پیش بینی مکانی تاب آوری شهر در برابر مخاطرات طبیعی (مطالعه موردی : شهر قائمشهر)

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

حمزه بهروزی ¹ , محمدرضا زندمقدم ² , سعید کامیابی ³

1 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنا‌مه‌ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران
2 - دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی سمنان
3 - دانشیار دکتری جغرافیا و برنا‌مه‌ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی ، سمنان، ایران

تاريخ الإرسال : 10 الخميس , ذو القعدة, 1443 تاريخ التأكيد : 16 الإثنين , صفر, 1444 تاريخ الإصدار : 08 الثلاثاء , ربيع الأول, 1444

الکلمات المفتاحية: مخاطرات طبیعی, الگوریتم ژنتیک, MATLAB, تاب‌آوری, PSO,

ملخص المقالة :

تاب‌آوری را «یک فرایند توانایی، یا پیامد سازگاری موفقیت آمیز علی‌رغم شرایط تهدید کننده» تعریف نموده‌اند که نقش مهمی در مقابله با تنیدگی‌ها و تهدیدهای زندگی و آثار نامطلوب آن دارد .همچنین شهرهای تاب آور آسیب پذیری در برابر رویدادهای شدید را کاهش می‌دهند و به طور خلاقانه به تغییرهای زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی به منظور افزایش پایداری بلند مدت خود پاسخ می‌دهند. لذا هدف از این پژوهش, پیش بینی مکانی تاب آوری شهر قائمشهر در برابر مخاطرات طبیعی می‌باشد. روش بکار رفته در این پژوهش,بهره گیری از نرم افزارGIS به منظور تعیین نقاط دارای تاب آوری بیشتر و استفاده از روش های الگوریتم ژنتیک(GA)و هوش ازدحامی ذرات(PSO)و برنامه نویسی آنها در محیط MATLAB می باشد,تا با‌‌ استفاده ازآن مهمترین مولفه‌های تاب‌آوری شهر و راهکارهای موثر در تقویت تاب‌آوری مشخص گردند..پژوهش حاضر طی2مرحله صورت گرفته که در مرحله اول, ابتدا با استفاده ازمدل AHP میزان تاب آوری نقاط شهری در برابر 3 مخاطره سیل ، زلزله و رانش زمین تعیین گردید و پس از آن با ترکیب همه مولفه های ذکر شده نقشه نهایی مخاطرات(میزان تاب آوری) تهیه شد. در مرحله دوم جهت تعیین مهمترین مولفه‌های تاب‌آوری شهر, این بار 32 شاخص از مولفه های تاب آوری براساس4 معیار (کالبدی –فضایی، اقتصادی، اجتماعی، نهادی) تدوین و با استفاده از روش الگوریتم ژنتیک مورد بررسی قرار گرفت که در نهایت 3 نقطه از شهر به ترتیب ( استادیوم شهید وطنی،پارک تلار،پارک سراج), به عنوان مناطق دارای تاب‌آوری بیشتر انتخاب و اولویت‌بندی شدند. سپس به منظور تایید و مقایسه یافته های تحقیق توسط الگوریتم ژنتیک(GA) از روش PSO بهره گرفته شد.در نتیجه می توان چنین بیان نمود که تفاوت معنی داری از لحاظ تاب آوری در بین مناطق شهر وجود دارد که افزایش میزان تاب آوری شهر قائمشهردر مرحله اول نیازمند تقویت و اصلاح ساختارهای محیط طبیعی و سپس حفظ و نگهداشت محیط ایمن است.