تأثیر مؤلّفه‌های پست¬مدرن بر داستان‌نویسی مکتب جنوب -با رویکردی به رمان «همسایه‌ها»ی احمد محمود –

الموضوعات :

فرشته موسی‌ئی ¹ , فریدون طهماسبی ² , شبنم حاتم پور ³ , فرزانه سرخی ⁴

1 - گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران
2 - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران.
4 - گروه زبان و ادبیا ت فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران

تاريخ الإرسال : 21 الجمعة , رجب, 1445 تاريخ التأكيد : 02 السبت , ذو الحجة, 1445 تاريخ الإصدار : 16 الثلاثاء , جمادى الثانية, 1446

الکلمات المفتاحية: پست مدرن, مکتب جنوب, احمد محمود, همسایه‌ها.,

ملخص المقالة :

پست‌مدرن به معانی ضمنی ابهام و پیچیدگی ترجمه شده است. برخی از نویسندگان ایرانی با توجه به اوضاع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی کشور و با قرار گرفتن در جریان فکری این مکتب یا تحت تأثیر ساخت و زبان ویژۀ پست¬مدرن آثار خود را پدید آورده‌اند. احمد محمود (۱۳81-۱۳10) از جمله داستان¬نویسان مکتب جنوب است که در مسیر تاریخی و سیاسی- ملّي شدن صنعت نفت - این مکتب ادبی و فلسفی قرار دارد. هدف مقالۀ پیش‌رو بررسی شیوۀ به¬کارگرفتن مؤلّفه‌های پست‌مدرن و تأثیر آن¬ها در داستان همسایه‌ها به¬عنوان اثری اقلیمی از مکتب جنوب نوشتۀ احمد محمود است؛ بر این اساس نویسندگان کوشیده‌اند از رهگذر بررسی و تحلیل داستان همسایه‌ها میزان بهره‌گیری این نویسنده از مفاهیم و مؤلّفه‌های پست¬مدرن را تبیین و تلقّی خود را از ویژگی‌های ادبیات داستانی پست‌مدرن و مکتب جنوب روشن نمایند. در این مقاله بر مؤلّفه‌هایی همچون: نفی کلّیت و جامعیت، انکار هویت انسجام یافته فرد و اجتماع، اعلان پایان پذیرفتن و بی‌اعتباری ایدئولوژی، انکار حقیقت ثابت و عینی و... به¬عنوان مؤلّفه‌های ادبیات داستانی پست‌مدرن تأکید شده است. حاصل آنکه، توجه به مضامين اجتماعي، هويت بومي و اقليمي همراه با مشخصه‌های از جمله شکستن قوانین و قواعد سنّتی، ترکیب و تلاقی فرهنگ‌ها، ترکیب واقعیت و خیال و... مهم¬ترین مؤلّفه‌های ادبيات داستاني احمد محمود متأثّر از پست‌مدرن و مکتب جنوب را در داستان همسایه‌ها تشكيل مي‌دهد.

المصادر:

کتاب‌‌ها
1-اسدی، کورش و غلامرضا رضایی، (۱۳۹۸)، دریچه جنوب ،چاپ اوّل، تهران: نیماژ.
2-انوشه، حسن، (1376)، فرهنگ نامۀ ادب فارسی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات.
3-بی¬نیاز، فتح¬ا¬¬لله، (1394)، درآمدی بر داستان¬نویس و روایت¬شناسی، تهران: افراز.
4-پاینده، حسین، (1389)، داستان کوتاه در ایران، تهران: نیلوفر.
5- ___________،¬¬¬ (1402)، نظریه‌های رمان (از رئالیسم تا پست مدرنیسم)، تهران: نیلوفر.
6- ___________، (1394)، گفتمان نقد، تهران: نیلوفر.
7-تسلیمی، علی، (1396)، پژوهشی انتقادی کاربردی در مکتب¬های ادبی¬، تهران: کتاب آمه.
8- _________ ، (1388)، گزاره‌هایی در ادبیات معاصر (داستان)، تهران: کتاب آمه.
9-تدین، منصوره، (1397)، مسافر گمشدۀ زمان (بیست گفتار در رمان و داستان کوتاه)، تهران: خجسته.
10- _________ ، (1388)، پسامدرنیسم در ادبیات داستانی ایران، تهران: علمی.
11-رهنمایی، سید احمد، (1384)، غرب‏شناسی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
12-سقازاده، مریم، (1393)، ادبیات اقلیمی در آثار احمد محمود، تهران: تندیس.
13-شمیسا، سیروس، (1385)، نقد ادبی، تهران: میترا.
14-كارلوني، ژ.س و ديگران، (1368)، نقد ادبي؛ ترجمۀ نوشين پزشك، تهران: نشر و آموزش انقلاب اسلامي.
15-گری، مارتین، (1382)، فرهنگ اصطالحات ادبی، ترجمة منصوره شریف¬زاده، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی.
16-گلشیری، احمد، (1400)، داستان و نقد داستان، تهران: نگاه.
17-گلستان، لیلی، (1386)، حکایت حال (گفتگو با احمد محمود)، تهران: معین.
18-میرعابدینی، حسن، (1387)، صد سال داستان¬نویسی ایران، تهران: چشمه.
19-میرصادقی، جمال، (1360)، ادبیات داستانی، تهران: ماهور.
20- _____________ ، (۱۳۹۰)، راهنمای داستان¬نویسی، چاپ دوم، تهران: سخن.
21- _____________ ، (1376)، عناصر داستان، تهران: سخن.
22-میرصادقی، جمال و میمنت ذوالقدر، (1377)، واژه¬نامة هنر داستان¬نویسی، تهران: کتاب مهناز.
23-محمود، احمد، (1357)، همسایه‌ها، تهران: امیرکبیر.
24-مستور، مصطفی، (1384)، مبانی داستان کوتاه، تهران: مرکز.
25-وارد، گلن، (1997) پست¬مدرنیسم، ترجمۀ قادر فخر رنجبری و ابوذر کرمی، تهران: ماهی.
مقالات‌
1- اسدی، حسن، (۱۳۵۸)، «درآمدی بر ادبیات جنوب»، مجلۀ نگین، مرداد، شمارۀ ۱۶۹: 49-47.
2-قره¬¬باغی، علی¬اصغر، (1387)، «تبارشناسی پست¬مدرنیسم (1) » نشریۀ گلستانه، شمارۀ7.
3-________________، (1387)، «تبارشناسی پست¬مدرنیسم (2) » نشریۀ گلستانه، شمارۀ 8
4-فغانی، سونیا، (1401)، «تحلیل عناصر داستان در رمان پستچی با تأکید بر عناصر ساختاری طرح» فصل¬نامۀ علمی جستارنامۀ ادبیات تطبیقی، شمارۀ22: 199.
5-فرجیان محترم، منیژه، ‌(1397)، «بررسی مقایسه ای افول فراروایت داستان¬نویس در کولی کنار آتش و..» فصل¬نامۀ علمی جستارنامۀ ادبیات تطبیقی، شمارۀ4: 9.