بررسی منافع و موانع پذیرش سیستم تجزیه تحلیل خطر در نقاط کنترل بحرانی در صنایع غذایی مشهد

الموضوعات : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی

هانی حمزه کلکناری ¹ (دانشجوی کارشناسی ارشد رشته اقتصاد کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد)
محمد قربانی ² (استاد گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد)
محمد مهدی وریدی ³ (استادیار گروه صنایع غذایی، دانشگاه فردوسی مشهد.)
ناصر شاهنوشی فروشانی ⁴ (استاد گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد.)

تاريخ الإرسال : 24 الأحد , شوال, 1436 تاريخ التأكيد : 24 الأحد , شوال, 1436 تاريخ الإصدار : 07 الخميس , شوال, 1436

الکلمات المفتاحية: مشهد, موانع, مزیت‌ها, ایمنی مواد غذایی, HACCP,

ملخص المقالة :

با توجه به این که مهم­ترین اصل در روند تولید و فرآوری مواد غذایی، سلامت محصول است، یکی از کارآمدترین روش­ها برای تضمین سلامت و کنترل کیفیت غذا، به­کارگیری روش نوین تجزیه و تحلیل خطر نقاط کنترل بحرانی (HACCP) در مراکز تهیه و توزیع مواد غذایی است. با توجه به این مهم، در این مطالعه منافع و چالش­های فراروی عملیاتی شدن سیستم HACCP با استفاده از اطلاعات میدانی50 پرسشنامه از واحدهای تولیدی در مشهد به روش نمونه­گیری تصادفی     طبقه­بندی شده و مصاحبه حضوری با مدیران و مسئولان فنی کارخانه­ها در سال 1393 بررسی شده است. نتایج حاصل نشان داد که شاخص کل منافع حاصل از پذیرش سیستم HACCP برابر 805/0 می­باشد که شاخص ایمنی محصول تولیدی با مقدار 92/0 از دیدگاه مدیران واحدهای تولیدی از همه مهم­تر بود. بعد از آن شاخص­های فنی- تولیدی، بازار و تجارت و اقتصاد تولید قرار گرفتند. همچنین شاخص کل موانع اجرای سیستم HACCP نیز 64/0 محاسبه شد که از دیدگاه مدیران اساسی­ترین موانع برای پذیرش سیستم HACCP، عدم پشتیبانی مالی دولت،  محدودیت­های تغییر خط تولید، و محدودیت­های بودجه­ای می­باشند. با توجه به یافته­ها، پشتیبانی مالی از سوی دولت و دادن وام­های کم­بهره به واحدها و افزایش اندک قیمت محصول تولیدی صنایع دارای گواهینامه سیستم HACCP به برنامه­ریزان این عرصه پیشنهاد شده است.
طبقه­بندی JEL : I12، I15

المصادر:

1. Adams, C. (2000) HACCP applications in the foodservice industry. Journal of the Association of Food and Drug Officials. 94 (4): 22-25.


2. Azanza, M. and Zamora-Luna, M. (2005) Barriers of HACCP team members to guideline adherence. Food Control. 16: 15–22.


3. Bai, L., Ma, C., Gong, S. and Yang, Y. (2007) Implementation of HACCP system in China: A survey of food enterprises involved. Food Control. 18: 1108–1112.


4. Bas, M., Ersun, S.A. and Kivanc, G. (2006) Implementation of HACCP and prerequisite programs in food businesses in Turkey. Food Control. 17: 118-126.


5. Bas, M., Yuksel, M. and Cavusoglu, T. (2007) Difficulties and barriers for the implementing HACCP and food safety systems in food businesses in Turkey. Food Control. 18: 124–130.


6. De Groot, H.L.F., Verhof, E.T. and Nijkamp, P. (2001) Energy savings by firms: Decision making, barriers and policies. Energy Economics. 23: 717–740.


7. Demetkaraman, A., Cobanoglu, F., Tunalioglu, L. and Ova G. (2012) Barriers and benefits of the implementation of food safety management systems among the Turkish dairy industry: A case study. Food Control. 25: 732-739.


8. Demirbas, N. and Karagozlu, C. (2007) HACCP in the Turkey dairy industry. Agrofood Industry Hi-Tech. 18 (3): 36-37.


9. Fernando, Y., Huang, N. g. and Yusoff, Y. (2014) Activities, motives and external factors influencing food safety management system adoption in Malaysia. Food Control. 41: 69-75.


10. Fielding, L. M., Ellis, L., Beveridge, C. and Peters, A. C. (2005) An evaluation of HACCP implementation status in UK small and medium enterprises in foodmanufacturing. International Journal of Environmental Health Research. 15: 117-126.


11. Gilling, S.J., Taylor, E.A., Kane, K. and Taylor, J.Z. (2001) Successful hazard analysis critical control point implementation in the United Kingdom: Understanding the barriers through the use of a behavioral adherence model. Journal of Food Protection. 64: 710–715.


