دانش بر قابلیت نوآوری دارد. بنابراین، فرضیه تأثیرگذاری کاربرددانش بر قابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب و فاضلاب استان لرستان تائید می‌شود.
هم‌چنین، نتایج بدست آمده از پژوهش گویاي این است که ضریب تعیین تعدیل شده نشان می‌دهد که متغیرهاي تأثیرگذار (ذخیره، نشر و کاربرد دانش)، ٢/٤٤ درصد از تغییرات متغیر وابسته، قابلیت نوآوری، را تشریح می‌کنند. براساس نتایج تحلیل فرضیه‌های اصلی و فرعی پژوهش، نتایج به تفکیک بررسی شده است.نتایج بدست آمده با یافته‌های سایر پژوهشگران دراین حوزه مورد بررسی قرارگرفته که درادامه به شرح آن پرداخته‌ایم.
درفرضیه اصلی، نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که با 99 درصد اطمینان می‌توان گفت مدیریت دانش4/77 درصد تغییرات قابلیت نوآوری درکارکنان شرکت آب وفاضلاب استان لرستان را تببین می‌کند، بنابراین، رابطه علی میان این دو متغیر تائید می‌شود.لذا باتوجه به نتیجه بدست آمده می‌توان بیان کرد که مديريت دانش بر قابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب و فاضلاب استان لرستان تاثیرگذار است.
در فرضیه فرعی نخست نتایج پژوهش نشان می‌دهدکه با 95 درصد اطمینان می‌توان گفت خلق دانش تغییرات قابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب وفاضلاب استان لرستان را تببین نمی‌کند. بنابراین، رابطه علی میان این دو متغیر تائید نمی‌شود. لذا، نتیجه نشان می‌دهدکه خلق دانش برقابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب و فاضلاب استان لرستان تاثیرگذار نیست.
در فرضیه فرعی دوم نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که با 95 درصد اطمینان می‌توان گفت ذخیره دانش 22 درصد تغییرات قابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب وفاضلاب استان لرستان را تببین می‌کند؛ بنابراین، رابطه علی میان این دو متغیر تائید می‌شود. لذا، نتیجه نشان می‌دهدکه ذخیره دانش برقابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب و فاضلاب استان لرستان تاثیر دارد.
در فرضیه فرعی سوم نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که با 99 درصد اطمینان می‌توان گفت نشردانش 3/26 درصد تغییرات قابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب وفاضلاب استان لرستان را تببین می‌کند، بنابراین، رابطه علی میان این دو متغیر تائید می‌شود. لذا، نتیجه نشان می‌دهدکه نشردانش برقابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب وفاضلاب استان لرستان تاثیر دارد.
در فرضیه‌های فرعی چهارم نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که با 99 درصد اطمینان می‌توان گفت که کاربرد دانش56 درصد تغییرات قابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب وفاضلاب استان لرستان را تببین می‌کند، بنابراین، رابطه علی میان این دو متغیر تائید می‌شود و نتیجه نشان می‌دهدکه کاربرد دانش برقابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب وفاضلاب استان لرستان تاثیر دارد.
