تحلیل نقش سرمایه اجتماعی بر ارتقای تاب آوری در برابر خشکسالی (مورد مطالعه: روستاهای شهرستان کنگاور)

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

احمد ملکان ¹ (دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه تهران، تهران، ایران)
فضیله دادور خانی ² (استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه تهران، تهران، ایران)
سید حسن مطیعی لنگرودی ³ (استاد گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه تهران، تهران، ایران)
علیرضا دربان آستانه ⁴ (دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه تهران، تهران، ایران)

تاريخ الإرسال : 29 الإثنين , جمادى الأولى, 1440 تاريخ التأكيد : 19 الجمعة , صفر, 1441 تاريخ الإصدار : 01 الأربعاء , ذو الحجة, 1441

الکلمات المفتاحية: خشکسالی, تاب‌آوری, سرمایه اجتماعی درون گروهی, سرمایه اجتماعی ارتباط دهنده, سرمایه اجتماعی سازمانی, کنگاور,

ملخص المقالة :

تجربه زیستی حیات بشر نشان می دهد برخی از جوامع در برخورد با بحران رفتار تاب آورتری را از خود نشان می­دهند. یکی از عوامل اثرگذار ظرفیت های موجود در جامعه و یکی از این ظرفیت های مهم سرمایه اجتماعی است. اهمیت این سرمایه از این رواست که در مواجهه با بلایا از جمله خشکسالی کمترین آسیب را نسبت به سایر سرمایه ها به خود می بیند. پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و به روش کمی انجام شده است. و در صدد بررسی ارتباط بین سرمایه اجتماعی و تاب آب آوری در برابر خشکسالی می­باشد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و آمار استنباطی در قالب نرم افزارهای SPSS و AMOS  شامل آزمون­های روایی و معادلات ساختاری جهت آزمون فرضیه­ها استفاده شده­است. داده­های مورد نیاز در این پژوهش با بهره­­گیری از روش کتابخانه­ای و میدانی گردآوری شده است. جامعه آماری پژوهش شامل 13000 نفر از افراد روستایی شهرستان کنگاور بوده است. حجم نمونه از طریق فرمول کوکران و به تعداد 373 نفر انتخاب گردیده­است. پایایی پژوهش با روش آلفای کرونباخ نشان دهنده پایایی0/7 می­باشد که رقمی قابل اتکاست. نتایج پژوهش نشان داد که میان مولفه­ سرمایه اجتماعی در ابعاد درون گروهی، ارتباط دهنده و سازمانی با تاب­آوری به ترتیب همبستگی مثبت و معناداری 39.، 32. و 36. وجود دارد. همچنین نتایج بدست آمده از معادلات ساختاری نشان داد که با ارتقا یک واحد سرمایه اجتماعی 0.48 انحراف معیار تاب­اوری 42.22 ارتقا پیدا خواهد کرد. همچنین بارهای عاملی بدست آمده نشان می­دهد که متغییرهای سرمایه اجتماعی مورد استفاده با تاب­آوری تناسب بسیار بالایی دارد.

المصادر:

1. -Aldrich,D. P.(2012). Social, not physical, infrastructure: the critical role of civil society in disaster recovery. Disasters: the journal of disaster studies, policy and management, 36, 398-419


2. - Bentler, P. M., & Bonett, D. G. (1980). Significance tests and goodness of fit in the analysis of covariance structures. Psychological bulletin, 88(3), 588.


3. - Bollen, K. A. (1989). A new incremental fit index for general structural equation models. Sociological Methods & Research, 17(3), 303-316.


4. - Browne, M. W., & Cudeck, R. (1993). Alternative ways of assessing model fit. Sage focus editions, 154, 136-136.


5. -Eynali,hamshid, farahani, hossein & jafarii, nasrin(2014), Assessing the Role of Social Capital in Reducing the Impacts of Earthquake Disaster in Sajasrood Village, Khodabandeh County,Journal of geographica sciens, No32, pp91-115


6. - Jöreskog, K. G., & Sörbom, D. (1989). LISREL 7: A guide to the program and applications: Spss.


7. - McDonald, R. P., & Marsh, H. W. (1990). Choosing a multivariate model: Noncentrality and goodness of fit. Psychological bulletin, 107(2), 247.


8. - McIver, J., & Carmines, E. G. (1981). Unidimensional scaling (Vol. 24): Sage.


9. - Tanaka, J. S., & Huba, G. J. (1985). A fit index for covariance structure models under arbitrary GLS estimation. British Journal of Mathematical and Statistical Psychology, 38(2), 197-201.


10. - Quarantelli, Enrico. 2000. Disaster Planning, Emergency Management and Civil Protection: The Historical Development of Organized Efforts to Plan for and to Respond to Disasters. University of Delaware Disaster Research Center, preliminary paper No. 301.


11. -Panjaitan, B. S. P. (2017). Understanding Tsunami hazard knowledge and preparedness : before and after the 2010 Tsunami in Mentawai (Indonesia). (Thesis). University of Canterbury. Retrieved from http://hdl.handle.net/10092/13417.


12. - Furedi, F. (2007). The changing meaning of disaster. Area, 39(4), 482-489.


13. -Smith, K., & Petley, D.N. (2009). Environmental hazards: assessing risk and reducing disaster. Environmental hazards: assessing risk and reducing disaster.,Routledge (Ed. 5).


