شکل شناسی قصة عامیانة دارابنامه بیغمی
الموضوعات : Fiction (with literary and artistic features)
زهرا کرد
1
,
رضا صادقی شهپر
2
,
شهروز جمالی
3
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی ، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی،همدان، ایران
2 - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران
الکلمات المفتاحية: قصة عامیانه, دارابنامة بیغمی, شکل شناسی, عناصر روایی,
ملخص المقالة :
دارابنامه، اثر محمد بیغمی، قصهای حماسی-عیاری، متعلق به قرن نهم هجری و از جمله قصههای عامیانه است. قصّههای عامیانه برخی عناصر روایی مشترک دارند که آنها را از شکل و ساختار روایی واحد برخوردار کرده است و داستانگزاران به این الگوها پایبندند و به یاری همین عناصر و شگردها، ساختمان قصّة خود را سامان میدهند. نگارندگان در این پژوهش در پی بررسی دارابنامه از نظر شکل و عناصر روایی و پاسخ به این پرسش اصلی هستند که آیا این قصه مبتنی بر الگوی روایی و ساختاری قصههای عامیانة ایرانی است یا خیر؟ نتیجة بررسیها نشان میدهد که قصة مذکور از همان الگو پیروی کرده و از نظر شکل و ساختمان دارای همة عناصر روایی مشترک میان قصههای عامیانه است. عبارات آغازین، حضور راوی و نقّال در داستان، نامهنگاری، رؤیاپردازی، مداخلة نیروهای طبیعی و فراطبیعی در قصّه، شیوههای جنگ و شکل عاشق شدن قهرمان از جمله عناصر و شگردهایی است که در دارابنامة بیغمی مورد استفادة داستانگزار قرار گرفته و از منظر شکلشناسی آن را پیرو الگوی کلان روایی این قصهها قرار داده است؛ بهگونهای که در مقایسة آن با دیگر قصههای عامیانة ایرانی، شباهت کامل در ساختار رواییشان مشاهده میشود.
کتاب¬ها
افشاري، مهران، و مدايني، مهدي. (1377). هفت لشگر (طومار جامع نقّالان)، تهران: پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي.
بیغمی، مولانا محمّدبن احمد. (1381). دارابنامه، تصحیح ذبیح¬الله صفا، تهران: علمی و فرهنگی.
خواجوي كرماني. (1370). خمسه، تصحيح سعيد نياز كرماني، کرمان: دانشگاه شهيد باهنر كرمان.
ذکاوتی قراگوزلو، علیرضا. (1387). قصّه¬های عامیانه ایرانی، تهران: سخن.
طرسوسی، ابوطاهر. (1380). ابومسلم نامه، به کوشش حسین اسماعیلی، تهران: معین.
محجوب، محمدجعفر. (1382). ادبیات عامیانه ایران، به کوشش حسن ذوالفقاری، تهران: چشمه.
میرعابدینی، حسن. (1392). تاریخ ادبیات داستانی ایران، تهران: سخن.
نظامی گنجوی، الیاس بن یوسف. (1333). خسرو و شیرین، تصحیح وحید دستگردی، چاپ دوم، تهران: کتابفروشی ابن سینا.
نقیب¬الممالک شیرازی، میرزا محمدعلی. (1399). امیرارسلان نامدار، به ویراستاری منوچهر کریم¬زاده، تهران: طرح نو.
مقالات
جمالی، سارا، و صیادکوه، ¬اکبر. (1401) بررسی و تحلیل شیوه¬های وصف عشق در سمک عیار. تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی(دهخدا)، 14(52)، 384- 406. Doi:10.30495/dk.2022.1934952.2302
صادقی شهپر، رضا. (1389). نيما يوشيج و يك قصة پري¬وار (بررسی و مقایسة ساختاری شعر «پی دارو چوپان» با قصه¬های پری وار). جستارهای ادبی، 39(7)، 139-159.
مولوی، فؤاد. (1402). تاریخ و فرم ادبی؛ تأملی در شکل¬شناسی دارابنامة بیغمی. جستارهای ادبی، 56(221)، 81-103. Doi:10.22067/jls.2023.82886.1438
هاناوی، ویلیام. (1392¬). رمانس¬های عامیانه فارسی پیش از دوره صفوی. ترجمه ابوالفضل حرّی. کتاب ماه ادبیات، (193)، 11- 6.
هاناوی، ویلیام. (1392). عناصر روایی در رمانس¬های پیش از عصر صفویه. ترجمه ابوالفضل حرّی. کتاب ماه ادبیات، (194)، 23 – 17.
هاناوی، ویلیام. (1393). ویژگی¬های رمانس¬های پیش از عصر صفوی. ترجمه ابوالفضل حرّی. کتاب ماه ادبیات، (200)، 14 – 10.
References
Books
Afshari, M., & Madayeni, M. (1998). Seven armies( Haft Lashkar,Toomare jamea naqqalan), Tehran: Research Institute of Human Sciences and Cultural Studies. [In Persian]
Bighmi, M., (2002). Darabname, Corrected by Zabihullah Safa, Tehran: Scientific and Cultural. [In Persian]
Khajoo Kermani. (1992). Khamsa, edited by Saeed Niaz Kermani, Kerman: Shahid Bahoner University. [In Persian]
Mahjoub, M. (2012). Folk literature of Iran, by Hasan Zulfaqari, Tehran: Cheshme. [In Persian]
Mirabedini, H. (2012). History of Iranian fiction literature, Tehran: Sokhn. [In Persian]
Naqib-ul-Mamalek Shirazi, M. (2019). Amir Arslan Namdar, edited by Manouchehr Karimzadeh, Tehran: New Design. [In Persian]
Nizami Ganjavi, E. (1955). Khosrow and Shirin, edited by Vahid Dastgardi, Tehran: Ibn Sina Bookstore. [In Persian]
Tarsousi, A. T. (2001). Abu Muslim Nameh, edited by Hossein Esmaili, Tehran: Moin. [In Persian]
Zakavati Karagozlu, A. (2007). Iranian folk tales, Tehran: Sokhn. [In Persian]
Articles
Hanaway, W. (2012). Narrative elements in romances before the Safavid era. Trans. Abulfazl Harri. Book of the Month of Literature, (194), 23-17. [In Persian]
Hanaway, W. (2012). Persian folk romances before the Safavid era. Trans. Abulfazl Harri. Book of the Month of Literature, (193), 11-6. [In Persian]
Hanaway, W. (2013). The characteristics of romances before the Safavid era. Trans. Abulfazl Harri. Book of the Month of Literature, (200), 14-10.. [In Persian]
Jamali, S., & Sayadkoh, A. (2022) Investigation and analysis of the ways of describing love in Samak Ayar. Interpretation and analysis of Persian language and literature texts (Dehkhoda), 14(52), 384- 406. Doi:10.30495/dk.2022.1934952 .2302 [In Persian] .
Molvi, F. (2023). History and literary form; A reflection on the morphology of Darabnama Beghami. Literary Essays, 56(221), 81-103. Doi:10.22067/jls.2023. 82886.1438 [In Persian]
Sadeghi Shahpar, R. (2010). Nima Yoshij and a fairy tale (examination and structural comparison of the poem "Peye Daru Chopan" with fairy tales). Literary Essays, 39(7), 139-159. [In Persian]