بحث و نتیجه گیری
هدف از این پژوهش بررسی تاثیر مدیریت دانش برقابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب و فاضلاب استان لرستان میباشد.نتیجه آزمون فرضیه اصلی پژوهش نشان داد که مدیریت دانش برقابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب و فاضلاب استان لرستان موثر است. این نتیجه با نتایج حاصل از پژوهش‌های شجاعی فرد و نادریان نژاد (1402)، طالبی و همکاران (1401)، سیف الهی (1401)، زاده گرگانی و محقق زاده (1400)، هوین و همکاران (2024)،گونزالس ر-راموس و همکاران، ملادونا و همکاران (2023) و ایراوان و مادریفا (2022) هم‌راستا بوده است در توضیح و تبیین این نتیجه می‌توان گفت که قابلیت نوآوری به عنوان ابزاری برای افزایش زنده ماندن در بازار جهانی دراختیار سازمان‌هاست. سازمان‌ها با نوآوری بیش‌تر، درپاسخ به محیط‌های متغیر و ایجاد و توسعه قابلیت‌های نوین که به آنها اجازه می‌دهدبه عملکرد بهتری برسند، موفقیت خواهند داشت. ابعاد مدیریت دانش شامل خلق، ذخیره، نشر و کاربرد دانش سازمانی است و یکی از مهم‌ترین عواملی که در اسـتقرار مدیریت دانش با چالش در سازمان‌ها روبه‌رو اسـت مفهوم خلق دانش میباشد. بسـیاري از سازمان‌ها و شرکت‌ها به دلایل گوناگون ازجمله نبود جو توأم با اعتماد در بین همکاران، نبود امنیت شغلی و مواردي از این دست علاقه‌مندی بالايی براي خلق دانش از خود نشان نمی‌دهند این در حالی است که نبود خلق دانش می‌تواند از بهبود عملکرد فردي و درنهایت، نوآوری سازمانی جلوگیري کند. این در حالی است که مدیران با ایجاد محیط کاري مطلوب خواهند توانست اعتماد را در بین همکاران ب وجود آورده و از راه خلق دانش کاربردي زمینه را براي بهبود قابلیت نوآوری در همکاران ایجاد کنند که این موضــوع قدر مسلم می‌تواند زمینه مناســبی براي افزایش خلاقیت‌های فردي، دســتیابی به اهداف ســازمانی، همســویی راهبردي و تیمی در سازمان و عملکرد فردي شود. از سوي دیگر یکی از گام‌های مهم دیگر در فرآیند مدیریت دانش ذخیره دانش میباشد. بسیاري از سازمان‌ها به دلایلی ازجمله نبود توانمندي در راهنمایی و هدایت کارکنان در مکتوب کردن دانش ضمنی و آشکار کارکنان، به‌مرورزمان دانش خود را از دست می‌دهند که این موجب خواهد شد که دوباره‌کاری و آزمون‌و خطا درسازمان افزایش یابد، هم‌چنین، کارکنان تازه‌وارد نمی‌توانند از این دانش موجود در سازمان به نحو احسن براي بهبود عملکرد فردي و سازمانی استفاده کنند و این در حالی است که اگر پایگاه دادهای مناسب در سازمان وجود داشته باشد و کارکنان سازمان دسترسی مناسب به پایگاه دادهای داشته باشند، آنها قادرخواهند بود تا با استفاده از دانش موجود در پایگاه دادهای و تغییر و تحول آن، سازمان را به سمت سازمان یادگیرنده هدایت نموده و از این راه زمینه را براي بهبود خلاقیت و نوآوري سازمانی مهیا کنند.
نتیجه آزمون نخستین فرضیه فرعی پژوهش نشان از عدم تاثیر خلق دانش بر قابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب و فاضلاب استان لرستان دارد.در توضیح و تبیین این نتیجه می‌توان گفت در شرکت آب و فاضلاب استان لرستان به امر توانایی یادگیری وارتباط بین همکاران توجه نشده است چراکه خلق دانش، فرایند ایجاد دانش نوین و جایگزینی و بهسازی دانش سازمانی موجود از راه روابط اجتماعی و همکارهای سازمانی است.
نتیجه آزمون دومین فرضیه فرعی پژوهش نشان داد که ذخیره دانش بر قابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب و فاضلاب استان لرستان موثر است.این نتیجه با نتایج حاصل از پژوهش های شجاعی فرد و نادریان نژاد (1402)، سیف الهی (1401)، هوین و همکاران (2024) و ملادونا و همکاران (2023) هم‌راستا بوده است. در توضیح و تبیین این نتیجه می‌توان گفت توجه به ذخیره دانش یکی ازمهمترین منابع برای پویایی هر سازمانی بشمار می‌رود. برای تحقق این هدف می‌توان از روش‌های گوناگون برای گرفتن دانش ضمنی خبرگان و سایر کارمندان استفاده کرد. این کار می‌تواند شامل انجام مصاحبه، داستان‌سرایی، مدیریت دروس آموخته، برگزاری انجمن‌های خبرگی و مستندسازی بهترین شیوه‌ها باشد. کارمندان را باید تشویق کرد تا فرآیندها، بینش‌ها و درس‌های آموخته شده خود را در قالب‌های مشخص مستند کنند تا به راحتی توسط دیگران قابل استفاده باشد.
