تحلیل قدرت و موقعیت شهرها در شبکه شهری کشور "مبتنی بر حمل و نقل زمینی"

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

کرامت اله زیاری ¹ (استاد تمام جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، گروه جغرافیای دانشگاه تهران، تهران، ایران)
مریم احمدپور ² (دانشجوی دکتری جغرافیا برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تهران، پردیس البرز، تهران، ایران)
حسین حاتمی نژاد ³ (گروه اموزشی جغرافیا و برنامه ریزی شهری،دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، ایران، تهران)
احمد پوراحمد ⁴ (استاد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تهران)

تاريخ الإرسال : 08 الإثنين , جمادى الأولى, 1440 تاريخ التأكيد : 12 الثلاثاء , رجب, 1440 تاريخ الإصدار : 13 الجمعة , ذو الحجة, 1442

الکلمات المفتاحية: شبکه شهری, موقعیت/قدرت شهر, واگرایی/همگرایی, همجواری/همپیوندی, یوسی نت,

ملخص المقالة :

قدرت و موقعیت شهرها به عوامل مختلفی وابسته است. ادبیات حاضر بیان می‌کند که سرنوشت شهرها و ساکنان آن‌ها به قدرت و موقعیت حاصل از جریان‌های مختلف مخصوصا جریان‌های بین‌المللی بین شهرها وابسته است. برای تحلیل شبکه شهری حاصل از قدرت، شیوه دو مرحله‌ای بکار برده شده است. ابتدا شاخص‌های مرکزیت شامل واگرایی، همگرایی، همجواری و همپیوندی که از شاخص‌های تحلیل قدرت و موقعیت شهرهای جهانی و تعیین شبکه شهری جهانی است استفاده شده است. این شاخص‌ها بیان کننده قدرت شهرها بر اساس پیوندهای ارسالی و دریافتی توسط یک شهر هستند. در مرحله بعد برای تعیین موقعیت و پوزیشن شهرها بر مبنای حمل و نقل زمینی و شبکه شهری منتج از آن، از الگوریتم REGE استفاده شده است. برای انجام تحلیل شبکه شهری از داده‌های حمل‌و‌نقل زمینی کلیه متروپل‌ها و مراکز استان‌های کشور بعنوان یکی از جریان‌های مهم و اثرگذار بر شهرهای کشور استفاده شده است. هدف اصلی مقاله، معرفی شبکه شهری کشور بر اساس قدرت و پرستیژ و تعیین خوشه‌ها و شهرهایی است که نقش اصلی را در شبکه شهری حاصل از حمل و نقل زمینی بازی می‌کنند. لذا مقاله حاضر با اتکا به مبانی نظری تحلیل شبکه و متدولوژی تحلیلی شاخص‌های فوق تهیه شده است. خروجی حاصل از این تحلیل، شبکه شهری تقریباَ کامل اما با تراکم‌های متفاوت است که از حالت ستاره‌ای و متمرکز دور است. در تحلیل شاخص‌های چهارگانه شاخص همگرایی شهر تهران در رآس همگرایی قرار دارد ، سپس شهرهای بندرعباس و اصفهان در سطح دوم و سوم همگرایی هستند. شاخص واگرایی در سطح اول و دوم به شهرهای اصفهان و اهواز و رتبه سوم به تهران اختصاص دارد. شبکه حاصل یک خوشه مهم را با ترکیب شهرهای بندرعباس، اهواز و کرج نشان می‌دهد.

المصادر:

1. Afaghpor Atousa, (2012), Examining and Analyzing of Spatial Structur and Organization in Iran Urban System, Using Flows Analysis, M.A Thesis in Urban &Regional Planning, Faculty of Art&Architecture, Tarbiat Modares Unive. (in Persian)

2. Alderson. S. Arthur. and Jason Beckfield. 2004 . Power and Position in the World City System. American Journal of Sociology .. Volume 109 Number 4 : 811–862

3. Azimi. D. Naser, (2002), Urbanization Process and Principal of Urban System, Nika Publication, Mash’had.  (in Persian)

4. Azimi. D. Naser, (2000), Urban System Deveopment in Gilan: Past, Present, Future, Philosophy Doctorine Thesis in Urban Geography, Shahid Beheshti Unive. (in Persian)

5. Banifateme, Hosein. (2012). World City. Urban Studies, Year of two. N3. Pages 1-20. (In Persian)

6. Beaverstock et al (1999) World City Network Formation in a Space of Flows Funded by ESRC (2000-2001).

7. Berry B. J.L. (1970) Geographic perspectives on urban systems: with integrated readings, Publisher Prentice Hall.

8. Casttels, Manuel . 1996, The Rise of The Network Society: The Information Age: Economy, Society and Culture,  Oxford: Blackwell Publishers, Inc.

9. Etemad, Giti; (1984). City Network of Iran. First print, Nashre Agah Pub.Tehran. (in Persian).

10. Hall Peter (2004), World Cities, Mega-Cities and Global Mega City Regions. GaWC Annual Lecture 2004. http://www.lboro.ac.uk / gawc/rb/al6.html. Accessed: 29/07/2010.

11. Hogan, B. (2007) Analyzing Social Networks Via the Internet, London: Sage publication,http://individual.utoronto.ca/berniehogan/Hogan-SAGE-Internetworks- RC1.pdf.

12. Meshkini, Abolfazl, (2000), Spatial Insufficient of City system of Zanjan province, PhD Thesis in Human Geography, Shahid Beheshti Unive(in Persian)

13. Nazarian. Aliasghar. (2000). Urban Geography of Iran.. Payame Noor Pub. 4 th edithion. (in Persian).

14. Rafieian, M. R, Farjam, The Impact of the Globalization Process on the Structure of the World City Network, Journal of Geopolitic, Year 7, N 2, PP.105-145. (in Persian).

15. Sarrafi, Mozaffar; M Ghorchi. A.M, Mohammadi, (2009). Globalization, World cities and Metropole of Tehran, A Critique of Nigel Harris's Perspective, Eghtesade Shahr Journal. N3. Pages 89-97.(in Persian).

16. Statistics Center of Iran, Yearbook  of 2016. www.amar.org.ir. .(in Persian).

17. Taylor, J. Peter, (2004), World city network, a global urban analysis Routledge. London.

18. Taylor. J. Peter. (2007). A linkage for contemporary inter-city studies. In Peter J.Taylor, Ben Derudder, Pieter Saey and Frank Witlox (eds). Cities in Globalization; Practices, policies and theories.:1-13

19. Road and Terminals Transportation Organization,(2017), Passenger and Cargo Transportation Data by Cities, Transportation Statistical Yearbook 2016. (in Persian)

20. Wasserman S, K. Faust (1994) Social Network Analysis Methods and Applications, Cambridge University Press.

21. Watts, D. J. (2003) Six Degrees: The Science of a Connected Age, New York: Norton & Company. Wellman, B. (1998) "Structural Analysis: From Method and Metaphor to Theory and Substance" ,in Structural Analysis: A network Approach, Cambridge University.

22. https://www.harvard.edu

23. https://en.wikipedia.org/wiki/Social_network_analysis