سنجش و الویت بندی تاب آوری مناطق روستایی در برابر زلزله مورد مطالعه: بخش ویلکیج جنوبی و مرکزی شهرستان نمین
الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ایوحید طالعی حور 1 , محمد ظاهری 2 , سهیلا باختر 3 , اشکان شفیعی 4
1 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
2 - دانشیار گروه جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
3 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
4 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
الکلمات المفتاحية: پایداری, مخاطرات طبیعی, زلزله, تابآوری, تابآوری روستایی,
ملخص المقالة :
تابآوری روستایی رویکردی اجتماع محوربرای ارتقای آمادگی اجتماعات روستایی دربرابر ناپایداری‌های ناشی ازمخاطرات است. کاهش آسیب‌پذیری روستائیان از طریق افزایش سطح تابآوری و ارتقای انعطاف‌پذیری در برابر پیامدهای طبیعی، یکی از ویژگی-های مدیریت، برنامهریزی و توسعه باشد که از طریق شناسایی عوامل تأثیرگذار بر تقویت تابآوری امکان‌پذیر است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربدی و بر اساس ماهیت توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش 24 روستای دارای سکنه دهستان ویلکیج جنوبی و مرکزی با جمعیت 18249 نفر است. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران380 نفر برآورد گردید که پراکندگی تعداد نمونه‌ها در روستاها متناسب با جمعیت آنها و شیوه انتخاب نمونه در هر روستا به صورت تصادفی سیستماتیک بوده است. برای تنظیم پرسشنامه از پنج شاخص تابآوری(اقتصادی، اجتماعی، کالبدی- محیطی، نهادی و روانی) در قالب 45 گویه بهره گرفته شد. میزان پایایی پرسشنامه بر اساس آلفای کرونباخ 91/0 ارزیابی گردید. برای وزن‌دهی شاخص‌ها از تکنیک آنتروپی شانون استفاده گردید، جهت سطح‌بندی روستاها از تکنیک‌های تصمیم‌گیری topsis، vikor و saw و برای ادغام نتایج نیز از تکنیک کپلند استفاده گردید. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد معیار کمک هزینه‌های دولتی(027/0) مهمترین معیار و وابستگی به مکان(016/0) کم اهمیت‌ترین معیار است. نتایج سطح‌بندی روستاها بیانگر این است هشت روستا در سطح خوب، 10 روستا در سطح متوسط و شش روستا نیز در سطح ضعیف قرار دارند. نتایج آزمون t تک نمونه‌ای با میانگین 93/2 نشان داد که تاب-آوری روستاهای دهستان ویلکیج جنوبی و مرکزی پایین‌تر از حد متوسط است. می‌توان دریافت تابآوری در برابر زلزله در وضعیت مناسبی قرار ندارد و زلزله خطری جدی است که مناطق روستایی را تهدید می‌کند
Ahmed, I., Gajendran, T., Brewer, G., Maund, K., Meding, J.V., Mackee, J.(2018): Compliance To Building Codes For Disaster Resilience: Bangladesh And Nepal, Procedia Engineering, No 212 , Pp 986–993.
Ainuddin, A., Routray, J.K.(2012): Community Resilience Framework For An Earthquake Prone Area In Baluchistan, International Journal Of Disaster Risk Reduction, Volume 2, Pp: 25-36.
Amaratunga, D., Haigh, R.(2011): Post-Disaster Reconstruction Of The Built Environment - Building For Resilience, Wiley-Blackwell, U.K.
Badri, S. A., Ramezamzade Lasbooei, M., Asgari, A., Ghadiri Masoom, M., Salmani, M(2013): The Role Of Local Management In Promoting Spatial Resilience Against Natural Disasters With Emphasis On Floods, A Case Study: Two Areas Of Cheshmeh Kileh In Tonekabon And Sardabroud Kelardasht, Crisis Management, 3, Pp 37-48. (Persian)
Bargh, H., Hashemi, S., Jaafari, N(2017): Assessment Of Environmental Resilience Of Earthquake-Prone Villages, Case Study: Miracles Village Of Zanjan City, Rural Research And Planning, 6(1), Pp 81-97. (Persian)
Blanc, J., Rahill, J.R., Laconi, S., Mouchenik, Y.(2016): Religious Beliefs, PTSD, Depression And Resilience In Survivors Of The 2010 Haiti Earthquake, Journal Of Affective Disorders, Volume 190, Pp: 697-703.