آزمون سومین فرضیه فرعی پژوهش نشان داد که نشردانش بر قابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب و فاضلاب استان لرستان موثر است.این نتیجه با نتایج حاصل از پژوهش های زاده گرگانی و محقق زاده (1400)،ایراوان و مادریفا(2022) هم‌راستا بوده است. در توضیح و تبیین این نتیجه می‌توان گفت نشر دانش فرایند مبادله و انتقال حقایق، عقاید، ایده‌ها، تئوری‌ها، اصول ومدل‌های بین سازمانی و درون سازمانی را تسهیل می‌کند و با استفاده از سبک‌های حمایتی و افزایش توجه به افراد که در زمینه نشر دانش در ســازمان در حال فعالیت هستند، سطح انتشار دانش را در سازمان بهبود می‌یابد و از این راه بهبود عملکرد نوآورانه کمکی شایان توجه می‌کند.
آزمون چهارمین فرضیه فرعی پژوهش نشان داد کاربرد دانش بر قابلیت نوآوری کارکنان شرکت آب وفاضلاب استان لرستان موثر است. این نتیجه با نتایج حاصل از پژوهش های طالبی و همکاران (1401)، سیف الهی (1401)، زاده گرگانی و محقق زاده (1400)، هوین و همکاران (2024)، گونزالس ر-راموس و همکاران، ملادونا و همکاران (2023) و ایراوان و مادریفا (2022) هم‌راستا بوده است.در توضیح و تبیین این نتیجه می‌توان گفت ایده ها ودانش بدست آمده در صورت مفید و مناسب بودن، بدون جهت گیری درمورد اینکه چه کسی آنها رامطرح کرده است بر پویایی فعالیت‌های سازمانی تاثیر انکارناپذیر دارد و می‌تواند سبب ارتقاء سطح کیفی فعالیت‌ها با استفاده از دانش تولید شده شود.
با توجه به نتایج حاصل از این پژوهش و پژوهش‌های مشابه به مدیران شرکت آب و فاضلاب استان لرستان و سایر شرکت‌ها و سازمان‌ها پیشنهاد می‌شود از کارکنان را به ارائه ایده‌های خود درباره کارها و موضوعات گوناگون تشویق کرده و اشترا‌ک‌گذاری دانش را به عنوان یک رفتار ارزشمند و شناخته شده ارتقا دهد. هم‌چنین، به آنها پیشنهاد می‌شود که اشترا‌ک‌گذاری دانش را به عنوان یک رفتار ارزشمند و شناخته شده تشویق و ترغیب کنند تا کارکنان آگاهانه و هدفمند برای موفقیت سازمان خود تلاش مضاعف داشته باشند.
منابع
Ashouri, M., Sharif Khalani, M., & Jafar Tarakh, M. (2014). Development of a process model for customer knowledge management using customer relationship management systems. Growth and Technology Quarterly, 40(10), 62-68
Anwari Rostami, A., & Shahabi, B. (2009). Knowledge Management and Learning Organization, Analysis of the Role of Knowledge and Experience Documentation,Information Technology Management Journal, 1(2), 3-18
Amin Bidakhti, A., Makvand Hosseini, SH., & Ehsani, Z. (2011). Study of the relationship between organizational culture and knowledge management in educational organizations in Strategy Journal, 20(2), 194-197
Fieldsend, A. F., Cronin, E., Varga, E., Bir, S., & Rogge, E. (2021). Sharing the space in the agricultural knowledge and innovation system: multi-actor innovation partnerships with farmers and foresters in Europe. The Journal of Agricultural Education and Extension,
27(4), 423-442
Gardeazabal, A., Lunt, T., Jahn, M., Verhulst, N., Hellin, J., & Govaerts, B (2021), Knowledge management for innovation in agri-food systems: a conceptual framework, Knowledge Management Research and Practice
Ghasem,S& Poursalakjani,A(2017), Explaining the innovation capability with regard to the role of knowledge sharing capabilities and Islamic work ethics among employees of the Electric Power Distribution Company of Guilan Province, Journal of New Research Approaches in Management and Accounting,1(1),55-78
González-Ramos, M. I., Guadamillas, F., & Donate, M. J. (2023). The relationship between knowledge management strategies and corporate social responsibility: Effects on innovation capabilities. Technological Forecasting and Social Change, 188, 122287.