14. - Reddy, M. (2010). An integrated model for disaster risk assessment for local government in South Africa . (Thesis). North-West University. Retrieved from http://hdl.handle.net/10394/7409.


15. - Dunno, C. H. (2011). Measuring social vulnerability to natural hazards: an examination of the United States Virgin Islands. (Doctoral Dissertation). University of North Carolina – Greensboro. Retrieved from http://libres.uncg.edu/ir/listing.aspx?styp=ti&id=7407.


16. - Zarafshani, K., Sharafi, L., Azadi, H., Hosseininia, G., De Maeyer, P., & Witlox, F. (2012). Drought vulnerability assessment: the case of wheat farmers in western Iran. Global and Planetary Change, 98, 122-130.


17. - Carrao, H., Naumann, G., & Barbosa, P. (2016). Mapping global patterns of drought risk: An empirical framework based on sub-national estimates of hazard, exposure and vulnerability. Global Environmental Change, 39, 108-124


18. - Sharifi, A. (2016). A critical review of selected tools for assessing community resilience. Ecological Indicators, 69, 629-647.


19. - Norris, F. H., Stevens, S. P., Pfefferbaum, B., Wyche, K. F., & Pfefferbaum, R. L. (2008). Community resilience as a metaphor, theory, set of capacities, and strategy for disaster readiness. American journal of community psychology, 41(1-2), 127-150.


20. - Maguire, B., & Hagan, P. (2007). Disasters and communities: understanding social resilience. Australian Journal of Emergency Management, The, 22(2), 16.


21. - Al-Maruf, A. (2017). Enhancing Disaster Resilience through Human Capital: Prospects for Adaptation to Cyclones in Coastal Bangladesh (Doctoral dissertation, Universität zu Köln).


22. - Joshi, A., & Aoki, M. (2014). The role of social capital and public policy in disaster recovery: A case study of Tamil Nadu State, India. International Journal of Disaster Risk Reduction, 7, 100-108.


23. - Alshehri, S. A., Rezgui, Y., & Li, H. (2015). Delphi-based consensus study into a framework of community resilience to disaster. Natural Hazards, 75(3), 2221-2245.


24. - Arbon, P., Arbon, P., Steenkamp, M., Steenkamp, M., Cornell, V., Cornell, V., ... & Gebbie, K. (2016). Measuring disaster resilience in communities and households: pragmatic tools developed in Australia. International Journal of Disaster Resilience in the Built Environment, 7(2), 201-215.


25. - Berkes, F., & Ross, H. (2013). Community resilience: toward an integrated approach. Society & Natural Resources, 26(1), 5-20.


26. - Cretney, R. M. (2016). Local responses to disaster: The value of community led post disaster response action in a resilience framework. Disaster Prevention and Management, 25(1), 27-40.


27. - Perera, S., Adeniyi, O., & Babatunde, S. O. (2017). Analysing community needs and skills for enhancing disaster resilience in the built environment. International Journal of Disaster Resilience in the Built Environment, 8(3).


28. - Tasic, J., & Amir, S. (2016). Informational capital and disaster resilience: the case of Jalin Merapi. Disaster Prevention and Management, 25(3), 395-411.


29. - Khalili, S. (2017). A Temporal Social Resilience Framework of Communities to Disasters in Australia and Social Network Enabled Social Resilience.


30. - MacQueen, K. M., McLellan, E., Metzger, D. S., Kegeles, S., Strauss, R. P., Scotti, R., ... & Trotter, R. T. (2001). What is community? An evidence-based definition for participatory public health. American journal of public health, 91(12), 1929-1938.


31. - Tran, K. (2014). Community based adaptation strategy for the urban poor under a changing climate.( Doctoral Dissertation). RMIT University


32. - Twigg, J. (2009). Characteristics of a disaster-resilient community: a guidance note (version 2). Department for International Development: UK.


33. - Maguire, B., & Cartwright, S. (2008). Assessing a community’s capacity to manage change: A resilience approach to social assessment. Canberra: Bureau of Rural Sciences.


34. - Marsh, G. (2001, August). Disaster management and the role of community in a post-modern age. In 5th Conference of the European Sociological Association (Vol. 28).


35. - Frankenberger, T., Mueller, M., Spangler, T., & Alexander, S. (2013). Community resilience: conceptual framework and measurement feed the future learning Agenda. Rockville, MD: Westat, 1.


36. - Leykin, D., Lahad, M., Cohen, O., Goldberg, A., & Aharonson-Daniel, L. (2013). Conjoint Community Resiliency Assessment Measure‐28/10 Items (CCRAM28 and CCRAM10): A Self‐report Tool for Assessing Community Resilience. American journal of community psychology, 52(3-4), 313-323.


37. - Magis, K. (2010). Community resilience: An indicator of social sustainability. Society and Natural Resources, 23(5), 401-416.


38. - Mayunga, J. S. (2010). Measuring the Measure: A Multi-dimensional Scale Model to Measure Community Disaster Resilience in the U.S. Gulf Coast Region. (Thesis). Texas A&M University. Retrieved from http://hdl.handle.net/1969.1/ETD-TAMU-2009-05-769.


39. - Moreton, M. R. J. (2016). A study of four natural disasters in Australia: how the human response to fire, flood and cyclone contributes to community resilience and recovery


40. - Nakagawa, Y., & Shaw, R. (2004). Social capital: A missing link to disaster recovery, International Journal of Mass Emergencies and Disasters, 22(1), 5–34.