بررسی نقش‌های ترغیبی و ارجاعی لیلی و مجنون نظامی گنجوی براساس نظریه ارتباطی رومن یاکوبسن
الموضوعات :زینب نوری علویچه 1 , فرزانه سرخی 2 , شبنم حاتم پور 3 , فریدون طهماسبی 4
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی،شوشتر، ایران.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران.
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران.
4 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران.
الکلمات المفتاحية: نظامی, نظریه ارتباطی یاکوبسن, نقش ترغیبی, نقش ارجاعی, لیلی و مجنون,
ملخص المقالة :
مهمترین نقش زبان، نقش ارتباطی است و آن زمانی ایجاد می‌شود که پیامی بخواهد رد و بدل شود. یاکوبسن نظریه ارتباطی خود را براساس شش اصل مطرح ساخته است که عبارتند از: فرستنده، گیرنده، پیام، زمینه، رمز و تماس که سبب ایجاد نقش‌های مختلفی در شعر می‌شوند. در هر کدام از نقش‌های زبانی نظریه یاکوبسن، مخاطب با نشانه‌های خاص ادبی مواجه می‌شود و قادر است به کمک این نقش‌ها به معنای تازه‌ای برسد. از نقش‌های زبانی موجود در لیلی و مجنون نظامی، نقش ترغیبی و ارجاعی است. در منظومه لیلی و مجنون، نظامی به کمک شعر که در واقع متن به شمار می‌آید با مخاطب ارتباط برقرار می‌کند و نقش‌های ترغیبی و ارجاعی به شکل پیام، درون‌مایه و مخاطب بر طبق الگوی ارتباطی یاکوبسن مشاهده می‌شوند. نظامی بر اساس نقش‌های ترغیبی و ارجاعی، مخاطب را ترغیب می‌کند و هم درون‌مایه و زمینه پیام را بیان می‌کند. این مقاله به روش توصیفی – تحلیلی و با بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای به بررسی نقش ترغیبی و ارجاعی در لیلی و مجنون نظامی می‌پردازد و نتیجه اثرگذاری پیام و شعر نظامی را بر مخاطب بیان می‌کند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که نقش ترغیبی کاربرد زیادی در اشعار لیلی و مجنون دارد و نظامی برای اینکه بتواند مخاطب را به کاری تشویق و ترغیب یا از کاری منع کند از نقش ترغیبی استفاده می‌کند. همچنین مشخص شد که نظامی برای بیان درون‌مایه، زمینه و انتقال پیام به مخاطب از نقش ارجاعی بهره برده است.
کتاب¬ها
احمدی، بابک. (1370). ساختار و تأویل متن، تهران: مرکز.
اسکولز، رابرت .(1379). درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات، ترجمه فرزانه طاهری، تهران: آگه.
صفوی، کوروش .(1394). از زبان‌شناسی به ادبیات (شعر)، تهران: سوره مهر.
علوی مقدم، مهیار .(1377). نظریه‌های نقد ادبی معاصر، تهران: سمت.
گیرو، پی‌یر .(1380). نشانه‌شناسی، ترجمه محمد نبوی، تهران: آگاه.
نظامی گنجوی، جمال‌الدین الیاس .(1376). لیلی و مجنون، تصحیح وحید دستگردی، به کوشش سعید حمیدیان، تهران: قطره.
مقالات
بچکا، یرژی. (1372). مجموعه مقالات کنگره بین‌المللی بزرگداشت نهمین سده تولد حکیم نظامی گنجوی. به کوشش منصور ثروت، تبریز: دانشگاه تبریز.
رضایی‌اردانی، فضل‌الله. (1387). نقد تحلیلی تطبیقی منظومه خسرو و شیرین و لیلی و مجنون نظامی گنجوی. ادب غنایی، 6(11)، 87-112.
فخراسلام، بتول، و ابویسانی، زهرا. (1399). تحلیل نقش‌های زبانی در اسطوره زال بر اساس نظریه ارتباطی یاکوبسن. تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، 12(45)، 153-180.
نوروزی، زینب. (1391). بررسی شعر نظامی بر اساس نظریه ارتباطی یاکوبسن. پژوهش زبان و ادبیات فارسی، (24)، 25-39.
Refrences
Books
Ahmadi, Babak. (1991). Text structure and interpretation, Tehran: Markaz.[In Persian]
Alavi Moghadam, Mahyar. (1998). Theories of contemporary literary criticism, Tehran: Samt. [In Persian]
Giroud, Pierre. (2010). Semiotics, Trans. Mohammad Nabawi, Tehran: Agah.[In Persian]
Nizami Ganjavi, Jamal-eddin Elias. (1997). Lili and Majnoon, corrected by Vahid Dastgardi, By the efforts of Saeed Hamidian,Tehran: Qatreh.[In Persian]
Safavi, Kourosh. (2014). From linguistics to literature (poetry), Tehran: Surah Mehr. [In Persian]
Scholes, Robert. (2000). An introduction to structuralism in literature, Trans. Farzaneh Taheri, Tehran: Agah.[In Persian]
Articles
Bachka, Y. (1993). Proceedings of the international congress commemorating the 9th birth anniversary of Hakim Nizami Ganjavi, By the efforts of Mansour Tharwat, Tabriz: Tabriz University.[In Persian]
Fakhr Islam, B., & Abuisani, Z. (2019). Analysis of Linquistic Roles in the Zal Myth on Jacobsen’s Communication Theory, Commentary and Analysis of Persian Lanquage and Literature( Dehkhoda),12(45), 153-180. [In Persian]
Norouzi, Z. (2011). Examining military poetry based on Jacobson's communication theory (article), Persian language and literature research, (24), 25-39. [In Persian]
Rezai-Erdani, F. (2008). Analytical-comparative criticism of Khosrow's and Shirin's and Layla's and Majnun Nizami Ganjavi's poems (article), lyrical literature, 6(11), 87-112. [In Persian]
