تحلیل انتقادی گفتمان‌های قدرت و جنسیت در آثار نویسندگان زن دهه‌ی هشتاد (ارسطویی، پیرزاد، وفی)

الموضوعات : فصلنامه زن و جامعه

آزاده نجفیان ¹ , سعید حسامپور ² , فریده پورگیو ³

1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی( گرایش غنایی)، دانشگاه شیراز.
2 - عضو هیات علمی و استاد بخش زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز.
3 - عضو هیات علمی و استاد بخش زبان‌های خارجی و زبان‌شناسی دانشگاه شیراز.

تاريخ الإرسال : 21 الإثنين , شعبان, 1439 تاريخ التأكيد : 26 الإثنين , ذو القعدة, 1440 تاريخ الإصدار : 20 الثلاثاء , ذو القعدة, 1440

الکلمات المفتاحية: جنسیت, گفتمان انتقادی, قدرت, شیوا ارسطویی, زویا پیرزاد, فریبا وفی,

ملخص المقالة :

  دهه‌ی هشتاد دوران تغییرات اساسی در گفتمان‌های قدرت حاکم در ایران است. رقابت دو گفتمان اصلاح‌طلب و اصول‌گرا باعث ایجاد شکاف در هژمونی حاکم شد و این امکان را برای افراد جامعه به وجود آورد تا نگاهی نو به نقش‌ها و وظایف خود در جامعه بیندازند و به بازتعریف هویت فردی خویش بپردازند. یکی از گروه‌های اجتماعی که اثرات این تغییرات سیاسی و اجتماعی حاکم را در آن‌ها می‌توان بررسی کرد، نویسندگان زن هستند. در این مقاله 6 داستان از سه نویسنده‌ی زن مطرح دهه‌ی هشتاد (شیوا ارسطویی، زویا پیرزاد و فریبا وفی) بارویکرد تحلیل انتقادی گفتمان بررسی شده‌است. نتایج حاصل از این بررسی نشان می‌دهد که دگرگونی در گفتمان‌های قدرت و جنسیت حاکم در نحوه‌ی کاربرد زاویه‌ی دید، شیوه‌ی روایت و موضوع این داستان‌ها تاثیر مستقیم داشته‌است. استفاده از زاویه‌ی دید اول شخص و راوی زن نشان از صدادار شدن قشر بزرگی از جامعه دارد که تا پیش از این از رسانه‌ای برای صحبت از خواسته‌هایشان محروم بودند. زنان با پرداختن به موضوعاتی پیرامون مسائل و دغدغه‌های زنان طبقات مختلف جامعه و استفاده از روایت‌های خطی و سرراست، هم به آگاهی بخشی جامعه از شرایط و نیازهای این اقلیت جنسیتی دست می‌زنند و هم مخاطبان بیشتری را جذب نوشته‌های خود می‌کنند. در مقابل، همانطور که تغییر گفتمان‌های حاکم تاثیر مستقیمی بر آثار نویسندگان زن داشته‌است، آنان نیز از نوشتن به عنوان کنشی اجتماعی و ابزاری برای اعمال قدرت استفاده می‌کنند تا با نقد کلیشه‌های جنسیتی موجود، به تغییر تدریجی گفتمان‌های قدرت و جنسیت زمان خود بپردازند.

المصادر:

Abrahamian, E .(2010). A History of Modern Iran. Translated by Mohammad E Fatahi. Fourth Edition.  Tehran: Ney .[In Persian]

Aghagolzadeh, F. (2015). Critical Discourse Analysis. Third Edition. Tehran: Elmi Farhangi. [In Persian].

Aghagolzadeh, F. (2007). Critical Discourse Analysis & Literature. Adab Pazohi, 1, 17-28. [In Persian].

Aghagolzadeh, F.(2004). Methodology of Analysis in Critical Discourse Analysis. Collected Essays,  Allame Tabatabai University, 6,1-10. [In Persian]

Aghagolzadeh, F.(2007). Major Approaches in Critical Discourse Analysis. Zaban va Zabanshenasi. 5, ,39-54.[In Persian].

-Arastoui, Sh. (2008). Aftab Mahtab. Fifth edition. Tehran: Markaz. [In Persian].

Baghery, N. (2013). The Transformation of the goddesses in the novel ‘khawf’ by Shiva Arastoui. Motaleat Dastan. 1, 5-15. [In Persian].

Bradley, H.( 2007). Gender. Cambridge: Polity Press.

De Beauvoir, S.(2015). The Ethics of Ambiguity. New York: Philosophical Library/Open Road.

Fairclough, N. (2000). Critical Discourse Analysis. Translated by Mohammad Nabavi & Mehran Mohajer. Tehran: Markaze motaleat va tahghighat resane.[In Persian].

