تبیین شاخص‌های فرهنگی و اجتماعی مؤثر برتوسعه گردشگری در شهر های صنعتی( مورد مطالعه شهر عسلویه)

الموضوعات :

حسین احمدی ¹ , غلامرضا جعفری نیا ² , علی شمس الدینی ³

1 -
2 - هیات علمی دانشگاه آزاد واحد بوشهر
3 - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز

تاريخ الإرسال : 21 الأحد , جمادى الثانية, 1446 تاريخ التأكيد : 15 السبت , رمضان, 1446 تاريخ الإصدار : 20 الأحد , ذو القعدة, 1446

الکلمات المفتاحية: فرهنگ, اجتماع, توسعه, توسعه پایدار گردشگری, شهر عسلویه ,

ملخص المقالة :

در این پژوهش به ابعاد فرهنگی و اجتماعی بومی منطقه عسلویه پرداخته خواهد شد. روش گردآوری داده ها توصیفی-پیمایشی است. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه ای است. جامعه آماری در این پژوهش شامل کل کارشناسان حوزه گردشگری شهر عسلویه  و... می باشد. دامنه سنی از 18 سال تا 60 سال بوده برابر با 5742 نفر می-باشد که حجم نمونه برابر با 360 نفر به صورت احتمالی ساده به عنوان جامعه آماری . در این پژوهش از پرسشنامه ابعاد فرهنگی توسعه گردشگری جوادیان (1392) و پرسشنامه ابعاد اجتماعی توسعه گردشگری بنتا و همکاران (2012) و  شارپلی و تلفر (1391) استفاده شد که روایی پرسشنامه ها از طریق روایی همگرا و پایایی پرسشنامه ها از طریق آلفای کرونباخ تعیین شد که بیشتر از 0.7 بود. آزمون فرضیه های پژوهش با استفاده از نرم افزارهای SPSS 26 و Smart PLS 4 انجام شد و نتایجش نشان داد که  شاخص‌های فرهنگی و اجتماعی بر توسعه صنعت گردشگری در شهر عسلویه تاثیر معناداری دارد و میزان این اثر بخشی برابر با 87.8 درصد می باشد و تمامی ابعاد توسعه تحت تاثیر ابعاد فرهنگی شامل ادیان و آیین ها، ادبیات و ...  ابعاد اجتماعی شهر عسلویه شامل کیفیت زندگی، امکانات و تسهیلات و... اجتماعی تحقیق حاضر می باشد  و درتقویت  و توسعه گردشگری فرهنگی و اجتماعی  در این شهر تاثیر معنی داری دارند. 

المصادر:

- اقبال مقدم ،رویا ، سعیده زر آبادی ، زهرا سادات ، ذبیحی ، حسین، ( 1403) ، گردشـگری خلاق در بافتهـای تاریخـی بـا رویکـرد کسـبوکارهای نوپـا (مـورد پژوهشـی: شـهر رشـت)، فصلنامه علمی _ پژوهشی گردشگری و توسعه ، سال سیزدهم شماره سوم، پاییز ، 35-19
-احمدی، مسعود، (1397)، روش تحقیق (روش‌شناسی کمی و کیفی با رویکرد پایان‌نامه و مقاله نویسی)، تهران، انتشارات پژوهشهای فرهنگی، چاپ سوم
-اکبرپور، محمد و اربابی، محمد، (1394)، واکاوی موانع گردشگری در روستاهای هدف گردشگری استان خراسان شمالی، فصلنامه میراث و گردشگری، 1(1): 96-63
- امید زاده ، رضوان، زراء نژاد ، منصور ،کنگرانی فراهانی ،علی و همتی ، محمد . ( 1402). تحلیلی بر الگوی برندسازی مقصد گردشگری با تاکید بر شبکه های اجتماعی با رویکرد جامعه شناختی ،پژوهشهای جامعه شناختی، سال هفدهم/شماره سوم / پاییز
- بزرگی نیا ، امیر حمزه ،مظاهری ، محمدمهدی ، حاجیانی ، ابراهیم و صاحی امیری ، سید رضا. (1402). طراحی مدل راهبردی ارتقای مشارکت فرهنگی سازمان های مردم نهاد،پژوهش های جامعه شناختی، سال هفدهم/شماره چهارم / زمستان
-پاپلی یزدی، حسن و سقای، محمد، (1400)، گردشگری (ماهیت و مفاهیم)، انتشارات سمت، تهران.
-پرمایه، رحیم.، رمضانی پور، مهرداد.، بزرگمهر، کیا.، حق زاد، آمنه، (۱۳۹۹)، عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری شهر لاهیجان، نشریه جغرافیایی فضای گردشگری، 934): 47-27
-حسن زاده، فریبا، (1394)، گردشگری سبز، محیط زیست و توسعه پایدار. جغرافیایی فضای گردشگری، 4(14): 39-47.
- جلالی،مهدی.(1403). بررسی عوامل اجتماعی موثر بر تضادهای کارگری در دوره پهلوی اول، پژوهش های جامعه شناختی، سال هجدهم/ شماره سوم / پاییز
- درویشی ، سعید ،رضوی دینانی ، ابتسام و دهقان شاد، حوریه .(1403). شناسایی عوامل مؤثر بر باورپذیری اخبار جعلی در میان کاربران شبکه های اجتماعی،پژوهش های جامعه شناختی، سال هجدهم/ شماره سوم / پاییز
-رضائی، رسول و شهریزاد، زهرا، (1402)، نقش راهبردهای فرهنگ سازی در توسعه گردشگری پایدار با تاکید بر ارزش‌های بومی- محلی، اولین کنفرانس ملی بدون نفت، چگونه؟، تهران
-رضایی، عارف ، محسن ، امینی ، مرضیه و داوری، سیده الهام .(1403). سنجش سناریوهای گردشگری شهر قم در افق 1410. نشریه علمی ساماندهی اقتصاد فضا، 2(5 )53-34 ،پاییز . https://sanad.iau.ir/journal/jose
-علیپور، مظاهر و گلپور، گلایل، (1398)، ویترین جاذبه‌های گردشگری ایران، انتشارات توسعه دهندگان، چاپ شصت و سوم
-فروزش خوبده، آیدا.، ایمانی هرسینی، جلیل.، خراسانی، نعمت اله، (1400)، تدوین برنامه مدیریت استراتژیک گردشگری جزیره هرمز، مجله تحقیقات منابع طبیعی تجدید شونده، 12(1): 145-133
- کریمی ، حمید ، اربابی ، سبزواری ،آزاده ،ادیبی سعدی نژاد، فاطمه و رستم پیشه ، مریم .(1403). ارزیابی رابطه توسعه گردشگری پایدار شهری با توان اکولوژیک (مطالعه موردی: منطقه 22 کلان شهر تهران).ساماندهی اقتصاد فضا. 1(2). 96-82 . https://sanad.iau.ir/journal/jose
- کوهشاهی میر زاده ،مهدی ، خاوریان گرمسیر ، امیر رضا ، رستمی، منا، (1403)، رهیافت هـای توسـعه اکوتوریسـم روسـتایی در روسـتای مهرنجـان شهرسـتان نورآبـاد ممسـنی، اسـتان فـارس: مطالعـه ای کیفی، فصلنامه علمی – پژوهشی گردشگری و توسعه ،سال سیزدهم، شماره سوم، پاییز ، 69-51
- قاسمی ، مسلم ،موحد ، علی ، صداقت ، مریم و خدا یار ، امیر حسین، ( 1403)، عوامل و محرکهای مؤثر بر امنیت شغلی راهنمایان گردشگری شهر تهران، فصلنامه علمی – پژوهشی گردشگری و توسعه، سال سیزدهم، شماره سوم ، پاییز ، 18-1
-قره قول، ناصر، (1399)، مطالعه اهمیت گردشگری بر زندگی ساکنان بندر ترکمن، نشریه پویش در آموزش علوم انسانی دانشگاه فرهنگیان، 6(18): 70-57
-مومنی وصالیان، هوشنگ.، غلامی پور، لیلا، (1390)، تخمین تابع تقاضای گردشگری در استانهای منتخب، اقتصاد مالی (اقتصاد مالی و توسعه)، 5(14): 162-180.
-میری، محسن.، انوری، قاسم و محدثی، الهام، (1402)، موسیقی مقامی و تأثیر آن در توسعه گردشگری استان خراسان، دوازدهمین کنفرانس بین المللی گردشگری، فرهنگ و هنر، (2)3: 42-5.
-نادری دوست ، محبوبه و شجاعی باغینی ، گلنار. ( 1401). طراحی مدل بازاریابی در جامعه مبتنی بر تجربه مشتری در طبیعت گردی استان مازندران،پژوهشهای جامعه شناختی، سال شانزدهم/ شماره سوم / پاییز
خارجی -Gasparini, M. L., & Mariotti, A. (2023). Sustainable tourism indicators as policy making tools: Lessons from ETIS implementation at destination level. Journal of Sustainable Tourism, 31(7), 1719-1737.
-Ramkissoon, H. (2023). Perceived social impacts of tourism and quality-of-life: A new conceptual model. Journal of Sustainable Tourism, 31(2), 442-459.

