بررسی نقش‌های ترغیبی و ارجاعی لیلی و مجنون نظامی گنجوی براساس نظریه ارتباطی رومن یاکوبسن
محورهای موضوعی : متون زبان و ادبیات فارسیزینب نوری علویچه 1 , فرزانه سرخی 2 , شبنم حاتم پور 3 , فریدون طهماسبی 4
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی،شوشتر، ایران.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران.
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران.
4 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران.
کلید واژه: نظامی, نظریه ارتباطی یاکوبسن, نقش ترغیبی, نقش ارجاعی, لیلی و مجنون,
چکیده مقاله :
مهمترین نقش زبان، نقش ارتباطی است و آن زمانی ایجاد می‌شود که پیامی بخواهد رد و بدل شود. یاکوبسن نظریه ارتباطی خود را براساس شش اصل مطرح ساخته است که عبارتند از: فرستنده، گیرنده، پیام، زمینه، رمز و تماس که سبب ایجاد نقش‌های مختلفی در شعر می‌شوند. در هر کدام از نقش‌های زبانی نظریه یاکوبسن، مخاطب با نشانه‌های خاص ادبی مواجه می‌شود و قادر است به کمک این نقش‌ها به معنای تازه‌ای برسد. از نقش‌های زبانی موجود در لیلی و مجنون نظامی، نقش ترغیبی و ارجاعی است. در منظومه لیلی و مجنون، نظامی به کمک شعر که در واقع متن به شمار می‌آید با مخاطب ارتباط برقرار می‌کند و نقش‌های ترغیبی و ارجاعی به شکل پیام، درون‌مایه و مخاطب بر طبق الگوی ارتباطی یاکوبسن مشاهده می‌شوند. نظامی بر اساس نقش‌های ترغیبی و ارجاعی، مخاطب را ترغیب می‌کند و هم درون‌مایه و زمینه پیام را بیان می‌کند. این مقاله به روش توصیفی – تحلیلی و با بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای به بررسی نقش ترغیبی و ارجاعی در لیلی و مجنون نظامی می‌پردازد و نتیجه اثرگذاری پیام و شعر نظامی را بر مخاطب بیان می‌کند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که نقش ترغیبی کاربرد زیادی در اشعار لیلی و مجنون دارد و نظامی برای اینکه بتواند مخاطب را به کاری تشویق و ترغیب یا از کاری منع کند از نقش ترغیبی استفاده می‌کند. همچنین مشخص شد که نظامی برای بیان درون‌مایه، زمینه و انتقال پیام به مخاطب از نقش ارجاعی بهره برده است.
. message, context, and contact, which create different roles in poetry. In each of the linguistic roles of Jacobson's theory, the audience encounters specific literary signs and is able to reach a new meaning with the help of these roles. In military poems, similes, contrasts, metaphors... are seen a lot and these rhetorical techniques give great value to his poetry. One of the linguistic roles in Layla and Majnun Nizami, Dhande is a persuasive and referential role. In the poems of Layla and Majnun, Nizami communicates with the audience with the help of poetry, which is actually a text, and persuasive and referential roles are observed in the form, the message of the theme, and the audience according to Jacobson's communication model. Nizami based on the persuasive roles and Reference encourages the audience and expresses both the content and the context of the message. This article investigates the role of persuasion and reference in Layla and Majnun Nizami in a descriptive-analytical way and using library sources and the result of the effect of the message and the poem. The results of the research show that the persuasive role is widely used in Layla and Majnun's poems, and Nizami uses the persuasive role in order to encourage and persuade the audience to do something or forbid them from doing something. that Nizami has used the referential role to express the content of the context and convey the message to the audience.
کتاب¬ها
احمدی، بابک. (1370). ساختار و تأویل متن، تهران: مرکز.
اسکولز، رابرت .(1379). درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات، ترجمه فرزانه طاهری، تهران: آگه.
صفوی، کوروش .(1394). از زبان‌شناسی به ادبیات (شعر)، تهران: سوره مهر.
علوی مقدم، مهیار .(1377). نظریه‌های نقد ادبی معاصر، تهران: سمت.
گیرو، پی‌یر .(1380). نشانه‌شناسی، ترجمه محمد نبوی، تهران: آگاه.
نظامی گنجوی، جمال‌الدین الیاس .(1376). لیلی و مجنون، تصحیح وحید دستگردی، به کوشش سعید حمیدیان، تهران: قطره.
مقالات
بچکا، یرژی. (1372). مجموعه مقالات کنگره بین‌المللی بزرگداشت نهمین سده تولد حکیم نظامی گنجوی. به کوشش منصور ثروت، تبریز: دانشگاه تبریز.
رضایی‌اردانی، فضل‌الله. (1387). نقد تحلیلی تطبیقی منظومه خسرو و شیرین و لیلی و مجنون نظامی گنجوی. ادب غنایی، 6(11)، 87-112.
فخراسلام، بتول، و ابویسانی، زهرا. (1399). تحلیل نقش‌های زبانی در اسطوره زال بر اساس نظریه ارتباطی یاکوبسن. تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، 12(45)، 153-180.
نوروزی، زینب. (1391). بررسی شعر نظامی بر اساس نظریه ارتباطی یاکوبسن. پژوهش زبان و ادبیات فارسی، (24)، 25-39.
Refrences
Books
Ahmadi, Babak. (1991). Text structure and interpretation, Tehran: Markaz.[In Persian]
Alavi Moghadam, Mahyar. (1998). Theories of contemporary literary criticism, Tehran: Samt. [In Persian]
Giroud, Pierre. (2010). Semiotics, Trans. Mohammad Nabawi, Tehran: Agah.[In Persian]
Nizami Ganjavi, Jamal-eddin Elias. (1997). Lili and Majnoon, corrected by Vahid Dastgardi, By the efforts of Saeed Hamidian,Tehran: Qatreh.[In Persian]
Safavi, Kourosh. (2014). From linguistics to literature (poetry), Tehran: Surah Mehr. [In Persian]
Scholes, Robert. (2000). An introduction to structuralism in literature, Trans. Farzaneh Taheri, Tehran: Agah.[In Persian]
Articles
Bachka, Y. (1993). Proceedings of the international congress commemorating the 9th birth anniversary of Hakim Nizami Ganjavi, By the efforts of Mansour Tharwat, Tabriz: Tabriz University.[In Persian]
Fakhr Islam, B., & Abuisani, Z. (2019). Analysis of Linquistic Roles in the Zal Myth on Jacobsen’s Communication Theory, Commentary and Analysis of Persian Lanquage and Literature( Dehkhoda),12(45), 153-180. [In Persian]
Norouzi, Z. (2011). Examining military poetry based on Jacobson's communication theory (article), Persian language and literature research, (24), 25-39. [In Persian]
Rezai-Erdani, F. (2008). Analytical-comparative criticism of Khosrow's and Shirin's and Layla's and Majnun Nizami Ganjavi's poems (article), lyrical literature, 6(11), 87-112. [In Persian]