Hasirchi, A., Tavallaee, R., & Motahar, M. M. (2021). Designing a Model for Extracting Individuals Knowledge and Organizational Experiences at the Strategic Level. Scientific Journal of Strategic Management of Organizational Knowledge,3 (11), 101-136
Horta, I., Camanho, A., & Da Costa, J. (2012). Performance assessment of construction companies: A study of factors promoting financial soundness and innovation in the industry. International Journal of Production Economics, 137(1), 84-93
Huynh, T. M., Nguyen, H. H., & Nguyen, K. (2024). The impact of knowledge management capability and intellectual capital on business performance in the mediation of innovation capability. Edelweiss Applied Science and Technology, 8(6), 4014–4025. https://doi.org/10.55214/25768484.v8i6.2880
Jashpara, A. (2004). Knowledge management: an integrated approach, Financial Times Press, 344
Rowley, J. (2002). Reflections on customer knowledge management in e-business, Qualitive Market Research, An International Journal, 4(5), 268-280
Kamfirozi, M., Ghasemi Nejad, Y., Taheri, A., & Miri, M., & Bazargan, H. (2023). Modeling the knowledge dimension in the innovation system using metacomposition and gray dematerialization. Journal of Organizational Knowledge Management, 6(21), 241-183
LeticiaSantos-Vijande, M., López Sánchez, J. A., Loredo, E., Rudd, J., & LópezMielgo, N. (2022). Role of innovation and, architectural marketing capabilities in channeling entrepreneurship into performance, Journal of Innovation & Knowledge, 7(2), 100-174
Liao, S., & Wu, C. (2010). System perspective of knowledge management organizational
learning and organizational innovation, Expert systems with Applications, 37(2), 1096- 1103
Manoorian, A., Khairandish, M., & Asgari, N. (2011). Nine structural dimensions of the organization in relation to the knowledge management approach. Journal of Information Technology Management, 3(7), 134
Meldona, Soetjipto, B. E., Wardoyo, C., Hermawan, A., & Utaberta, N. (2023). Innovation capability and risk attitude mediate the effects of knowledge management and financial literacy on MSME performance. Journal of Social Economics Research, 10(4), 194–214. https://doi.org/10.18488/35.v10i4.3555
Narayanan, S., Nadarajah, D., Sambasivan, M., & Ho. A. J. (2020). Antecedents andoutcomes of the knowledge management process (KMP) in Malaysian SMEs,Journal of Small Business and Entrepreneurship, 35(3),1-27
Nazim, F., Karimzadeh, S., & Ghaderi, E. (2010). Investigating the relationship between knowledge management and organizational health with employee entrepreneurship in the Social Security Organization, Quarterly Journal of Social Research,
3 (9), 93-99
Nonaka, I. (2009). The knowledge-creating company .In The economic impact of knowledge Routledge.175-178
Nonaka, I. ( 1994). A dynamic theory of organizational knowledgecreation. ganization science, 5(10),14-37
Razzaq, S., Shujahat, M., Hussain, S., Nawaz, F., Wang, M., Ali, M., & Tehseen, S. (2019). Knowledge management, organizational commitment and knowledgeworker performance: The neglected role of knowledgemanagement in the public sector, Business Process Management Journal, 5(25), 923-947
Radling. (2008). "Knowledge Management: Success in the Knowledge-Based Global Economy", translated by Seyyed Mohammad Hossein Latifi,Tehran, Samt Publications,143
Rezaian, A., Ahmadvand, A.M., & Tolaei, R. (2009). Study of Knowledge Management Strategy Patterns and Knowledge Strategy in Organizations. Human Development Monthly, 1(1), 34-36
Suellen, J., Hogan, S.J., Soutar, G.N., McCollKennedy, J.R., & Sweeney, J.C. (2011). Reconceptualizing professional service firm innovation capability, Scale development. Industrial Marketing Management, 1-10
Taskin, V., & Bunnen, G. (2015). Knowledge management through the development of knowledge repositories: towards work degradation,” New Technology, Work and Employment, vol. 30, no. 2, 158–172.