نص كامل:



پژوهش‌های جامعه شناختی، سال نوزدهم/شماره اول / بهار۱۴۰۴

Journal of Sociological Researches, 2025 (Spring), Vol.19, No.1

DOI: 10.71854/soc.2025-1207254

 

Explaining the cultural and social indicators affecting tourism development in

the industrial city of Asaluyeh

Hossein Ahmadi 0000-0009=2348-2549

PhD Candidate, Department of Sociology, Bushehr Branch, Islamic Azad University, Bushehr,Iran

Gholamreza Jafarinia¹    0000-0002-4858-1399

Associate Professor, Department of Sociology, Bushehr Branch, Islamic Azad University, Bushehr, Iran

Ali Shams al-Dini 0000-0001-9757-4331

Associate Professor, Department of Geography and Urban Planning, Shiraz Branch, Azad Islamic Institute, Shiraz, Iran

 

Abstract:

In this study, the local cultural and social indicators of the Assaluyeh region will be discussed, as well as those that are effective in developing tourism. The data collection method is a survey. The data collection tool is a randomly distributed questionnaire among the participants. The statistical population in this study includes all tourism experts in the city of Assaluyeh, hoteliers, tourists in the town of Assaluyeh, etc. The age range is from 18 to 60 years old, 5742 people, and the sample size is 360 people, considering the statistical population by simple probability. In this study, the questionnaire on cultural dimensions of tourism development by Javadian (2013) and the questionnaire on social dimensions of tourism development by Benta et al. (2012) and Sharpley and Telfer (2012) were used. The validity of the questionnaires was determined through convergent validity, and the reliability of the questionnaires was determined using Cronbach's alpha, which was more than 7. The research hypotheses were tested using SPSS 26 and Smart PLS 4 software. The results showed that cultural indicators, including language, customs and festivals, literature and mythical figures, architecture, ethnic diversity, religions and rituals, tourism development and strengthening, and social indicators, including quality of life, facilities and amenities, local community participation, crowding and congestion, responsibility, social solidarity, social resilience, social support, and institutional trust have a significant impact on the development and strengthening of the tourism industry in the city of Asaluyeh, and the rate of this effectiveness is 87.8 percent. All dimensions of development are affected by the cultural and social dimensions of the present study. The main question of this research: What cultural and social factors are effective in the growth or decline of tourism in Asaluyeh? Tourism development in Asaluyeh is considered an effective factor in combating poverty, leading to economic prosperity and, as a result, improving the quality of life of people and increasing social welfare. It also familiarizes other communities with the culture and values ​​of Asaluyeh. Good cultural and social communication and relationships are established.

Keywords: Culture, Society, Development, Sustainable Tourism Development, Asaluyeh                  

 

تبیین شاخص‌های فرهنگی و اجتماعی مؤثر برتوسعه گردشگری در شهر صنعتی عسلویه

حسین احمدی

دانشجوی دکتری ، گروه جامعه شناسی ، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی ، بوشهر، ایران

غلامرضا جعفری نیا²

دانشیار، گروه جامعه شناسی ، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی ، بوشهر ، ایران

علی شمس الدینی

دانشیار ، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری ، واحد شیراز ، داشگاه آزاد اسلامی ، شیراز، ایران

تاریخ ارسال: ۲/۱۰/۱۴۰۳               تارریخ پذیرش: ۲۵/۱۲/۱۴۰۳

چکیده

این پژوهش به آن­دسته از شاخص­های فرهنگی و اجتماعی بومی منطقه عسلویه میپردازد که، در توسعه گردشگری آن موثر هستند. روش  پژوهش پیمایشیو ابزار گردآوری داده­ها پرسشنامه است که، بین مشارکت­کنندگان به صورت تصادفی پخش شد. جامعه آماری شامل کل کارشناسان حوزه گردشگری شهر عسلویه، هتلداران، گردشگران شهر عسلویه و غیره بود. دامنه سنی از ۱۸ تا ۶۰ سال، برابر با ۵۷۴۲ نفر، می باشد که حجم نمونه برابر با ۳۶۰ نفر به صورت احتمالی ساده به عنوان جامعه آماری در نظر گرفته شدند. در پژوهش از پرسشنامه ابعاد فرهنگی توسعه گردشگری جوادیان (۱۳۹۲) و پرسشنامه ابعاد اجتماعی توسعه گردشگری بنتا و همکاران (۳۰۱۲) و  شارپلی و تلفر (۱۳۹۱) استفاده شد. روایی پرسشنامه­ها از طریق روایی همگرا و پایایی از طریق آلفای کرونباخ تعیین شد که بیشتر از ۷. بود. آزمون فرضیه­های پژوهش با استفاده از نرم افزارهای SPSS ۲۶ و Smart PLS 4 انجام شد و نتایج نشان داد که  شاخص‌ها­ی فرهنگی شامل: زبان،آداب و رسوم و اعياد ، ادبيات و شخصيت­هاي اسطوره­اي، معماري، تنوع قومي، اديان و آيين­ها ، توسعه و تقویت گردشگری و شاخص­های اجتماعی شامل:کیفیت زندگی، امکانات و تسهیلات، مشارکت­پذیری جامعه محلی، ازدحام و شلوغی، مسئولیت پذیری، همبستگی اجتماعی، تاب‌آوری اجتماعی، حمایت اجتماعی، اعتماد نهادی بر توسعه و تقویت صنعت گردشگری در شهر عسلویه تأثیر معناداری دارند و میزان این اثر بخشی برابر با  ۸۷.۸ درصد است. تمامی ابعاد توسعه تحت تأثیر ابعاد فرهنگی و اجتماعی  می­باشد. توسعه گردشگری در عسلویه عامل مؤثری برای مقابله با فقر محسوب می­شود و موجب رونق اقتصادی و درنتیجه بهبود کیفیت زندگی مردم و افزایش رفاه اجتماعی می­شود. هم چنین باعث آشنایی دیگر جوامع با فرهنگ و ارزش های عسلویه می­شود. ارتباط و روابط فرهنگی و اجتماعی خوبی پیدا می­شود.‬‬‬‬

کلید واژهها: فرهنگ، اجتماع، توسعه، توسعه پایدار گردشگری، شهر عسلویه.         ‬‬‬‬

 

مقدمه و بیان مسأله

صنعت گردشگری از صنایع پردرآمد برای اقتصاد هر کشور محسوب می‌شود. رونق گردشگری در یک کشور نشان دهنده ثبات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی آن است. سیاست‌های یک کشور در مقیاس ملی و جهانی بر عرضه و تقاضای گردشگری آن کشور ‏مؤثر است تا با حفظ فرهنگ و چگونگی محافظت از فرهنگ محلی و چشم‌اندازهای طبیعی آگاه شوند (اکبرپور و اربابی، ۱۳۹۴). گردشگری پدیده‌ای اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، محیطی و سیاسی است. این پدیده باعث به­وجود آمدن جریان مالی در اجتماع و مکان‌های مختلف می‌شود. گردشگری تأثیر مثبتی بر اقتصاد، جامعه، فرهنگ و محیط زیست دارد. ازجمله سهم آن در تولید ناخالص داخلی، بهبود زیرساخت­ها، حفاظت و بازسازی فرهنگ و افزایش آگاهی محیط زیستی است (رضایی عارف و همکاران ، ۱۴۰۳). امروزه جایگاه صنعت گردشگری به جایی رسیده­است که به عنوان بزرگ‌ترین صنعت خدماتی جهان محسوب می‌شود و در بسیاری از کشورهای جهان، این صنعت، منبع اصلی درآمد ارزی، اشتغال‌زایی، رشد اجتماعی و فرهنگی، افزایش سطح رفاه، عرصه‌ای برای رشد بخش خصوصی و وسیله‌ای برای توسعه ساختار زیربنایی می‌باشد. در بسیاری از کشورهای جهان که به توسعه گردشگری پرداخته اند، تأثیرات در خور توجهی بر اقتصاد مشاهده می شود. از طرفی این صنعت می تواند در توسعه منطقه ای نیز نقشی مؤثر ایفا کند (امید زاده و همکاران ، ۱۴۰۲). این صنعت پس از صنایع خودروسازی، ساختمان و غذایی، چهارمین صنعت برتر جهان می‌باشد. بنا بر گزارش سازمان جهانی گردشگری می‌توان گفت صنعت گردشگری در حال تبدیل شدن به بزرگ‌ترین و پردرآمدترین صنعت جهان می‌باشد. این صنعت در حال حاضر ۱۱ درصد از تولید ناخالص، ۱۰ درصد از ‏اشتغال، ۵ درصد از صادرات و ۵ درصد از سرمایه‌گذاری جهانی را به خود اختصاص داده­است(قره قول، ۱۳۹۹: ۵۸). روابط صنعتی و تضادهای کارگری، از پدیده­های مهم اداره اجتماعات دوره معاصر است که باید مورد توجه عموم برنامه­ریزان و مسئولان اداره امور هر جامعه قرار گیرد. ازآنجایی که کارگران، ازمهم ترین کنشگران بخش صنعت اقتصاد هستند، توجه به روابط آن­ها با سایر کنشگران صنعتی، می­تواند نقش به­سزایی در درک تغییرات کلان جامعه داشته باشد (جلالی ،۱۴۰۳). این صنعت علاوه بر ایجاد سلسله فعالیت‌های جدید در کشور و اشتغال‌زایی مستقیم، سایر بخش‌های اقتصادی را هم تحت تأثیر قرار داده و بخش‌هایی مانند حمل و نقل، تولید و توزیع مواد غذایی، سوخت و انرژی، صنایع‌دستی و صنعت ساختمان را رونق بخشد. وجود پتانسیل‌های گردشگری در کشورها به معنی جذب درآمدهای ارزی بوده و از این رو مورد توجه دولت‌ها قرار گرفته است. در این میان، کشورهایی که تولیدات صنعتی مطلوبی برای صادرات نداشته و از سویی به منابعی مانند نفت جهت کسب درآمدهای ارزی دسترسی نداشته‌اند توجه بیشتری به این صنعت نموده‌اند (مؤمنی وصالیان، ۱۳۹۰: ۱۶۸). گردشگری به مثابه­ صنعتی مؤثر و تأثیرگذار بر جوامع توانسته است توجه سیاست­گذاران و برنامه­ریزان را به خود جلب کند(امید زاده و همکاران ، ۱۴۰۲). پژوهشگران و مسئولان گردشگری عسلویه به این نتیجه و این پرسش اساسی رسیده­اند که چه شاخص­ها و مؤلفه­ها­ی فرهنگی و اجتماعی در عسلویه باید تقویت شود و بهبود یابد تا گردشگری در این منطقه رشد بیشتر و بهتری داشته باشد؟

      صنعــت گردشــگری فرصت ­های جدیــدی را بــرای بســیاری از کشــورها، شــهرها و مناطــق شــهری و روســتایی و فرصت هــای شــغلی متعــددی را بــرای کارآفرینــان محلــی ایجــاد می­کنــد(قاسمی وهمکاران ،۱۴۰۳). فرصت­هایی همانند هتل سازی و ساخت و گسترش انوع غذا خوری، رونق کافه ها ،درمانگاه و مراکر بهداشتی درمانی ، خدمات پزشکی ، پرادختن و تعمیر کارهای زیر بنایی و زیر ساخت هایی مثل جاده­ها ، خیابان­ها ، کوچه­ها و معابر، ساختارهایی مثل آب، برق، تلفن، گاز وغیره وضعیت بهتری پیدا می­کنند. تور گردان ها و تور لیدرها رشد می­کنند و اطلاعات خود را افزایش می­دهند. پایانه­های مسافر بری ، فرودگاه و اسکله­ها وضعیت بهتری پیدا می­کنند و خدمات بهتری ارائه می­کنند. مدیران بخش خصوصی باید بدانند که نقش آن‌ها در رونق گردشگری مانند اماکن مقدسه در رونق اماکن مقدسه است یعنی آن‌ها باید بدانند با تمام قدرت به معرفی و تبلیغ جاذبه‌های گردشگری کشور بپردازند. بی برنامه بودن بخش خصوصی به­دلیل سختی برنامه‌ریزی نیست، بلکه به دلیل فقدان هماهنگی بین اجزای مختلف بخش خصوصی است و این که نوگرا نیستند(علیپور و گلپور، ۱۳۹۸: ۱۴).