Dadashpoor, H., Moloodi, J(2011): Investigation And Analysis Of Urban Hierarchy Structure In Ardabil Province, Geographical Space,11(34), Pp 102-131. (Persian)
Davis, I., Izadkhah, Y. (2006): Building Resilient Urban Communities, Article From OHI, Vol 31,No 1, Pp:11-21.
Etinay, N., Egbu, Ch., Murray, V.(2018): Building Urban Resilience For Disaster Risk Management And Disaster Risk Reduction, Procedia Engineering, No 212, Pp 575–582.
Falahi, A., Jalali, T(2013): Reconstruction Of Resilience From The Perspective Of Shahrif Design After The Bam Earthquake, Fine Arts - Architecture And Urban Planning, 18(3), Pp 5-16. (Persian)
Fang, Y., Zhu, F., Qiu, X., Zhao, Sh.(2018): Effects Of Natural Disasters On Livelihood Resilience Of Rural Residents In Sichuan, Habitat International, Volume 76, Pp 19–28.
Fani, Z., Masoomi, L(2016): Study And Evaluation Of Resilience Strategies In Lifestyle, Case Study: Shokoofeh Neighborhood Of North 11th District Of Tehran, Geography And Environmental Studies, 5(20), Pp 83-96. (Persian)
Farzadbehtash, M .R., Kainejad, M. A., Pirbabaei, M. T., Asgari, A (2013): Evaluation And Analysis Of Dimensions And Components Of Resilience In Tabriz Metropolis, Fine Arts - Architecture And Urban Planning, 18(3), Pp 33-42. (Persian)
Firdhous, M.F.M.(2015), Delivery And Adoption Of Cloud Computing Services In Contemporary Organizations, In: V. Chang, R.J. Walters, G. Wills (Eds.): IGI Global, Pp. 166–197.
Firdhous, M.F.M., Karuratane, P.M.(2018): A Model For Enhancing The Role Of Information And Communication Technologies For Improving The Resilience Of Rural Communities To Disasters, Procedia Engineering, No 212 , Pp707–714.
Folke,C., Et Al .(2002): Resilience And Sustainable Development: Building Adaptive Capacity In A World Of Transformations. Ambio, 31(5), Pp. 437- 440.
Ghafari, A., Pashazade, A., Aghaei, V(2017): Measurement And Prioritization Of Urban Resilience Against Earthquakes, Case Study: Ardabil City And Its Four Regions, Geography And Environmental Hazards, 21, Pp 45-65. (Persian)
Imani, B., Poorkhosrovani, M(2017): Spatial Analysis Of Hazardous Areas Of Ardabil City, Geography And Environmental Planning, 28(66), Pp: 109-128. (Persian)
Institute Of British Columbia, Office Of Applied Research. (2012): Rural Disaster Resilience Planning Guide Assessing Risks And Building Resilience For Disasters In Rural, Remote Andcoastal Communities.
Lizarralde, G., Valladares, A., Olivera, A., Bornstein, L., Gould, K., & Duyne Barenstein, J. (2015): A Systems Approach To Resilience In The Built Environment: The Case Of Cuba. Disasters, Vol 39, No1, 76–95.
Maguire, B., Hagen, P.C.(2007): Disesters And Communities: Understanding Social Resilience, The Australian Journal Of Emergenecy Management, Vol 22, Pp 16-20.
Mahmoodi, A., Rasooli, S. H(2017): Measuring And Evaluating The Reduction Of Earthquake Risks With Emphasis On Urban Resilience, New Research In Geography, Architecture And Urban Planning, 10, Pp 227-263. (Persian)
Malekan, A., Khani, F., Mitiei Langroodi, S. H., Darban Astane, A(2020): Analysis Of The Role Of Social Capital On The Promotion Of Drought Resilience, Case Study: Kangavar Villages, Marvdasht Regional Planning,, 10(38), Pp 65-80. (Persian)
Manyena, S. B. (2006): The Concept Of Resilience Revisited, Disasters, Vol 30, No 4, Pp: 433–450.
Mayunga, J.S.(2007): Understanding And Applying The Concept Of Community Disaster Resilience: A Capital- Based Approach, A Draft Working Paper Prepared For The Summer Academy For Social Vulnerability And Resilience Building, 22-28 July.
Meng, Z., Wu, X., Han, L.(2018): Post-Traumatic Stress Disorder And Post-Traumatic Growth Among The Adult Survivors Of The Lushan Earthquake: Selecting Resilience As The Moderator, International Journal Of Disaster Risk Reduction, No 27, Pp524-529.
Mitchell, T., Harris, K.(2012): Resilience: A Risk Management Approach, Background Note, ODI.
