تحلیل اکتشافی داده‌های فضایی اشتغال در سکونتگاه های روستایی (موردپژوهی: نواحی روستایی استان اصفهان)

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

بیژن رحمانی ¹ , عبدالرضا رحمانی فضلی ² , حسنعلی فرجی سبکبار ³ , مهرانگیز رضائی ⁴

1 - دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
2 - دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
3 - دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
4 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

تاريخ الإرسال : 15 الأحد , ذو القعدة, 1436 تاريخ التأكيد : 15 الإثنين , ربيع الثاني, 1437 تاريخ الإصدار : 11 الخميس , ربيع الثاني, 1437

الکلمات المفتاحية: اشتغال, اصفهان, نواحی روستایی, ESDA, روند فضایی,

ملخص المقالة :

      امروزه اشتغال یکی از مهم­ترین شاخص‌های توسعه در کشور به شمار می‌رود و توزیع عادلانه آن از الزامات اساسی توسعه پایدار و هماهنگ است. بحث اشتغال و ابعاد آن بخش‌های مختلف اقتصادی، سیاسی و اجتماعی کشور را تحت تأثیر قرار داده است. در ایران اشتغال و توزیع عادلانه فرصت‌های آن در نواحی شهری و روستایی یکی از مسائل مهم برنامه­ریزان و سیاست­گذاران است. در این راستا پژوهش حاضر در پی کشف الگوی تغییرات و روند فضائی اشتغال و فعالیت در نواحی روستایی استان اصفهان است. روش پژوهش، تحلیل اکتشافی داده‌ها  [1]ESDAاست و از روش میانگین متحرک فضائی برای کشف الگوها و روندهای فضائی استفاده شده است. تعداد واحدهای همسایگی{60و54و42و30و24و12}k= در نظر گرفته شده‌ است که با توجه به مقایسه الگوهای مختلف دو نوع روند عمومی و محلی را در مقیاس­های مختلف می­توان کشف نمود. داده‌های مورد استفاده در این پژوهش بر اساس آمار نفوس و مسکن سال 1390 برای 1357 نقطه روستایی دارای جمعیت استان اصفهان است. نقشه­های محلی نشان‌دهنده نرخ بالای اشتغال در عمده مناطق روستایی است (12K= و24 K=) و با افزایش میزان K به 60، لکه های نرخ اشتغال پایین واضح‌تر شده و روند عمومی‌تری به خود می‌گیرد. این فرایند برای شاخص‌های نرخ بیکاری، جمعیت شاغل 10 ساله و بیشتر و نیز فعالیت‌های بخش کشاورزی، صنعت و خدمات نیز انجام شد. نتایج بیانگر نابرابری­های فضایی شاخص‌ها در مناطق روستایی و تمرکز عمده فعالیت‌های خدمات و صنعت در نواحی روستایی مجاور مرکز شهر اصفهان است.
1.Exploratory Spatial Data Analysis (ESDA)

المصادر:

1. اسماعیل‌نیا، حسین ‌(1383): «توسعه اشتغال در نواحی روستایی (مطالعه موردی: شهرستان لاهیجان)»، فصلنامه پژوهش های جغرافیایی، شماره 48، تهران، صص158-139.


2. فرجی‌سبکبار، حسنعلی (1391): «تحلیل نابرابریهای فضایی سکونتگاههای روستایی ایران»، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال اول، شماره 1، تهران، صص 100-83.


3. فرجی‌سبکبار،‌‌‌ حسنعلی (1393): «تحلیل اختلافات فضایی فعالیت (اشتغال و بیکاری) در نواحی روستایی ایران»، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال دوم، شماره ٤، تهران، صص 24-3.


4. قدیری‌معصوم، مجتبی (1384): «بررسی آماری روند رشد و تحولات اشتغال در نواحی روستایی استان اصفهان»، فصلنامه پژوهش های جغرافیایی، شماره 54، تهران، صص172-153.


5. قدیری معصوم، مجتبی و آئیژ عزمی (1389): «تحولات اشتغال روستایی و بررسی عوامل مؤثر بر آن»، مجله چشم انداز جغرافیایی، سال چهارم، شماره 10، رشت، صص 46-34.


6. محمدی‌یگانه، بهروز و سکینه کرمشاهی (1390): «متنوع سازی فعالیت های اقتصادی با تاکید بر صنایع روستایی به منظور دستیابی به توسعه روستایی»، مجموعه مقالات اولین همایش ملی جغرافیا و برنامه­ریزی توسعه روستایی، مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد.


7. مرکز آمار ایران (1390): سرشماری عمومی نفوس و مسکن روستاهای استان اصفهان، تهران.


8. مسیبی، سمانه و احمد تقدیسی (1392): «تحلیل فضایی و سطح های کشور های اشتغال در استان (به کارگیری تحلیل عاملی و خوشه ای)»، مجله آمایش سرزمین، دورة 5، شمارة 2، تهران، صص 383-361.
   
   
   1. Davis, B. winters, P.carletto, G. (2010): A Cross-Country Comparison of Rural Income Generating Activities, world development, Vol. 38, No. 1, pp. 48-63.
   
   
   2. de Figueiredo, E. A. (2010): Dynamics of regional unemployment rates in Brazil: Fractional behavior,structural breaks, and Markov switching. Economic Modelling27.
   
   
   3. de Janvry, A., & Sadoulet, E.(2003): Achieving success in rural development: Toward implementation of an integral approach. In Proceedings of the 25th international conference of agricultural economists, August 16–22, Durban, South Africa.
   
   
   4. Franziska, L. (2012): Regional Unemployment in Germany: a spatial panel data      analysis European Regional Science Association.
   
   
   5. Galiani, S. Lamarche, C. Porto, A. and Sosa-Escudero, W. (2005), Persistence and regional disparities in unemployment (Argentina١٩٨٠–١٩٩٧).Regional Science and Urban  Economics35.
   
   
   6. Kermani,M. (2001): An Analysis and Test of Regional Inequalities of Employment in Provinces of Iran, Modarres Human Sciences; 5(2):1-20.
   
   
   7. Lloyd, C. D .(2007): Local models for spatial analysis. Boca Raton,CRC/Taylor.
   
   
   8. Miranda,J. (1999): Evaluating sustainble agriculture utilizing multicriteria analysis: The case of Guaira. Sp, Brazil, Clark University, United State.
   
   
   9. Patuelli, R. Schanne, N. Griffith, D. A. and Nijkamp, P. (2012): Persistence of Regional Unemployment: Application of a Spatial Filtering Approch to Local  Labor Markets in Germany. Journal of Regional Science52.
   
   
   10. Patrick, R. (2002): Developing sustainbility indicators for rural residential areas:The public transit connection,Simon Fraser University, United State.
   
   
   11. Robson, M. (2009): Structural change, specialization and regional labour market
   
   
   12. evidence for the UK. Applied Economics41.
   
   
   13. Rothman, K. J. (2012:(  Modern epidemiology.
   
   
   14. Schejtman, A., & Berdegue´, J. A. (2004): Desarrollo territorial rural. Debates y temas rurales no. 1.Santiago: RIMISP.
   
   
   15. Wirén, v. (2000): Sustainability in agriculture-an evaluation of principal goal oriented concepts to close the gap between theory and practice,Agriculture, Ecosystems and Environment, 84.
   
   
   16. Yaffee, R. A. and M. McGee. (2000): Introduction to Time Series Analysis and Forecasting: With Applications of SAS and SPSS, Academic Press, Inc.