       رقابــت میــان شــهرها، به عنــوان مقاصــد گردشــگری، شـهرها را ناگزیـر بـه یافتـن راهکارهایـی بـرای متمایـز شـدن ایـن موضـوع از سـایر شـهرها و مقاصـد کـرده­اسـت ( اقبال مقدم و همکاران ، ۱۴۰۳). اشتغال زایی این صنعت به­گونه­ای است که هم کارگران ساده بدون مهارت و هم صاحبان مهارت­های گوناگون می­توانند در این صنعت مشغول به کار شوند (نادری دوست و شجاعی باغینی ، ۱۴۰۱). وجود شاخص‌های فرهنگی و اجتماعی هر منطقه بر روی گردشگری تأثیر به سزایی دارد. برخی پیشرفت‌ها و یا موانع در صنعت گردشگری آن منطقه به وجود آورد. آشنایی با روش گردشگری و مسائل مهم آن و این که بتوانیم بهترین نوع گردشگری داشته باشیم که از دنیای نو عقب نباشد نیاز به علم افزایی و مطالعه و رشته‌های دانشگاهی دارد که در کنار دیگر رشته‌های مرتبط با آن می‌تواند زمینه‌ساز پیشرفت گردشگری باشد. به­عبارتی گردشگری در کنار سایر شغل‌ها ارزش و اعتبار پیدا می‌کند(حسن زاده، ۱۳۹۴: ۴۱). توسعه پایدار و گردشگری سبز تنها به معنای نجات منابع اکو توریستی نیست، بلکه عنوان نجات جهان مطرح است. توسعه گردشگری پایدار شهری، از یک سو بهبود کیفیت زندگی شهروندان، جذب گردشگران و افزایش درآمد شهری را هدف می­گیرد و از سوی دیگر، محیط زیست را در تداوم و ارتقای پایداری بهره برداری گردشگری حفظ می­کند( کریمی و همکاران ، ۱۴۰۳). در پژوهش حاضر سعی شده­است با رویکردی متفاوت به بحث گردشگری در نواحی صنعتی پرداخته شود. در این تحقیق به شاخص‌های فرهنگی شامل: زبان، آداب و رسوم و اعياد، ادبيات و شخصيت­هاي اسطوره­اي، معماري، تنوع قومي، اديان و آيين­ها، توسعه و تقویت گردشگری  و شاخص­های اجتماعی شامل: کیفیت زندگی، امکانات و تسهیلات، مشارکت پذیری جامعه محلی، ازدحام و شلوغی، مسئولیت پذیری، همبستگی اجتماعی، تاب‌آوری اجتماعی، حمایت اجتماعی و اعتماد نهادی مؤثر بر توسعه گردشگری در عسلویه پرداخته شده­است.

        شهرستان عسلویه از شمال با شهرستان مهر استان فارس، از شرق با شهرستان پارسیان استان هرمزگان، از غرب با شهرستان کنگان و از جنوب با خلیج فارس همسایه است. عَسَلویه یک شهر بندری و مرکز شهرستان عسلویه از توابع استان بوشهر در جنوب ایران و در کرانه خلیج فارس است. این بندر تا مرکز استان (بندر بوشهر) ۲۹۰ کیلومتر فاصله دارد. منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس در گستره جغرافیایی شهرستان عسلویه قرار دارد و حدود ۱۰۵ کیلومتر از میدان گازی پارس جنوبی که در میان خلیج فارس واقع شده (دنباله حوزه گنبدشمالی قطر) فاصله دارد. محدوده منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس براساس مصوبه هیئت وزیران و شورای عالی مناطق آزاد تجاری - صنعتی به این شرح تعیین گردیده­است: از غرب به روستای شیرینو، از جنوب به خلیج فارس، از شمال به دامنه ادامه سلسله جبال زاگرس و بخش اسیر شهرستان مهر و از شرق به روستای چاه مبارک. این محدوده طبق مصوبه هیئت وزیران ۱۰۰۰۰ هکتار بوده که براساس استانداردها تفکیک می‌گردد. این منطقه در شرق استان بوشهر در حاشیه خلیج فارس در ۳۰۰ کیلومتری شرق بندر بوشهر و در ۴۲۰ کیلومتری غرب بندر لنگه و در ۵۷۰ کیلومتری غرب بندرعباس واقع است و حدود ۱۰۰ کیلومتر با حوزه گاز پارس جنوبی که در میان خلیج فارس واقع شده (دنباله حوزه گنبد شمالی قطر) فاصله دارد.

      طبق سرشماری رسمی سال ۱۳۹۵ جمعیت شهر عسلویه ۱۳٬۴۷۶ نفر بود. مذهب مردمان این شهر شیعه و سنی می‌باشد. زبان بومیان عربی می‌باشد. یکی از آثار دیدنی شهرستان عسلویه، آسیاب آبی قدیمی است که در فهرست آثار ملی نیز ثبت شده است. موزه­مردم‌شناسی،­­­­سواحل­تفریحی ­و­ نخلستان‌های ­زیبا ­از­ دیگر دیدنی‌های عسلویه هستند. (https://fa.wikipedia.org/wiki)

پیشینه پژوهش داخلی

فروزش و همکاران (۱۴۰۰) در تحقیقی با عنوان  تدوین برنامه مدیریت استراتژیک گردشگری جزیره هرمز  در میان راهبردهای تدافعی، راهبرد تعیین قواعد برای خرید و فروش، جلوگیری از راه‌اندازی مشاغل مرتبط با گردشگری توسط افراد غیربومی، در جهت حمایت از جامعه محلی و جلوگیری از خارج شدن سرمایه از جزیره هرمز اولویت‌های اول مدیریتی و ایجاد سامانه الکترونیکی برای ثبت ورود و خروج طبیعت گردان به سواحل بکر با هدف کم کردن آسیب‌های وارده به اکوسیستم‌ها و تشویق گردشگران به استفاده از اقامت گاه‌های بوم گردی برای حمایت از جامعه محلی راهبردهای دوم مدیریت منطقه برای گردشگری هستند.

      پرمایه و همکاران (۱۳۹۹) در تحقیقی با عنوان عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری شهر لاهیجان  یافته‌ها و نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که جاذبه‌های طبیعی، جاذبه‌های تاریخی، وجود امنیت کافی در شهر لاهیجان به ترتیب مهم‌ترین عوامل مؤثر بر جذب گردشگری در این شهر است.

پیشینه پژوهش خارجی

رامکایسون (۲۰۲۳) در پژوهشی به بررسی اثرات اجتماعی درک شده گردشگری و کیفیت زندگی: یک مدل مفهومی جدید پرداخت. نتایج نشان داد تأثیرات اجتماعی ادراک شده ساکنان از گردشگری تأثیر مستقیمی بر اعتماد بین فردی ساکنان دارد. همچنین بیان می‌کند که تأثیرات اجتماعی ادراک شده ساکنان از گردشگری و اعتماد بین فردی آن‌ها تأثیر مستقیمی بر دل‌بستگی به مکان ساکنان دارد. مدل پیشنهادی علاوه بر این، دل‌بستگی به مکان را برای اعمال تأثیر مستقیم بر نیات رفتاری طرفدار اجتماعی و محیطی ساکنان در نظر می‌گیرد. رفتار طرفدار اجتماعی برای تأثیرگذاری بر رفتار طرفدار محیط‌زیست پیشنهاد شده است. رفتارهای طرفدار اجتماعی و محیطی بیشتر برای تأثیرگذاری بر حمایت ساکنان از توسعه گردشگری پیشنهاد شده است. سپس این چارچوب حمایت ساکنان از توسعه گردشگری را برای اعمال تأثیر مستقیم بر کیفیت زندگی کلی ساکنان در نظر می‌گیرد. مشارکت‌های نظری، مفاهیم عملی برای گردشگری جامعه و گردشگری پایدار به طور کلی مورد بحث قرار می‌گیرد.

     گاسپارینی و ماریوتی (۲۰۲۳) در پژوهشی به بررسی شاخص‌های گردشگری پایدار به عنوان ابزار سیاست گذاری پرداختند. نتیجه می‌گیریم که تاکنون شاخص‌های گردشگری پایدار توسعه‌یافته در کاربرد ابزاری و نمادین محدودی داشته‌اند، در حالی که نقش مفهومی آن‌ها، مربوط به فرآیند یادگیری اجتماعی ناشی از اجرای آن‌ها، می‌تواند پیش‌شرطی برای ظهور نقش‌های دیگر در نظر گرفته شود. علاوه بر این، نقش شاخص‌ها در سیاست‌گذاری ارتباط تنگاتنگی با بافت حاکمیتی خاص، تأثیرگذاری و تأثیرپذیری از آن دارد.