12. Henson, S. (2002) Understanding barriers to the effective implementation of HACCP in the Ontario food processing sector. Available from :http://www.gov.on.ca


13. Herath, D., Hassan, Z. and Henson, S. (2007) Adoption of food safety and quality controls: Do firm characteristics matter? Evidence from the Canadian food processing sector, Canadian Journal of Agricultural Economics. 55 (3): 299–314.


14. Herath, D. and Henson, S. (2010) Identification and quantification of barriers to HACCP implementation: Evidence from Ontario Food Processing sector. Agribusiness. 26 (2): 265-279.


15. Jayasinghe-Mudalige, U.K. and Henson, S. (2007) Identifying economic incentives for Canadian red meat and poultry processing enterprises to adopt enhanced food safety controls. Food Control. 18 (1): 1363-1371.


16. Jevsnik, M., Hlebec, V. and Raspor, P. (2006) Meta-analysis as a tool for barriers identification during HACCP implementation to improve food safety. ActaAlimentaria. 35: 319–353.


17. Jevsnik, M., Bauer, M., Zore, A. and Raspor, P. (2007) Hygienic status of small and medium sized food enterprises during adoption of HACCP system. International Journal of Food Science, Technology and Nutrition. 1(1): 95-113.


18. Jevsnik, M., Hlebec, V. and Raspor, P. (2008) Food safety knowledge and practices among food handlers in Slovenia. Food Control. 19(12): 1107-1118.


19. Jouve, J. L. (1994) HACCP as applied in the EEC. Food Control. 5: 181-186.


20. Karalis, T. and Gupta, L. (2001) Microbiological status of Asian style perishable foods and their relation with procedural deficiencies in manufacture. Food Technology Australia. 53: 184–188.


21. Macheka, L., Manditsera, F. A., Ngadze, R. T., Juliet, M., and Nyanga, L. K. (2013) Barriers, benefits and motivation factors for the implementation of food safety management system in the food sector in Harare Province, Zimbabwe. Food Control. 34: 126-131.


22. Mortlock, M. P., Peters, A. C. and GriYth, C. J. (1999) Food hygiene and hazard analysiscritical control point in the United Kingdom food industry: practices, perceptions, and attitudes. Journal of Food Protection. 62 (7): 786-792.


23. Panisello, P. J. and Quantick, P. C. (2001) Technical barriers to hazard analysis criticalcontrol point (HACCP). Food Control. 12 (3): 165-173.


24. Roberto, C. D., Brandao, S. C. C. and Barbosa da Silva, C. A. (2006) Costs and investments of implementing and maintaining HACCP in a pasteurized milk plant. Food Control. 17: 599-603.


25. Roberts, R. and Sneed, J. (2003) Status of prerequisite and HACCP program implementation in Iowa restaurants. Food Protection Trends. 23: 808–816.


26. Scott, V. N. (2005) How does industry validate elements of HACCP plans? FoodControl. 16 (6): 497-503.


27. Stevenson, K. E. (1990) Implementing HACCP in the food industry. Food Technology. 44: 179-180.


28. Strohbehn, C. H., Gilmore, S. A. and Sneed, J. (2004) Food safety practices and HACCP implementation: perceptions of registered dieticians and dietary managers. Journal of the American Dietetic Association. 104 (11): 1692-1699.


29. Taylor, E.A. and Taylor, J.Z. (2004) Using qualitative psychology to investigate HACCP implementation barriers. International Journal of Environmental Health Research. 14: 53–63.


30. Taylor, E. and Kane, K. (2005) Reducing the burden of HACCP on SMEs. Food Control. 16: 33–839.


31. Taylor, E. (2008) A new method of HACCP for the catering and food service. Indian Food Control. 19 (2): 126-34.


32. Trienekens, J. and Zuurbier, P. (2008) Quality and safety standards in the food industry, developments and challenges. International Journal of Production Economics. 113: 107-122.


33. Vela, R.A. and Fernandez, J.M. (2003) Barriers for the developing and implementation of HACCP plans: Results from a Spanish regional survey. Food Control. 14: 333–337.


34. Wallace, C.A. (2014) Food Safety Assurance Systems: Hazard Analysis and Critical Control Point System (HACCP): Principles and Practice. Encyclopedia of Food Safety. 4: 226-239.


35. Ward, G. (2001) HACCP: heaven or hell for the food industry. Quality World. 12-15.


36. Wilcock, A., Ball, B. and Fajumo, A. (2010) Effective implementation of food safety initiatives: managers’, food safety coordinators’ and production workers’ perspectives. Food Control. 22: 27-33.


37. Worsfold, D. and Griffith, C.J. (2003) Widening HACCP implementation in the catering industry. Food Service Technology. 3: 113–122.


38. Zhang, J. M., Wu, Q. P., Wu, H. Q. and Guo, W.P. (2004) Major difficulties implementing HACCP system in China’s food enterprises. Science and Technology of Food Industry. 35(10): 122–124.