ترامتنیت در ساختار و محتوای نمایشنامۀ آناکارنینا از آرش عبّاسی
الموضوعات : مطالعات نقد ادبیمهلا اکبری 1 , شروین خمسه 2 , عالیه یوسف فام 3
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد تهران مرکزی،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران، ایران.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحدتهران مرکزی،دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد تهران مرکزی،دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
الکلمات المفتاحية: آرش عباسی, آناکارنینا, ترامتنیت, تولستوی, ژرار ژنت,
ملخص المقالة :
روابط میانمتنی از موضوعات مطرح دهههای اخیر است که محققان بسیاری به آن پرداختهاند. در این میان ژرار ژنت با نظریۀ ترامتنیت در ابعاد گستردهتری آن را بررسی نمودهاست. در این مقاله نمایشنامۀ آناکارنینای آرش عباسی با رمان آناکارنینای تولستوی به روش توصیفی-تحلیلی و تطبیقی براساس نظریۀ ترامتنیت ژرار ژنت نقد و بررسی شدهاست. هدف اصلی این پژوهش، کشف انواع روابط ترامتنی بین بیشمتن نمایشنامۀ عباسی و پیشمتن آن یعنی رمان آناکارنینا اثر تولستوی است. نتایج حاصل از پژوهش نشان میدهد که عباسی در نمایشنامۀ آناکارنینا آگاهانه با رمان آناکارنینای تولستوی ارتباط بینامتنی برقرار کردهاست و در این راستا با حفظ استقلال با متن نوشتاری مبدأ از انواع روابط ترامتنی بهره بردهاست از جمله: بینامتنیت صریح (نقلقول) و نیز ضمنی (ارجاع، تلمیح و کنایه) به شیوههای گوناگون؛ پیرامتنیت با برگزیدن عنوان پیشمتن؛ فرامتنیت با مصاحبههای خویش مبنی بر امروزیبودن نمایشنامه آناکارنینا؛ سرمتنیت با انتخاب ژانر عاشقانۀ پیشمتن؛ همچنین رابطۀ بیشمتنیت در دو نوع: 1- بیشمتنیت همانگونگی با گزینش سبک واقعگرایانۀ پیشمتن 2- بیشمتنیت تراگونگی از دو دیدگاه: الف) تراگونگی کمّی بهصورت تقلیلی ب) تراگونگی از دیدگاه تغییرات درونی (حذف، افزایش و جانشینی).
آلن، گراهام.(1380). بینامتنیت، ترجمۀ پیام یزدانجو، چاپ اول، تهران: نشرمرکز.
احمدی، بابک.(1370). ساختار و تأویل متن (نشانه‌شناسی و ساختارگرایی)، ج 1، چاپ اول، تهران: نشر مرکز.
ابرامز، ام. اچ.(1384). فرهنگ توصیفی اصطلاحات ادبی، ترجمۀ سعید سبزیان، چاپ اول، تهران: انتشارات رهنما.
پاکتچی، احمد.(1397). کتاب مجموعه ¬درس¬گفتارهایی دربارۀ نقد متن، چاپ سوم، تهران: نشر دانشگاه امام صادق (ع).
پوریزدانپناه کرمانی، آرزو و شیخ¬حسنی، زینب.(1398). «تحلیل روابط بیش¬متنی رمان کاخ اژدها با میراث متنی کهن»، نشریۀ زبان و ادب فارسی دانشگاه تبریز، سال 72، شماره 240.
تولستوی، لئو.(1402). آناکارنینا، ترجمۀ مشفق همدانی، چاپ پنجم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
خمسه، شروین و خلیلیان¬وایقان، افروز.(1399). «تحلیل روابط بیش‌متنی رمان اشوزدنگهه با تکیه بر کهن‌الگوی جاودانگی»، چهارمین کنفرانس بین‌المللی مطالعات زبان و ادبیات ملل، نمایه‌شده در تارنمای سیویلیکا.
شوکتی، آیت و بیگی، محمدرضا.(1402). «تحلیل و تطبیق صفاءالقلوب شیروانی و نان و حلوای شیخ¬ بهایی براساس نظریۀ ترامتنیت ژنت»، فصلنامۀ علمی مطالعات ادبیات تطبیقی، دورۀ 17، شمارۀ 67، صص 282 تا 299.
عبّاسی، آرش.(1398). آناکارنینا، چاپ اول، تهران: نیماژ.
عرفانی¬فرد، آمنه.(1395). درآمدی بر ترامتنیت، چاپ اول، تهران: سنجش و دانش.
نامورمطلق، بهمن.(1386). «ترامتنیت، مطالعۀ روابط یک متن با دیگر متن¬ها»، پژوهشنامۀ علوم انسانی، ش 56، صص 83 تا 98.
نامورمطلق، بهمن.(1395). بینامتنیت: از ساختارگرایی تا پسامدرنیسم، چاپ اول، تهران: نشر سخن.
نامورمطلق، بهمن.(1390). درآمدی بر بینامتنیت (نظریه¬ها و کاربردها)، چاپ اول، تهران: نشر سخن.
Allen,G.(2000).Intertextuality.London&NewYork:Routledge.
Genette, G.(1997). Palimpsestes. La littérature au second degré. Paris: Seuil.