مبانی نظری پژوهش

طی چند دهه اخیر شاهد رشد چشمگیر صنعت گردشگری، به‌ویژه در اروپا، بوده‌ایم و سفرهای بین‌المللی برای تعطیلات کوتاه بسیار مرسوم شده­است. گردشگران از درآمد بیشتر و اوقات فراغت بیشتری برخوردار شده‌اند. همچنین از سطح تحصیلات و ذائقه‌های متنوع بیشتری هم بهره می‌گیرند؛ لذا امروزه بیش از هر زمان دیگری در پی کیفیت برتر هستند. همچنین تغییراتی در سبک زندگی ایجاد شده که تعاریف فعلی گردشگری را زیر سؤال برده‌اند. امروزه خرید انواع محصولات گردشگری از طریق اینترنت صورت می‌گیرد. برخی از سایت‌های اینترنتی تخفیف‌های زیادی را برای این محصولات در نظر گرفته‌اند که با هدف جلب مشتری صورت می­گیرد. چرا که با سایر مراکز تفاوت‌های زیادی دارند. ساخت و ساز و تخریب طبیعت نیز اغلب می‌تواند جلوه‌های زیبایی مناطق مذکور را تغییر داده و کاهش گردشگر را سبب شود. این وضعیت در کاستا براوا در اسپانیا طی دو دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ کاملاً مشهود بوده­است(ابراهیمیان واقع نژاد، ۱۴۰۲: ۱۰).

     امروزه تنها ۱ درصد از منطقه عسلویه  و فضای سبز آن دست ‌نخورده باقی‌مانده­است که این امر باعث ایجاد بحران در جذب گردشگر در این منطقه شده­است. گردشگری پایدار با وقوف مردم نسبت به اثرات چشمگیر این صنعت بر جوامع شهرت بیشتری پیدا می‌کند.گردشگری در حال حاضر در کشورهای در حال توسعه روبه رشد نهاده و به‌ویژه در فعالیت‌های اقتصادی آن‌ها اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد و از عناصر اصلی درآمد ناخالص ملی محسوب می‌شود. در سالیان اخیر تعطیلات دوم یا همان تعطیلات رسمی در میان قشرها مردم از جمله درآمدزایی بیشتر بسیار مورد توجه قرارگرفته‌است. ترکیبات خاص در بسته‌های(پکیج‌های) گردشگری و مراکز عرضه این خدمات مثل مراکز اسکی که در پایان هفته مورد توجه قرار می‌گیرند یا در ایام تعطیل پایان هفته به پارک ملی یا شهری زیبا می‌روند به این درآمدزایی کمک کرده­است. در ۲۶ دسامبر ۲۰۰۴ در اثر واقعه سونامی که به علت زمین‌لرزه شدید اقیانوس هند درگرفت و مرز کشورهای آسیایی این اقیانوس و مالدیو را درنوردید هزاران تن ناپدید شدند و بسیاری از گردشگران جان باختند. این واقعه و عملیات پاک‌سازی این مناطق سبب شد تا در صنعت گردشگری در منطقه به شدت آسیب ببیند. اخیراً بعضی از شرکت‌های ایرانی اقدام به ارائه خدمات راهنمایی و پرداخت تورهای گردشی و مکان‌های تفریحی خارجی را در ایران انجام می‌دهند(ابراهیمیان واقع نژاد، ۱۴۰۲: ۱۱).

        امروزه گردشگری به­عنوان یکی از پدیده‌های منتج از نقش انسان از دیدگاه علوم مختلف نظیر جغرافیا اقتصاد، جامعه‌شناسی مورد بررسی قرار می‌گیرد. به همین دلیل تاکنون تعاریف متعددی از گردشگری با توجه به موضع دیدگاهی هر یک از شاخه‌های علوم نامبرده صورت گرفته­است که برخی از آن‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد. گردشگری، به علت خاصیت بین رشته‌ای خود قابلیت نگرش‌های متفاوتی دارد که خود سبب ارائه‌ی تعاریف بسیاری از آن به زبان‌های متفاوت شده­است. گردشگری به مجموعه‌ی فعالیت‌هایی اطلاق می‌شود که در طول مسافرت یک گردشگر اتفاق می­افتد و شامل هر فعالیتی از قبیل: برنامه‌ریزی سفر، مسافرت به مقصد، اقامت، بازگشت و یا حتی یادآوری خاطرات سفر است(شاطری و ملاقاسمی، ۱۴۰۲: ۷).

چارچوب نظری

گردشــگری به دلیــل حوزه­هــای وســیع و قابلیت هــای متنــوع و متعــدد موجــود در آن رهیافـت نویـن منبـع درآمـد بـه شـمار می­آید کـه درنتیجه موجب اشـتغال زایی و توسعه زیربنایی در مناطـق مسـتعد می شود (میرزاده کوهشاهی و همکاران ، ۱۴۰۳ ). گردشگری امروزه در اشکال مختلف خود بیشتر مناطق به ویژه شهرها و روستاهای گردشگر پذیر را تحت­تأثیر مستقیم خود قرار داده­است (پاپلی یزدی و سقایی، ۱۴۰۰: ۷۴). ارتقاء بخش خدمات و اشتغال زایی در بخش گردشگری علاوه بر ایجاد فرصت های سرمایه گذاری در ابعاد مختلف بخشی از پایداری اجتماعی را به عنوان نوعی از گذران اوقات فراغت به همراه دارد. گردشگری با همه تأثیرات مفید خود در حیطه‌های مختلف، از شاخص های اجتماعی- فرهنگی تأثیر پذیر است. کشور ایران نیز به عنوان یکی از کشورهای برتر در زمینه داشتن جاذبه‌های گردشگری با دارا بودن شاخص های فرهنگی متنوع و بومی و همچنین وضعیت اجتماعی متفاوت در نقاط مختلف جغرافیابی از وضعیت گردشگری خاصی برخوردار می باشد که یکی از این مکان های خاص دارای تنوع فرهنگی و اجتماعی ویژه نیز شهر عسلویه می باشد که نیاز است بحث توسعه گردشگری در این منطقه با استفاده از رویکردهای نظری مختلف به بحث گذاشته شود، این در حالی است که در ارتباط با بحث رابطه بین شاخص­های فرهنگی و اجتماعی با بحث توسعه گردشگری نظریه های مختلفی ارائه شده­است.

       همان طور که بانو و همکاران (۲۰۲۲) نشان دادند که افزایش پیری جمعیت و شهرنشینی تقاضا برای گردشگری را بالا برده است. هدف توسعه گردشگری ایجاد فراغت می‌باشد. بخش انرژی‌های تجدید پذیر از گزینه‌های اثرگذار بر توسعه گردشگری است. استخراج منابع طبیعی از گزینه‌های مرتبط با توسعه گردشگری است. رشد اقتصادی و فناوری اطلاعات و ارتباطات می‌تواند گزینه‌های توسعه گردشگری را ارتقا دهد. این محققین توسعه گردشگری را تحت تأثیر مؤلفه‌های زیر می‌دانند. این مؤلفه‌ها شامل نوآوری‌های صنعتی در گردشگری، رشد اقتصادی، انرژی‌های تجدید پذیر، منابع طبیعی و انرژی‌های تجدید پذیری می باشد که به دلیل ارزانی و پایداری تمایل گردشگران به استفاده از مقصد را تقویت می‌کند. هم چنین منابع طبیعی بیشتر و فراوان‌تر از گزینه‌های توسعه گردشگری است(میری و همکاران، ۱۴۰۲: ۱۰).     

     در مطالعه ای دیگر یونیارتی و همکاران در سال( ۲۰۲۲ ) اثبات کردند که اجرای سیاست توسعه مناطق گردشگری به اعتبارات مالی بستگی دارد. هر چه سطح اعتبارات مالی بیشتر باشد توسعه مناطق گردشگری بهتر خواهد بود. دسترسی دشوار و امکانات و زیرساخت‌های از گزینه‌های مهم برای توسعه گردشگری می‌باشد. انتظار بر این است که گردشگری بتواند میزان تمایل به درخواست‌های مقصد سفر را تأمین نماید و این گزینه مهم‌ترین عامل برای جذب گردشگر در یک مقصد می‌باشد. این کار توسعه گردشگری را ارتقا می‌دهد. هم چنین می‌تواند امکانات گردشگری را برای یک مقصد خاص بسیج نماید. هم چنین ریدرستات و همکاران در سال (۲۰۲۲) نشان دادند که توسعه گردشگری با فقر اجتماعی ارتباط دارد. توسعه گردشگری هم چنین با نقش‌های میانجی توسعه انسانی و رشد اقتصادی قابل بررسی است. روابط بین توسعه گردشگری، رشد اقتصادی، توسعه انسانی و فقر از گزینه‌های اصلی به شمار می‌رود. ارتباط سطح توسعه گردشگری با فقر معمولاً یک رابطه مستقیم باشد. به عبارتی افزایش توسعه گردشگری به صورت مستقیم بر روی فقر منطقه‌ای اثرگذار است. پیچیدگی‌های بین توسعه گردشگری و فقر نیاز به مطالعه بیشتری دارد. سیاست‌گذاران و مدیران می‌توانند برای بهبود اثر گردشگری بر فقر از متغیرهای میانجی استفاده نمایند(میری و همکاران، ۱۴۰۲: ۱۱). همچنین رج و همکاران در سال (۲۰۲۲ ) در نظریه خود اثبات کرد که پیامدهای سیاست گردشگری پایدار به محیط بستگی دارد. رشد اقتصادی، گردشگری بین‌المللی، آموزش، مصرف انرژی تجدید پذیر معمولاً با توسعه گردشگری در ارتباط است. استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر و تشکیل سرمایه ناخالص انتشار گازهای گلخانه‌ای سطح توسعه گردشگری را تحت­تأثیر قرار می‌دهد. تشکیل سرمایه در مسیر فعالیت‌های گردشگری پایدار مؤثر نبوده­است. شاخص آموزش و مصرف انرژی‌های تجدید پذیر، اهمیت پیشرفت آموزشی در مسیر نفوذ انرژی‌های تجدید پذیر را مشخص می‌کند(پیراحمدی، ۱۴۰۲: ۷). در ادامه نیز گانون و همکاران در سال( ۲۰۲۱ ) در نظریه خود اثبات کردند که توسعه گردشگری می‌تواند تحت تأثیر ادراک ساکنان قرارگیرد. به عبارتی توسعه گردشگری معمولاً با تغییراتی که در متغیر ادراک ساکنان ایجاد می‌شود، دچار تغییر می‌شود. زمانی که سازمان در نظر داشته باشد سطح توسعه گردشگری را تغییر دهد، پیشنهاد می‌شود که ابتدا سطوح مرتبط با متغیر ادراک ساکنان را تغییر دهد. در نهایت این که گیلوویک و مک اینتوش در سال( ۲۰۲۰ ) نشان دادند که دسترسی یکی از ملاحظات در توسعه گردشگری است. نحوه قرارگیری گردشگری از گزینه‌های مهم برای توسعه آن به شمار می‌رود. توسعه گردشگری از سیاست‌های اصلی دولت‌ها می‌باشد. نتایج توسعه گردشگری زمانی ملموس می‌شود که پایداری در اقتصاد گردشگری ایجاد شود. افزایش مشارکت افراد به عنوان مصرف‌کنندگان مقصد گردشگری بر توسعه گردشگری اثرگذار است. مشارکت افراد در تصمیم‌گیری، تغییر در مکان‌ها و مردم گردشگری نیز از گزینه‌های اثرگذار بر توسعه گردشگری است. موانع اجتماعی در کنار مصرف‌کنندگان گردشگری می‌تواند از گزاره‌های توسعه گردشگری باشد(رضائی و شهریزاد،۱۴۰۰:۸).