Fairclough, N.(1995). Critical Discourse Analysis, The Critical Study of Language. New York: Longman.

Fairclough, N.(1996). Language and Power. Tenth impression. New York: Longman.

Fanon, F.(1956). A Dying Colonialism. New York: Grove Press.

Gholam hosseinzade, Gh. Tahery, Gh. & Hosseiny,S. (2012).The Evolution of Women’s Literature in Iran from the Eve of the Constitutional Revolution to 2010. Tarikh Adabiat 3/71, 199-212. [In Persian].

Ghorbani Joibary, K. (2016). The Representation of Female Identity in the Collection of Short stories  “Even When We Laugh” by Fariba Vafi According to Fairclough’s Discourse Analysis. Zaban va Adabyate Farsi. 79, 219-245. [In Persian].

Godarzy,M.(2013).Demographic  Window and Individualistic Values with a Reflection on the Senses, Recently Published Result of the 2011. Andisheie Pouya. Summer, 28-30. [In Persian].

Goli, A. Mohammady, F. & Nazary, S. (2011). The Narrative of the Passage from Tradition to Modernity in the Story “The Arced Taste of Persimmon” by Zoya Pirzad. Baharestane Sokhan. 16, 81-98. [In Persian].

Heydari, F.& Bahramian, S.(2010). Women, Sovereignty and Surrender in the Works of Zoya Pirza. Andishehaye Adabi. 6,125-145. [In Persian].

Jawahery, F.(2017). A Report of Women’s  Social Situation In Iran. Second Edition. Tehran: Nye. [In Persian].

Jorgensen, M & Philips, L. (2013). Discourse Analysis as Theory and Method. Translated by Hadi Jalili. Third Edition. Tehran: Ney. [In Persian].

Kalantary, S. Abaszadeh, M. Saadaty, M. Pourmohammad, R & Mohammadpour, N. (2009). Discourse Analysis with Emphasis on Critical Discourse as a Qualitative  Research Method. Sociology.  4, 7-28. [In Persian].

Khosravy, H & Kazemy, M. (2013). An Analytic Study of Fiction Elements in the Short story ‘Not Yet, But Later., Zaban va Adabiat Farsi. 1, 129-147. [In Persian].

Madani, S. (2012). A Report of the Social Situation in Iran. Tehran: Rahman [In Persian].

Mills, S. (2009). Discourse. Second Edition. Zanjan: Hezareie Sevom. [In Persian].

Mirabedini, H. “Women’s Fiction Writing”. Vista, the internet Journal. [In Persian].

Nikoobakht, N.  Dasp, A. Bozorg Bigdeli, S. & Monshizadeh, M.(2013). The Formative Process of Feminine Stylistics. Naghde Adabi. 18, 119-152. [In Persian].

Paknia, M. & Janfada, N. (2015). Women’s Writing Tradition: A case Study of Two Generations of Iranian Female Writers (Simin Daneshvar and Zoya pirzad). Zan dar Farhang va Honar. 1, 45-60.[In Persian].

Parastesh, Sh & Sasanikhah, F. (2010). Gender Representation in Novel Discourse.  Zan dar Farhang va Honar. 4,55-74. [In Persian].

Pira, F. (2008). Gender and Power in Nizam al-Mulk’s Siasatnameh. Pazohesh Zanan. 3, 155-169. [In Persian].

Pirzad, Z. (2015). Three Books. Thirtieth Edition. Tehran: Markaz. [In Persian].

Rezvanian, Gh. & Kiani, H. (2016). The Representation of Women in the Works of Iranian Female Fiction Writers From 2000 to 2010. Adab Pajohi. 31, 39-64. [In Persian].

Rozbeh, M. & Talebi, M. (2007). Feminist Critique of Arastoui’s Stories. Olume Adabi.  5, 89-124. [In Persian].

Saberpour, Z. (2014). The Second Gender as a Theoretical Foundation for Feminist Critical Discourse Analysis. Jostarhaie Adabi. 184, 27-50. [In Persian].

Seraj, A. (2015). Feminine Discourse.  Tehran: Roshangaran. [In Persian].

Soltani, Ali. (2015).The Mechanisms of Power Currents in the Islamic Republic of Iran. Fourth Edition. Tehran: Ney. [In Persian].

Vafi, F. (2015). In the way of Villa. Sixth Edition. Tehran: Cheshmeh. [In Persian]. 

Valizadeh, H. (2008). Gender in Iranian female Novelists’ works. Naghdeh Adabi. 1,191- 223. [In Persian].

Yarmohammady, L. (2012). An Introduction to Discourse Studies. Tehran: Hermes. [In Persian].