Yongabo, P., & Göransson, B. (2022). Constructing the national innovation system in Rwanda: efforts and challenges. Innovation and Development, 12(1), 155-176.
Velásquez, R. M. A., & Lara, J. V. M. (2021). Knowledge management in two universities before and during the COVID-19 effect in Peru. Technology in Society, 64
Walsh, P., & Ungson, R. (1991). Organizational memory. Academy of management review, 16, 57-91
wakman, K., Jansink, F Streumer. (2005). The knowledge-productive corporate university,Journal of European Industrial Training.29(1),40-57
Zhang, M., & Hartley, J. L. (2018). Guanxi it systems and innovation capability the moderating role of proactiveness, Journal of BusinessResearch, 90, 75-86
[1] 1. Taskin ,Van Bunnen
[2] . Gardeazabal et al
[3] . Razzaq et al
[4] . Narayanan
[5] . Nonaka
[6] . Liao.S &Wu
[7] . LeticiaSantos
[8] . Horta et al
[9] . Yongabo & Göransson
[10] . Zhang & Hartley
[11] . Fieldsend et al
[12] . Velásquez & Lara
[13] . Huynh et al
[14] . González-Ramos et al
[15] . Meldona, et al
[16] منظور ضريب بتاي استاندارد است.
Investigating the role of knowledge management on the innovation capability of employees of the Lorestan Province Water and Wastewater Company
Marziyeh Astaraki*1
Abstract | Article Info |
The present study was conducted with the aim of investigating the role of knowledge management on the innovation capability of employees of the Water and Wastewater Company of Lorestan Province. Accordingly, it is applied in terms of purpose and descriptive-survey in terms of nature and method and is of the field branch. The knowledge management approach in this study is based on the Heisig (2000) knowledge management model expressed in the form of four processes of knowledge creation, knowledge storage, knowledge dissemination and knowledge application, and the research hypotheses are consistent with these processes. The statistical population includes all employees of the Water and Wastewater Company of Lorestan Province, 523 people, and the sample size was calculated using the Krejci and Morgan table as 222 people, which was collected using the cluster sampling method and the availability of data.The collected data were analyzed using descriptive and inferential statistical tests, including the s-k test for normalization of data distribution and bivariate regression. The findings from data analysis show that the knowledge creation process does not have a significant effect on the innovation capability of employees of the Lorestan Province Water and Wastewater Company, but other processes, including knowledge storage, knowledge dissemination, and knowledge application, have a significant effect on the innovation capability of employees of the Lorestan Province Water and Wastewater Company. |
Article type: Research Article
|
Knowledge management, knowledge creation, knowledge storage, knowledge dissemination, knowledge application, innovation capability | Keywords |
Publisher: Islamic Azad University Qods Branch
Corresponding Author: Marziyeh Astaraki
Email: Astaraki.manager@gmail.com
1. Department of Management, Doroud Branch, Islamic Azad University, Doroud.Iran (Corresponding Author).
مدیریت نوآفرینی / دانشگاه آزاد اسلامي واحد شهرقدس / سال چهارم / شماره چهارم/ زمستان ۱۴۰3