         توسعه پایدار صرفاً تک بعدی نیست و ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی را در بر می­گیرد (بزرگی نیا و همکاران ،۱۴۰۲). امروزه بعُد اجتماعی _ فرهنگی با توجه به نقش مهم فرهنگ و عرصة اجتماعی به ویژه ابعاد فرهنگی شامل گویش­های محلی، آداب و رسوم، معماری محلی، تنوع قومی، مراسم های شادی و مذهبی و همچنین ابعاد اجتماعی (کیفیت زندگی، ایجاد اشتغال و کارآفرینی و غیره )در این بخش، از ارزشی همسان با دیگر جنبه ها برخوردار شده­است. مدیریت و توسعه گردشگری در صورتی می تواند موفقیت آمیز عمل کند که ارتباط بین این سه بعُد را به خوبی شناسایی کند. فناوری­ها و تکنولوژی­های جدید، جنبش جدیدی را در جهان و همچنین در حوزه ارتباطات وانتقال دانش به­وجود آورده­است (درویشی و همکاران ، ۱۴۰۳).

        تحقیقات مک بس و همکاران (۲۰۰۴) نیز نشان می­دهد، دیدگاه­های سنتی توسعه منطقه گردشگری بر عوامل اقتصادی و نوآوری بالقوه در فرآیندهای بالقوه و فنی و بهره­برداری منابع متمرکز شده­است؛ اما عامل مؤثر دیگری که می­تواند کلیه عوامل فوق را تحت تأثیر قرار دهد، ابعاد فرهنگی و اجتماعی منطقه است که می­تواند نقشی اساسی در جذب گردشگر داشته­باشد.

       بنا به همین ضرورت در پژوهش حاضر، سعی بر آن است تا به بررسی ابعاد اجتماعی _ فرهنگی مؤثر در توسعه گردشگری پرداخته­شود و نگارنده سعی کرده­است که جهت تحقیق حاضر از ترکیبی از نظریات مطرح شده فوق را در کنار نظریه توسعه پایدار در گردشگری به­کارگیرد. در سطوح مختلف بین المللی، ملی، محلی و صنعت، اسناد سیاست گذاری، ضوابط و جهت دهی­های برنامه­ریزی، نمونه­های موردی، کدهای اخلاقی برای گردشگران، بیانیه عملکرد خوب و دیگر نشریات همه و همه در سطح وسیعی با تأکید بر موضوعات توسعه گردشگری پایدار در حوزه گردشگری داشتند و همچنین شورای جهانی گردشگری و مسافرت (۲۰۱۰)، توسعه پایدار را احترامی تضمین شده به محیطهای زیست، فرهنگها و اجتماعات محلی برابر دانسته­است و بالا برده منافع وابسته به گردشگری هم در سطح محلی و هم در سطح جهانی، نیازمند توجه به ابعاد اقتصادی، زیست­محیطی و فرهنگی-اجتماعی است که در پژوهش حاضر سعی بر تشریح ابعاد فرهنگی و اجتماعی مؤثر بر توسعه گردشگری در منطقه عسلویه را داریم. براساس مطالعات جوادیان (۱۳۹۱) ابعاد فرهنگی در مطالعه حاضر شامل زبان، آداب و رسوم و اعياد، ادبيات و شخصيت هاي اسطوره­اي، معماري، تنوع قومي،اديان و آيين ها می­باشد. همچنین طبق مطالعه شارپلی و تلفر (۱۳۹۱) و اقبالی و همکاران (۱۴۰۰) نیز ابعاد اجتماعی مؤثر بر توسعه گردشگری شامل کیفیت زندگی، امکانات و تسهیلات، مشارکت پذیری جامعه محلی، ازدحام و شلوغی، مسئولیت­پذیری، همبستگی اجتماعی، تاب‌آوری اجتماعی، حمایت اجتماعی و اعتماد نهادی می باشند.‬‬‬‬‬‬‬‬

فرضیه­ها‬‬‬‬

- فرضیه اصلی: شاخص‌های فرهنگی و اجتماعی بر توسعه صنعت گردشگری در شهر عسلویه تاثیر معناداری دارد.

- ابعاد فرهنگی مؤثر بر توسعه گردشگری شهر عسلویه شامل: زبان، معماری، مذاهب و آیین­ها، شخصیت­های تاریخی و غیره است. 

- ابعاد اجتماعی مؤثر بر توسعه گردشگری شهر عسلویه شامل کیفیت زندگی، حمایت اجتماعی، مشارکت، مسئولیت پذیری و غیره می باشد.

- ابعاد فرهنگی شهر عسلویه بر توسعه گردشگری در این شهر تأثیر معناداری دارد.

 - ابعاد اجتماعی شهر عسلویه بر توسعه گردشگری در این شهر تأثیر معناداری دارد.

 

جدول ۱. تعاریف عملیاتی متغیرها

متغیرها	تعاریف عملیاتی
گردشگری عسلویه	شامل انواع مصادیق گردشگری، بوم­گردی و بازدید تفریحی از مکان­های دیدنی، سواحل، دریا و .. در شهر عسلویه می باشد
شاخص­های فرهنگی	شامل مواردی است که از طریق مطالعات کتاب­خانه­ای و مصاحبه مسئولین در شهر عسلویه در حوزه فرهنگ، تعاملات فرهنگی و عرصه­های فرهنگی فعال در حوزه گردشگری معرفی شده اند.
شاخص­های اجتماعی	شامل مواردی است که از طریق مطالعات کتابخانه­ای و مصاحبه مسئولین در شهر عسلویه در حوزه اجتماعی و مسائل جامعه­شناسی در حوزه گردشگری معرفی شده اند.

 

مدل مفهومی تحقیق  :باتوجه به مغیرهای تعریف شده در قالب متغیر مستقل (ابعاد فرهنگی و اجتماعی) و متغیر وابسته (توسعه گردشگری) مدل مفهومی تحقیق به شرح زیر است.

 

 

شکل۱.مدل مفهومی تحقیق

 

روش تحقیق

این تحقیق از نوع پیمایشی است. تحقیق پیمایشی روشی است برای به­دست‌آوردن اطلاعاتی در باره دیدگاه‌ها، باورها، نظرات، رفتارها، انگیزه‌ها یا مشخصات گروهی از اعضای یک جامعه این روش آماری است که از راه انجام تحقیق و پژوهش علمی میسر می‌شود.( تحقیق پیمایش عبارت است از اجرای پرسشنامه‌ها روی نمونه‌ای از پاسخگویانی که از میان جمعیتی انتخاب می‌شوند و به عبارتی پیمایش مجموعه‌ای از روش‌های منظم و استاندارد است که برای جمع آوری اطلاعات درباره افراد، خانواده‌ها و یا مجموعه‌های بزرگتر مورد استفاده قرار می‌گیرد(پارس‌مدیر،۱۳۹۹).

         در این تحقیق جامعه آماری(کل) کارشناسان حوزه گردشگری شهر عسلویه ،هتل داران ، گردشگران شهر عسلویه، بازاریان و غیره می باشد. حوزه گردشگری شهر عسلویه است  که پس از انجام مطالعه مقدماتی روی بخش کوچکی از جامعه آماری و تعیین انحراف معیار، حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران در سطح خطای ۵. درصد و دقت ۵. برابر با حجم نمونه براورد می­شود. دامنه سنی جامعه آماری ۱۸ سال تا ۶۰ سال می باشد و طبق برآورد میان دوره­ای  تعداد آن­ها با احتساب ۵۷۴۲ نفر بود که در نیمه دوم سال ۱۴۰۲ در شهر عسلویه حضور داشتند. در این پژوهش از روش نمونه­گیری در دسترس استفاده شده­است . نمونه برابر با ۳۶۰ نفر به­دست آمد و این تعداد پرسشنامه به عنوان مبنا قابل قبول است.

 

شکل۲. فرمول به دست آوردن حجم نمونه

        هر یک از متغیرهای مدل مفهومی تحقیق، متغیرهای پنهان یا سازه­ای می باشند مستقیماً قابل اندازه گیری نیستند، باید از پرسشنامه بهره گرفت.  پرسشنامه عبارت است از فهرستی مدون از سوالات برای جمع آوری اطلاعات از پاسخ دهندگان. کاربرد پرسشنامه در اندازه­گیری و ارزیابی رفتارهای گذشته، طرز فکرها و برداشت ها و ویژگی های پاسخ دهنده است (قره باغی، ۱۳۹۰: ۷). پایایی پرسشنامه در پژوهش بنتا و همکاران ۲۰۱۲ (Benta et al. 2012) بر اساس ضریب آلفای کرونباخ ۸۹. مورد تأیید قرارگرفت. برای جمع‌آوری داده‌ها و اطلاعات از روش کتابخانه‌ای و میدانی ، فیش ، جدول و نمودار استفاده ‌شده­است. در تحلیل آمار توصیفی، عمل تعمیم به افراد گروه خاصی که مورد مشاهده قرار گرفته­اند محدود می شود. در تجزیه و تحلیل توصیفی، پژوهشگر داده­های جمع­آوری شده را با استفاده از شاخص­های آمار توصیفی خلاصه و طبقه بندی می­کند. در تحلیل استنباطی همواره محقق با جریان نمونه­گیری و انتخاب گروه کوچکی موسوم به نمونه از گروه بزرگتری موسوم به جامعه آماری یا جمعیت اصلی سروکار دارد. (احمدی،۱۳۹۷)

فرایند اجرای تحقیق

پس از جمع­آوری پرسشنامه­ها، نتایج استخراج و با استفاده از نرم افزار آماری  SPSS 26 جداول و نمودارهای آماری تهیه شده­است و سپس توصیف و تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از مدل معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار Smart PLS 4 انجام گرفته و میزان ارتباط بین عوامل مذکور از طریق کشف روابط علی بین متغیرهای مکنون یا پنهان با متغیرهای مشاهده شده یا پرسش­های پژوهش مورد ارزیابی قرار گرفته است.

