تحلیل قدرت و موقعیت شهرها در شبکه شهری کشور "مبتنی بر حمل و نقل زمینی"
محورهای موضوعی : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای
کرامت اله زیاری
1
(استاد تمام جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، گروه جغرافیای دانشگاه تهران، تهران، ایران)
مریم احمدپور
2
(دانشجوی دکتری جغرافیا برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تهران، پردیس البرز، تهران، ایران)
حسین حاتمی نژاد
3
(گروه اموزشی جغرافیا و برنامه ریزی شهری،دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، ایران، تهران)
احمد پوراحمد
4
(استاد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تهران)
کلید واژه: شبکه شهری, موقعیت/قدرت شهر, واگرایی/همگرایی, همجواری/همپیوندی, یوسی نت,
چکیده مقاله :
قدرت و موقعیت شهرها به عوامل مختلفی وابسته است. ادبیات حاضر بیان می‌کند که سرنوشت شهرها و ساکنان آن‌ها به قدرت و موقعیت حاصل از جریان‌های مختلف مخصوصا جریان‌های بین‌المللی بین شهرها وابسته است. برای تحلیل شبکه شهری حاصل از قدرت، شیوه دو مرحله‌ای بکار برده شده است. ابتدا شاخص‌های مرکزیت شامل واگرایی، همگرایی، همجواری و همپیوندی که از شاخص‌های تحلیل قدرت و موقعیت شهرهای جهانی و تعیین شبکه شهری جهانی است استفاده شده است. این شاخص‌ها بیان کننده قدرت شهرها بر اساس پیوندهای ارسالی و دریافتی توسط یک شهر هستند. در مرحله بعد برای تعیین موقعیت و پوزیشن شهرها بر مبنای حمل و نقل زمینی و شبکه شهری منتج از آن، از الگوریتم REGE استفاده شده است. برای انجام تحلیل شبکه شهری از داده‌های حمل‌و‌نقل زمینی کلیه متروپل‌ها و مراکز استان‌های کشور بعنوان یکی از جریان‌های مهم و اثرگذار بر شهرهای کشور استفاده شده است. هدف اصلی مقاله، معرفی شبکه شهری کشور بر اساس قدرت و پرستیژ و تعیین خوشه‌ها و شهرهایی است که نقش اصلی را در شبکه شهری حاصل از حمل و نقل زمینی بازی می‌کنند. لذا مقاله حاضر با اتکا به مبانی نظری تحلیل شبکه و متدولوژی تحلیلی شاخص‌های فوق تهیه شده است. خروجی حاصل از این تحلیل، شبکه شهری تقریباَ کامل اما با تراکم‌های متفاوت است که از حالت ستاره‌ای و متمرکز دور است. در تحلیل شاخص‌های چهارگانه شاخص همگرایی شهر تهران در رآس همگرایی قرار دارد ، سپس شهرهای بندرعباس و اصفهان در سطح دوم و سوم همگرایی هستند. شاخص واگرایی در سطح اول و دوم به شهرهای اصفهان و اهواز و رتبه سوم به تهران اختصاص دارد. شبکه حاصل یک خوشه مهم را با ترکیب شهرهای بندرعباس، اهواز و کرج نشان می‌دهد.
The power and position of the cities depend on various factors. The present literature states that the fate of cities and their inhabitants pertains the power and position of the various flows especially the international flows between cities. For the analysis of the urban network of power, a two-step method has been used. At first, centrality indicators including Outdegree, Indegree, Clossness and Betwenness, which are used to analyze the power and position of the cities in the world and to determine the global urban network, have been applied. These indicators reflect the power of the cities based on the number of links sent and received by a city. Next, the REGE algorithm has been used to determine the position of the cities based on land transport and the resulting urban network. To carry out urban network analysis, the transport and land transport data of all metropolitan and provincial centers of the country have been used as one of the most important and influential factors. The main objective of the article is to introduce the city's national network based on the power and prestige and to identify the clusters and cities that play the main role in the urban network of land transportation. Therefore, the present article is based on the theoretical foundations of network analysis and analytical methodology of the above indicators. The output of this analysis is a nearly complete urban network but with that are far from astral and concentrated. In the analysis of the four indices, Indegree, indexes in Tehran is at the top of Indegree levels, then the cities of Bandr Abbas and Isfahan are at the second and third level of indegree and at the first and second level of outdegree Isfahan and Ahwaz are. Third level of Outdegree is Tehran. The resulted network represents an important cluster by combining the cities such as Bandar Abbas, Ahvaz and Karaj.