Nazmfar, H., Alibakhshi, A(2014): Assessing The Extent To Which The Cities Of Khuzestan Province Have Development Indicators Using The Integration Technique, Geographical Arrangement Of Space, 4(14), Pp 151-178. (Persian)
Nikmardnamin, S., Barakpoor, N., Abdolahi, M(2014): Reducing Earthquake Risks By Emphasizing The Social Factors Of The Resilience Approach; Case Study: District 22 Of Tehran, Quarterly Journal Of Urban Management, 37, Pp 19-34. (Persian)
Noori, S. H., Sepahvand, F(2016), Resilience Analysis Of Rural Settlements Against Natural Hazards With Emphasis On Earthquake, Case Study: Shirvan Rural District Of Boroujerd City, Rural Research, 7 (2), Pp275-285. (Persian)
Piran, P., Asadi, S., Dadgar, N(2017): Investigating The Role Of Social Resilience In The Success Of The Reconstruction Process, A Case Study: Rural Communities Of Darb-E-Astaneh And Babapashman After The 2006 Earthquake, Silakhor Plain Of Lorestan Province, Housing And Rural Environment, 157, Pp 87-100. (Persian)
Prelog, A.J., Miller, L.M.(2013): Perceptions Of Disaster Risk And Vulnerability In Rural Texas, Journal Rural Social Sciences.No 28, Pp: 1–31.
Rafieian, M. Rezaei, M. R., Asgari, A., Parhizgar, A., Shaian, S(2011): Explain The Concept Of Resilience And Its Indexing In Community-Based Accident Management, Space Planning And Planning, 15(4), Pp 19-41. (Persian)
Rezaei, M. R., Rafieian, M. Hoseini, S. M(2015): Measuring And Evaluating The Physical Resilience Of Urban Communities To Earthquakes, Case Study: Neighborhoods Of Tehran, Human Geography Research, 47(4), Pp 609-623. (Persian)
Roknodin Eftekhari, A. R., Mosavi, S. M., Poortaheri, M., Farajzade, M(2014): Analysis Of The Role Of Livelihood Diversity In Rural Resilience In Drought Conditions, Case Study: Drought Exposed Areas Of Isfahan Province, Journal Of Rural Research, 5(3), Pp 639-662. (Persian)
Rutter, M., Anita, T., Daniel, S., Pine, J., Leckman, F., Stephen, S., Margaret, J., Eric T. (2015): Resilience: Concepts, Findings, And Clinical Implications, Rutter's Child And Adolescent Psychiatry, No 29,Pp 341-351.
Sadeghloo, T., Sojasi Ghaidari, H(2014): Prioritization Of Effective Factors On Increasing Farmers' Resilience Against Natural Hazards With Emphasis On Drought, Case Study, Rural Farmers Of Ijroud City, Geography And Environmental Hazards, 10(2), Pp 129-153. (Persian)
Salehi, E., Aghbabaei, M. T., Sarmadi, H., Farzadbehtash, M .R(2011): Investigation Of Environmental Resilience Using Causal Network Model, Ecology, 37(59), Pp 99-112. (Persian)
Schouten, M.,Van Der, H. M., Heijman, W. (2009): Resilience Of Social-Ecological Systems In European Rural Areas: Theory And Prospects, 113th Eaae Seminar “The Role Of Knowledge, Innovation And Human Capital In Multifunctional Agriculture And Territorial Rural Development”, Belgrade, Republic Of Serbia, December 9-11.
Shaluf, I.M.(2007): Disaster Types, International Journal Disaste Prevention Management. No 16, Pp704–717.
Sharifinia, Z(2019): Evaluation Of Social Resilience Of Rural Areas Against Floods Using FANS And WASPAS Model, Case Study: Chahardangeh Section Of Sari City, Geography And Environmental Hazards, 30, Pp 1-26. (Persian)
Tachibana, A., Kitamura, H., Shindo, M., Honma, H., Someya, T.(2014): Psychological Distress In An Earthquake-Devastated Area With Pre-Existing High Rate Of Suicide ,Psychiatry Research, Volume 219, Issue 2, Pp 336-340.
Tarhan, C., Aydin, C., Tecim, V.(2016): How Can Be Disaster Resilience Built With Using Sustainable Development?, Procedia - Social And Behavioral Sciences, No 216, Pp452 – 459.
UNDP.(2015): Work For Human Development, United Nations Development Programme, New York, NY.
Statistical Yearbook)2016(: Statistics Center of Iran.
_||_