      مدل یابی معادله ساختاری یک رویکرد آماری جامع برای آزمون فرضیه هایی درباره روابط بین متغیرهای مشاهده شده و مکنون است که گاه تحلیل ساختاری کوواریانس، مدل یابی علی و گاه نیز PLS نامیده شده­است؛ اما اصطلاح غالب در این روزها، مدل یابی معادله ساختاری یا به گونه خلاصه SEM است (جودی بیگدیلو و سیم خواه، ۱۳۹۸: ۱۱).

روش و ابزار تجزیه و تحلیل

تجزیه و تحلیل داده­ها فرایندی چندمرحله­ای است که طی آن داده­هایی که به طرق مختلف جمع آوری شده­اند، خلاصه، دسته بندی و در نهایت پردازش می­شوند تا زمینه برقراری انواع تحلیل و ارتباط بین داده­ها به­منظور آزمون فرضیه­ها فراهم آید. در این فرایند داده­ها هم از لحاظ مفهومی و هم از جنبه تجربی پالایش می­شوند و تکنیک­های گوناگون آماری نقش به­سزایی در استنتاج و تعمیم به­عهده دارند (جودی بیگدیلو و سیم خواه، ۱۳۹۸: ۵).    

بررسی مدل­های اندازه­گیری

مدل اندازه­گیری مدلی است که رابطه بین متغیرهای کنون و سوالات (گویه ها) را مورد بررسی قرار می­دهد، به همین دلیل نام دیگر آن مدل بیرونی است. اینک به بررسی آزمون­های مربوط برای مدل اندازه­گیری می­پردازیم. نمودارهای زیر مدل در حال استاندارد شده بارهای عاملی و ضرایب مسیر را نشان می­دهد.

یافته ها

              

 

 

شکل ۳. مدل پژوهش در حالت ضرایب مسیر استاندارد شده (ارزیابی مدل های ساختاری)

نمودار زیر مدل تحقیق در حالت ضرایب معناداری تی را نشان می دهد

 

شکل ۴. مدل پژوهش در حالت معناداری تی ارزیابی مدل­های ساختاری

 

شکل۵ . مدل پژوهش در حالت سطح معناداری ارزیابی مدلهای ساختاری)

فرضیه اصلی: شاخص‌های فرهنگی و اجتماعی بر توسعه صنعت گردشگری در شهر عسلویه تاثیر معناداری دارد.

جهت بررسی فرضیه اصلی دو مسیر تاثیرگذاری متغیرهای مستقل (ابعاد فرهنگی و ابعاد اجتماعی) بر متغیر وابسته (توسعه گردشگری) مورد آزمون قرار داده شده­است.       

جدول۲  نتایج مربوط به فرضیه اول تحقیق در جدول زیر آمده است:

مسیر	ضریب مسیر(B)	آماره تی	سطح معنی داری	نتیجه
ابعاد فرهنگی –> توسعه گردشگری	565.	14.060	0.00	تأیید شد
ابعاد اجتماعی –> توسعه گردشگری	409.	9.818	0.00	تأیید شد

 

آزمون فرضیات فرعی

فرضیه فرعی اول: ابعاد فرهنگی شهر عسلویه بر توسعه گردشگری در این شهر تأثیر معناداری دارد. 

 

                نمودار ۶. مدل فرعی در حالت ضرایب مسیر استاندارد شده

 

نمودار ۷. مدل فرعی در حالت معناداری تی

فرضیه فرعی دوم: ابعاد اجتماعی شهر عسلویه بر توسعه گردشگری در این شهر تاثیر معناداری دارد.

 

نمودار ۸. مدل فرعی در حالت ضرایب مسیر استاندارد شده

 

نمودار ۹. مدل فرعی در حالت معناداری تی

 

 

 

 

جدول۳.خلاصه نظریه ها

عنوان فرضیه		نتیجه
فرضیه اصلی
فرضیه اصلی: شاخص‌های فرهنگی و اجتماعی بر توسعه صنعت گردشگری در شهر عسلویه تأثیر معناداری دارد.		تایید شد
فرضیه فرعی
فرضیه فرعی اول: مؤلفه ها و شاخص های توسعه گردشگری در شهر صنعتی عسلویه شامل مؤلفه های اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، زیست محیطی می باشد.		تشریح شد
فرضیه فرعی دوم: ابعاد فرهنگی مؤثر بر توسعه گردشگری شهر عسلویه شامل فرهنگ محلی، صنایع دستی، آداب و رسوم و غیره می باشد.		تشریح شد
فرضیه فرعی سوم: ابعاد اجتماعی مؤثر بر توسعه گردشگری شهر عسلویه شامل نوع تعاملات مردم، جامعه شهری، مسئولیت پذیری، سلامت اجتماعی و غیره می باشد.		تشریح شد
فرضیه فرعی چهارم: ابعاد فرهنگی شهر عسلویه بر توسعه گردشگری در این شهر تأثیر معناداری دارد.		تأیید شد
فرضیه فرعی پنجم: ابعاد اجتماعی شهر عسلویه بر توسعه گردشگری در این شهر تاثیر معناداری دارد.	تأیید شد

 

با توجه به نمودارها و جدول ها: شاخص‌ها ی فرهنگی شامل: زبان،آداب و رسوم و اعياد ، ادبيات و شخصيت هاي اسطوره­اي، معماري ، تنوع قومي، اديان و آيين­ها، توسعه و تقویت گردشگری و شاخص­های اجتماعی شامل:کیفیت زندگی، امکانات و تسهیلات، مشارکت پذیری جامعه محلی، ازدحام و شلوغی، مسئولیت­پذیری، همبستگی اجتماعی، تاب‌آوری اجتماعی، حمایت اجتماعی و اعتماد نهادی بر توسعه گردشگری در عسلویه مؤثر هستند و تأثیر معناداری دارند. 

فرضیه اصلی: شاخص‌هاو ابعاد فرهنگی و اجتماعی شهر عسلویه بر توسعه صنعت گردشگری در این شهر  تأثیر معناداری دارد.

نتایج آزمون فرضیه فوق نشان داد که مقدار آمار تی و ضریب مسیر برای ابعاد فرهنگی مربوطه به ترتیب برابر ۱۴.۰۶۰و  ۰.۵۶۵و برای ابعاد اجتماعی مربوطه به ترتیب برابر ۹.۸۱۸ و ۰.۴۰۹ برآورد شده­است. لذا باتوجه به این­که مقدار عدد معناداری (t-Value) بیشتر از ۱.۹۶ و سطح معناداری (۰.۰۰۰) کمتر از ۰.۰۵بدست آمده، می­توان نتیجه گرفت که این ضریب مسیر در سطح خطای ۰.۰۵ معنادار است. پس می­توان فرضیه اصلی تحقیق با احتمال ۹۵ درصد را تأیید کرد و بیان کرد که شاخص‌های فرهنگی و اجتماعی بر توسعه صنعت گردشگری در شهر عسلویه" تأثیر معناداری وجود دارد و میزان این اثر بخشی برابر با ۸۷.۸ درصد است و تمامی ابعاد توسعه شامل توسعه ابعاد فرهنگی، اجتماعی، زیست محیطی و اقتصادی تحت تاثیر ابعاد فرهنگی و اجتماعی تحقیق حاضر می­باشد.

     باتوجه به نتایج به دست­آمده در حوزه تأیید فرضیه فوق و ارزیابی این نتایج به سایر مطالعات انجام شده در این زمینه و این­که شاخص‌های فرهنگی و اجتماعی بر توسعه صنعت گردشگری در شهر عسلویه  تأثیر معناداری دارد، می­توان بیان کرد که توسعه گردشگري در جوامع مختلف تحت تأثیر فاکتورهای مختلفی است که اجتماع و فرهنگ­ها مقاصد گردشگری از مهمترین آن­ها می باشد.

فرضیه فرعی اول: شاخص­ها و ابعاد فرهنگی شهر عسلویه بر توسعه گردشگری در این شهر تاثیر معناداری دارد. 

نتایج آزمون فرضیه فوق نشان داد که مقدار آمار تی و ضریب مسیر برای متغیر اصلی (ابعاد فرهنگی مربوطه به ترتیب برابر ۷۵.۴۳۴ و ۰.۹۰۴ برآورد شده_است. لذا باتوجه به این­که مقدار عدد معناداری (t-Value) بیشتر از ۱.۹۶ و سطح معنی داری (۰.۰۰۰) کمتر از ۰.۰۵ به­دست آمده، می توان نتیجه گرفت که این ضریب مسیر در سطح خطای ۰.۰۵ معنادار است و بنابراین باتوجه به داده­های گردآوری شده می توان فرضیه فوق را با احتمال ۹۵ درصد را تأیید کرد که در ادامه به صورت ریز شده در ابعاد فرهنگی مورد بررسی تمامی ابعاد فرهنگی به جز زبان (۰.۰۱۱ و ۱.۲۸۸) و تنوع قومی (۰.۰۲۵و ۱.۵۳۱) که ضریب تی بیان شده کمتر از ۱.۹۶۰ و همچنین سطح معناداری به­دست آمده به ترتیب برابر با  ۰.۱۹۸و ۰.۱۲۶ و بزرگتر از ۰.۰۵ می باشد ولی بقیه مؤلفه ها شامل ادیان و آیین­ها، ادبیات و شخصیت­های اسطوره­ ای، معماری، آداب و رسوم و اعیاد و توسعه و تقویت گردشگری فرهنگی مورد تأیید می باشد. باتوجه به نتایج به­دست آمده در حوزه تأیید فرضیه فوق و ارزیابی این نتایج به سایر مطالعات انجام شده در این زمینه و این­که شاخص‌های فرهنگی بر توسعه صنعت گردشگری در شهر عسلویه  تاثیر معناداری دارد، می توان بیان کرد. 

فرضیه فرعی دوم: شاخص ها و ابعاد اجتماعی شهر عسلویه بر توسعه گردشگری در این شهر تأثیر معناداری دارد. 

نتایج آزمون فرضیه فوق نشان داد که مقدار آمارتی و ضریب مسیر مربوطه به ترتیب برابر ۵۹.۶۹۷ و  ۰.۸۸۶برآورد شده­است. لذا باتوجه به این­که مقدار عدد معناداری (t-Value) بیشتر از ۱.۹۶ و سطح معنی داری (۰.۰۰۰) کمتر از ۰.۰۵ بدست آمده، می توان نتیجه گرفت که این ضریب مسیر در سطح خطای۰.۰۵ معنادار است و بنابراین باتوجه به داده­های گردآوری شده می­توان فرضیه فوق تحقیق با احتمال ۹۵ درصد را تأیید کرد و در ارتباط با مؤلفه های بررسی شده در قالب ابعاد اجتماعی مؤثر در توسعه گردشگری نیز تمامی مؤلفه­های دارای سطح تأثیر معناداری بوده­است. کشورهاي در حال توسعه عمدتاً نسبت به ابعاد اجتماعی و فرهنگی گردشگري حساس هستند و حجم ورود گردشگران خارجی به­ویژه از کشورهاي صنعتی ممکن است به علت تفاوت­هاي فرهنگی و نحوه زندگی سبب بروز تنش هایی گردد.

جمع بندی و نتیجه­گیری

کشورهاي در حال توسعه عمدتاً نسبت به ابعاد اجتماعی و فرهنگی گردشگري حساس هستند و حجم ورود گردشگران خارجی به­ویژه از کشورهاي صنعتی ممکن است به علت تفاوت­هاي فرهنگی و نحوه زندگی سبب بروز تنش­هایی گردد. سیر و سیاحت عاملی براي برقراري ارتباط با هم­نوعان و سایر اقوام و ملل بوده و موجب تحکیم و تقویت مبانی زندگی اجتماعی می­­شود. از طریق سیر و سفر آدمی با آداب و سنن، اعتقادات و تحولات فرهنگی، سیاسی و اقتصادي جوامع گوناگون آشنا شده و از فرهنگ آنان برترین­ها را به عنوان محاسن ارتباط اجتماعی برمی­گزیند. این تعاملات دو جانبه بوده و سبب تبادل عقاید دینی، علمی و تبلیغی می­شود. اما با توجه به زندگی صنعتی و گسترش تکنولوژي، گاه، ره­آورد سفر نفوذ فرهنگ­هاي مبتذل، انتقال بیماري و از خود بیگانگی است. از سوي دیگر هوشیاري جامعه در پذیرش گردشگران، مهم و سرنوشت­ساز است. با این حال رابطه بین گردشگري و فرهنگ و اجتماع صرفاً در نقش فرهنگ به عنوان کانون اصلی توجه گردشگر خلاصه نمی­شود، بلکه طیف وسیعی از آثار اجتماعی و فرهنگی ناشی از تماس میان میزبان و بازدیدکننده را نیز در بر می­گیرد. مقصود از ابعاد اجتماعی گردشگري، تغییراتی است که در زندگی مردم جامعه میزبان گردشگر رخ می دهد و این تغییرات بیشتر به سبب تماس مستقیم اهالی و ساکنان آن دیار و گردشگران صورت می­گیرد. مدیریت پایدار گردشگری به­دنبال بهبود کیفیت زندگی ساکنان محلی در مناطق گردشگری از طریق بهینه سازی منافع اقتصاد محلی، حفاظت از محیط طبیعی و انسان ساخت و فراهم­آوردن تجارب مناسب برای بازدیدکنندگان است. این امر مستلزم توجه نظام‌مند به ابعاد فنی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، تاریخی و زیست‌محیطی، در حرکت به سوی استفاده از جاذبه‌های گردشگری مطابق با نیاز امروز و حفظ و ماندگاری این منابع برای آیندگان است. در مجموع می‌توان این­گونه بیان کرد که وجود زیرساخت‌های مناسب در هر مکان از قبیل راه، بهداشت، مخابرات، آب، برق، تلفن، و به­خصوص امنیت در جلب رضایت گردشگران اهمیت بسیار بالایی دارد. مشارکت مردم بومی در گردشگری پایدار  یکی از معیارهای اصلی توان اجتماعی است. بدیهی است که اگر بومیان منطقه دیدگاه درستی از صنعت توریسم نداشته باشند، خدمات مناسبی نیز به گردشگران ارائه نخواهند کرد و یا حتی در برخی موارد ممکن است گردشگران را بعنوان افراد مهاجم و غاصب در نظر بگیرند. در این شرایط توسعه صنعت توریسم در منطقه با چالش‌های جدی رو به خواهد شد. وجود فرصت‌های شغلی مرتبط با گردشگری بدون شک یکی از ارکان توسعه توریسم در مناطق توریستی می‌باشد. از جمله مشاغل مرتبط با گردشگری می‌توان ساخت و ساز هتل‌ها، پانسیون‌ها و مراکز اقامتی، دفاتر و آژانس‌های تفریحی و گردشگری، فروشگاه‌های عرضه کننده محصولات بومی و غیره اشاره نمود. در این شرایط نه تنها افراد بومی هیچ تناقضی در منافع خود با صنعت گردشگری نمی­‌بینند، بلکه گردشگری را فرصتی برای رشد اقتصادی منطقه خود قلمداد می­کنند. تدوین استانداردهای گردشگری توسط دستگاه‌های مربوطه، عدم موازی‌کاری در تشکیلات گردشگری، وجود نظام بیمه‌ای مناسب برای گردشگران، استفاده از چهره‌های بنام فرهنگی جهت جذب گردشگر و غیره از دیگر عواملی هستند که توان اجتماعی یک منطقه در جذب گردشگر را تعیین می‌کنند. در کشور ما فرصت­های گردشگری فراوانی وجود دارد که تاکنون به آن­ها پرداخته نشده­است. مدیریت کلان و متخصص در صنعت گردشگری حرف اول را می­زند و باید فرصت­ها را در کشور شناسائی کرده و آن­ها را در طرح جامع گردشگری بگنجاند و زمینه سرمایه­گذاری خصوصی را در زیرساخت­های سخت مانند هتل­ها، رستوران­ها و جاذبه­ها مهیا کرد و دولت نیز زمینه توسعه زیرساخت­های نرم مانند آموزش، فرهنگ و ایجاد امنیت را در کشور گسترش دهد.

         توسعه گردشگری در یک منطقه، عامل مؤثری برای مقابله با فقر محسوب می­شود و موجب افزایش درآمد قشرهای مختلف، کاهش بیکاری، رونق اقتصادی و درنتیجه بهبود کیفیت زندگی مردم و افزایش رفاه اجتماعی می­شود. از این­رو، طی سال­های اخیر، برنامه­های عملی و سیاست­ای کلان برنامه ریزی و توسعه گردشگری چه در سطح ملی و چه در سطح بین المللی موردتوجه برنامه­ریزان دولتی و شرکت­های خصوصی قرارگرفته است؛ بنابراین صنعت گردشگری مشروط بر اینکه نظام­مند، دانش محور و دوست­دار محیط باشد، می­تواند به عنوان یکی از متنوع­ترین و کم­هزینه ترین بخش­های اقتصادی در دستیابی به توسعه پایدار مناطق ایفای نقش کند. در سطح کلان، باید به بالا بردن اولویت توسعه گردشگری در درازمدت، سیاست­های توسعه ملی، توجه بیشتر به برنامه‌ریزی، هماهنگی و نظارت و بهبود زیرساخت‌های مورد نیاز برای توسعه گردشگری، توانمند‌سازی مسئولان محلی به منظور اجتناب از بوروکراسی و سرمایه‌گذاری، توجه بیشتری شود. همچنین در سطح خرد، جوامع محلی باید در تصمیم‌گیری برای منطقه خود مشارکت بیشتری داشته باشند، آگاهی آن­ها از اثرات مثبت و منفی گردشگری (از طریق رسانه‌های جمعی، آموزش و پرورش، کارگاه‌ها و غیره)‌ افزایش یابد. همچنین مردم فرصت بالا بردن صدای خود را، در صورت نیاز، از طریق تقویت نهادهای مدنی داشته باشند. در نهایت این­که شهر عسلویه از منظر مقوله­های تأثیرگذار بر توسعه گردشگری پایدار ازجمله زیرساخت­های گردشگری، توان اقتصادی، توان طبیعی، توان جمعیتی- اجتماعی و تسهیلات گردشگری از وضعیت مناسبی برخوردار است.

پیشنهادها

- فرهنگ سازي در جوامع میزبان در جهت معرفی قابلیت هاي گردشگري براي ایجاد رفاه در جوامع انسانی می تواند نقش مهمی در تعامل مثبت بین جوامع میزبان و میهمان ایفا نماید.

- آگاهی بخشی دستگاه­هاي متولی گردشگري و به­ویژه دفاتر خدمات مسافرتی و تورگردان­ها و تدوین، چاپ و نشر دفترچه­ها، کتاب­چه­ها و بروشورها و لوح­هاي فشرده مناسب برای گردشگران.

- جلب مشارکت مردم جامعه میزبان به فعالیت در زمینه گردشگري می­تواند فرآیند توسعه را با سرعت و سهولت بیشتري همراه سازد.

- زیرساخت­های گردشگری برگردشگري پايدار با تأكيد بر جذب توريسم تجاري در شهر عسلویه تأثیر معناداری دارد پس پیشنهاد می­شود که معماری، فضا، طراحی‌ها و المان‌های شهر عسلویه کامل هنری باشد.

- خدمات اساسی: تأمین آب، برق، ارتباطات از راه دور، جمع­آوری زباله، بهداشت، امنیت و حفاظت در دستورکار به­جهت ارتقاء سطح توان اقتصادی قرار گیرد.

- برای این­که گردشگران به مقصدهای دورتر از شهرهای اصلی برسند، کارهایی در زمینه طرح­های توسعه زیرساخت­های گردشگری مانند پروژه برای مراکز برنامه­ریزی شده جامع انجام شود.

- یک برنامه استراتژیک و مدیریت خوب وجود داشته­باشد تا هر مقصد گردشگری بتواند از زیرساخت­های گفته شده نگهداری مؤثری داشته باشد، به­گونهای که گردشگر و بومی دو احساس رضایت و راحتی کند.‬‬‬‬

منابع

ابراهیمیان واقع نژاد، شعله، (۱۴۰۲)، بررسی نقش و جایگاه گردشگری شهری در توسعه اقتصادی و رونق کسب و کار در شهرها (نمونه موردی: شهرهای شمالی)، یازدهمین کنفرانس ملی پژوهش‌های نوین در تعلیم و تربیت، روانشناسی، فقه و حقوق و علوم اجتماعی، شیروان.    https://civilica.com/doc/1900075/

احمدی، مسعود، (۱۳۹۷)، روش تحقیق (روش‌شناسی کمی و کیفی با رویکرد پایان‌نامه و مقاله نویسی)، تهران، انتشارات پژوهشهای فرهنگی، چاپ سوم https://iranculturalstudies.com/   

اقبال مقدم ،رویا ، سعیده زر آبادی ، زهرا سادات ، ذبیحی ، حسین، ( ۱۴۰۳) ، گردشـگری خلاق در بافتهـای تاریخـی بـا رویکـرد کسـب­وکارهای نوپـا (مـورد پژوهشـی: شـهر رشـت)، فصلنامه علمی _ پژوهشی گردشگری و توسعه ، سال سیزدهم شماره سوم، پاییز ، ۳۵-۱۹https://www.itsairanj.ir   https://doi.org/10.22034/jtd.2024.417320.2829

اکبرپور، محمد و اربابی، محمد، (۱۳۹۴)، واکاوی موانع گردشگری در روستاهای هدف گردشگری استان خراسان شمالی، فصلنامه میراث و گردشگری، ۱(۱): ۹۶-۶۳ https://www.magiran.com/volume/180025

امید زاده ، رضوان، زراء نژاد ، منصور ،کنگرانی فراهانی ،علی و همتی ، محمد . (۱۴۰۲). تحلیلی بر الگوی برندسازی مقصد گردشگری با تأکید بر شبکه­های اجتماعی با رویکرد جامعه­شناختی ،پژوهش­های جامعه شناختی، سال هفدهم/شماره سوم / پاییز https://ensani.ir/fa/article/580818/

بزرگی نیا، امیر حمزه، مظاهری، محمدمهدی، حاجیانی، ابراهیم و صاحی امیری، سید رضا. (۱۴۰۲). طراحی مدل راهبردی ارتقای مشارکت فرهنگی سازمان­های مردم نهاد، پژوهش­های جامعه­شناختی، سال هفدهم/شماره چهارم / زمستان  https://sanad.iau.ir/Journal/soc/Article/1125739/FullText 

پاپلی یزدی، حسن و سقای، محمد، (۱۴۰۰)، گردشگری (ماهیت و مفاهیم)، انتشارات سمت، تهران. https://www.samt.ac.ir/fa/book/1295

پرمایه، رحیم، رمضانی پور، مهرداد.، بزرگمهر، کیا.، حق زاد، آمنه، (۱۳۹۹)، عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری شهر لاهیجان، نشریه جغرافیایی فضای گردشگری، ۹۳۴): ۲۷-۴۷https://sanad.iau.ir/journal/gjts

حسن­زاده، فریبا، (۱۳۹۴)، گردشگری سبز، محیط زیست و توسعه پایدار. جغرافیایی فضای گردشگری، ۴(۱۴): ۴۷-۳۹. https://sanad.iau.ir/journal/gjts 

جلالی، مهدی.(۱۴۰۳). بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر تضادهای کارگری در دوره پهلوی اول، پژوهش های جامعه شناختی، سال هجدهم/ شماره سوم / پاییز https://sanad.iau.ir/fa/Article/1126826?FullText=FullText  

DOI: 10.71854/soc.2024-1126826

درویشی، سعید، رضوی دینانی، ابتسام و دهقان شاد، حوریه .(۱۴۰۳). شناسایی عوامل مؤثر بر باورپذیری اخبار جعلی در میان کاربران شبکه­های اجتماعی، پژوهش­های جامعه شناختی، سال هجدهم/ شماره سوم / پاییز https://sanad.iau.ir/Journal/soc/Author/1286467

رضائی، رسول و شهریزاد، زهرا، (۱۴۰۲)، نقش راهبردهای فرهنگ سازی در توسعه گردشگری پایدار با تأکید بر ارزش‌های بومی- محلی، اولین کنفرانس ملی بدون نفت، چگونه؟، تهران https://elmnet.ir/doc/388204-31821

رضایی، عارف، محسن، امینی، مرضیه و داوری، سیده الهام .(۱۴۰۳). سنجش سناریوهای گردشگری شهر قم در افق ۱۴۱۰. نشریه علمی ساماندهی اقتصاد فضا،  ۲(۵ )۳۴-۵۳ ،پاییز . https://sanad.iau.ir/journal/jose

شاطری، مهدیه و ملاقاسمی، حسن، (۱۴۰۲)، نقش فناوری‌های نوین در بهبود توسعه پایدار گردشگری و اقتصاد، دوازدهمین کنفرانس بین المللی گردشگری، فرهنگ و هنر، (۳) ۱: ۶-۲۹.  https://www.symposia.ir/TCACONF12

علیپور، مظاهر و گلپور، گلایل، (۱۳۹۸)، ویترین جاذبه‌های گردشگری ایران، انتشارات توسعه­دهندگان، چاپ شصت و سوم  https://www.gisoom.com/book/11390735

فروزش خوبده، آیدا.، ایمانی هرسینی، جلیل.، خراسانی، نعمت اله، (۱۴۰۰)، تدوین برنامه مدیریت استراتژیک گردشگری جزیره هرمز، مجله تحقیقات منابع طبیعی تجدید شونده، ۱۲ (۱):  ۱۴۵-۱۳۵ https://sanad.iau.ir/Journal/jrnr/Article/817145/FullText

قاسمی، مسلم، موحد، علی، صداقت، مریم و خدا یار، امیر حسین، ( ۱۴۰۳)، عوامل و محرک­های مؤثر بر امنیت شغلی راهنمایان گردشگری شهر تهران، فصلنامه علمی – پژوهشی گردشگری و توسعه، سال سیزدهم، شماره سوم ، پاییز ، ۱۸-۱ https://www.itsairanj.ir/     https://doi.org/10.22034/jtd.2024.407622.2801

قره قول، ناصر، (۱۳۹۹)، مطالعه اهمیت گردشگری بر زندگی ساکنان بندر ترکمن، نشریه پویش در آموزش علوم انسانی دانشگاه فرهنگیان، ۶(۱۸): ۷۰-۵۷ https://ensani.ir/fa/article/466285/

کریمی، حمید، اربابی، سبزواری،آزاده، ادیبی سعدی نژاد، فاطمه و رستم پیشه، مریم .(۱۴۰۳). ارزیابی رابطه توسعه گردشگری پایدار شهری با توان اکولوژیک (مطالعه موردی: منطقه ۲۲ کلان شهر تهران).ساماندهی اقتصاد فضا. ۱(۲). ۸۲-۹۶. https://sanad.iau.ir/journal/jose

کوهشاهی  میر زاده، مهدی، خاوریان گرمسیر، امیر رضا، رستمی، منا، (۱۴۰۳)، رهیافت هـای توسـعه اکوتوریسـم روسـتایی در روسـتای مهرنجـان شهرسـتان نورآبـاد ممسـنی، اسـتان فـارس: مطالعـه ای کیفی، فصلنامه علمی – پژوهشی گردشگری و توسعه ،سال سیزدهم، شماره سوم، پاییز ، ۶۹-۵۱ https://www.itsairanj.ir/article_191324.html    https://doi.org/10.22034/jtd.2023.391238.2755   

مومنی وصالیان، هوشنگ.، غلامی پور، لیلا، (۱۳۹۰)، تخمین تابع تقاضای گردشگری در استانهای منتخب، اقتصاد مالی (اقتصاد مالی و توسعه)، ۵(۱۴): ۱۸۰-۱۶۲. https://sanad.iau.ir/journal/ecj/Article/510699?jid=510699

میری، محسن.، انوری، قاسم و محدثی، الهام (۱۴۰۲)، موسیقی مقامی و تأثیر آن در توسعه گردشگری استان خراسان، دوازدهمین کنفرانس بین المللی گردشگری، فرهنگ و هنر، (۲)۳: ۴۲-۵. https://civilica.com/doc/1899140

نادری دوست ، محبوبه و شجاعی باغینی ، گلنار۱۴۰۱). طراحی مدل بازاریابی در جامعه مبتنی بر تجربه مشتری در طبیعت گردی استان مازندران،پژوهش­های جامعه شناختی، سال شانزدهم/ شماره سوم / پاییز https://journals.iau.ir/article_700104.html

-Gasparini, M. L., & Mariotti, A. (2023). Sustainable tourism indicators as policy making tools: Lessons from ETIS implementation at destination level. Journal of Sustainable Tourism, 31(7), 1719-1737.

 https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/09669582.2021.1968880

-Ramkissoon, H. (2023). Perceived social impacts of tourism and quality-of-life: A new conceptual model. Journal of Sustainable Tourism, 31(2), 442-459. https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/09669582.2020.1858091

سایت­ها

/https://fa.wikipedia.org/wiki

https://parsmodir.com/research/survey.php

 

        

 

 

2

 

---

[1]  Corresponding Author: [e-mail]

[2]   . نویسنده مسئول  [e-mail]