ارزیابی توزیع فضایی مؤلفه‌های توسعه‌پایدار در بین شهرستان‌های استان ایلام با استفاده از تکنیک-SAW VIKOR

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

تیمور آمار ¹ , مهدی خداداد ² , ابراهیم معمری ³

1 - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت، رشت، ایران
2 - دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی،دانشگاه گلستان،گرگان
3 - دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه گلستان، گرگان

تاريخ الإرسال : 25 الأربعاء , شوال, 1438 تاريخ التأكيد : 23 الجمعة , جمادى الأولى, 1439 تاريخ الإصدار : 05 السبت , شعبان, 1439

الکلمات المفتاحية: استان ایلام, توسعه‌پایدار, تکنیک راه‌حل توافقی و بهینه‌سازی چندمعیاره (VIKOR), میانگین وزنی ساده (SAW),

ملخص المقالة :

    در جریان هرگونه تصمیم­گیری اعم از برنامه­ریزی، مدیریت، ارزیابی و یا کنترل چنانچه در طلب و جستجوی شرایطی مطلوب هستیم، باید در راستای ایجاد تعادلی منطقی و واقع­بینانه بین مناطق به­لحاظ برخورداری از امکانات و خدمات حرکت کنیم. گام اول درجهت چنین حرکتی شناخت وضع موجود و امکانات و محدودیت­های آن است. در همین راستا، هدف پژوهش حاضر ارزیابی توزیع فضایی مؤلفه­های توسعه­پایدار در بین شهرستان­های استان ایلام از لحاظ 10 شاخص توسعه­پایدار می­باشد. جامعه آماری پژوهش حاضر 10 شهرستان استان ایلام است. شاخص­های مورد مطالعه از طریق سالنامه آماری که شامل موارد پیش روست جمع­آوری گردیده است: تعداد کتابخانه­ها عمومی، کانون پروش فکری، تعداد اعضای کتابخانه­عمومی، سالن­نمایش، گنجایش سالن­نمایش، بیمارستان، تعداد تخت بیمارستان، تعداد چاپخانه، تعداد تلفن­های ثابت، تعداد وسایل نقلیه درون شهری. برای این منظور از روش­های؛­ راه­حل توافقی و بهینه­سازی چندمعیاره (VIKOR) و میانگین وزنی ساده (SAW) استفاده شده است. نتایج بدست آمده از روش­های به کار رفته نشان داده که شهرستان ایلام به­عنوان مرکز استان بیشترین زیرساخت­های توسعه­پایدار را در خود جای داده و سیروان، محروم­ترین شهرستان از لحاظ شاخص­های توسعه­پایدار در استان ایلام می­باشد. به­عبارتی شهرستان ایلام در گروه تقریباً توسعه­یافته، شهرستان­های سیروان و بدره درگروه فرو توسعه طبقه­بندی شدند. در ادامه به­منظور بررسی نحوة پراکنش و توزیع فضایی شاخص­های توسعه­پایدار در سطح شهرستان­های استان ایلام و تعیین میزان همبستگی، تناسب رتبه جمعیتی هر شهرستان با رتبه حاصل از شاخص­های توسعه­پایدار از تکنیک اسپیرمن استفاده شده است. بدین منظور ابتدا به کمک تکنیک Z-score شاخص توسعه هر شهرستان محاسبه گردیده و سپس با استفاده از ضریب اسپیرمن میزان تناسب و همبستگی رتبه شاخص­های توسعه­پایدار با رتبه­جمعیتی شهرستان­ها مقایسه شد. نتایج حاصل از مقایسه نشانگر وجود تناسب و همبستگی بسیار پایین و منفی (0.183-) و در نتیجه توزیع نامتناسب و غیرعادلانه شاخص­های توسعه­پایدار در سطح شهرستان­های استان ایلام می­باشد.

المصادر:

1. Ahangari, Majid, Saadatmer, Reza. (2006), Comparative Study Developed Cities of the Province's Economical and Social Sectors, Journal of Social Welfare, No.44: 13-32.


2. Akbari, nematollah and moradi, zahed (2008), economic evaluation and determining the priorities of industrial investment in the kordestan province, economic sciences’ humanities and social studies research, eighth year, number 3, continuous 30, fall. (in persian).


3. Ataii, mohammad (2010), multi criteria decision making, shahrood industrial university publications, first edition . (in persian).


4. Ghadirimasoom, mojtaba and najafi kani, ali akbar (2003), development plans after the victory of the Iran’s Islamic revolution and their effect on the rural areas, geographic researches’ magazine, number 44, pages 111-121. (in persian).


5. Haughton, G., & Counsell, D. (2004), Regions, Spatial Strategies and Sustainable Development, Routledge.


6. Krugman P., (1999), the role of geography in development, International Regional Science Review, No. 22 (2), pp. 142–161.


7. Li Y. and Wei Y. H. D., (2010), The spatialtemporal hierarchy of regional inequality of China, Applied Geography, Volume 30, Issue 3, pp. 303-316.


8. Maleki, saeid and hoseini, nabiollah (2016), leveling Ilam’s townships from the manner of development criteria using the phase technique, promotional scientific quarterly of Ilam’s culture, period 16, number 50 and 51, spring and summer, page 25 . (in persian).


9. Momeni, mehdi and saber, elahe (2012), determining the development of Naiin in the Isfahan province, geography and environmental planning magazine, 23^rd year, number 1, Isfahan, pages 185-200 . (in persian).


10. Nastara, mahin; abolhasan, faarahnaz and bakhtiari, narges (2015), spatial distribution of development criteria in Iran’s townships using the combined rating, regional planning quarterly, fifth period, number 17, pages 1-14.  (in persian).


11. Nazm far, hossein and ali bakhshi, amene (2014), spatial inequality evaluation of district development (case study: khozzestan province), spatial planning, 4^th year, number 3, pages 99- 114. (in persian).


12. Opricovic, S., (1998), Multi-criteria Optimization of Civil Engineering Systems. Faculty of Civil Engineering, Belgrade.


13. Opricovic,S, Tzeng G.H (2004), Decision Aiding Compromise solution by MCDM methods: A comparative analysis of VIKOR and TOPSIS, European Journal of Operational Research 156.


14. Poorahmad, ahmad and khaliji, mohammad ali (2014), benchmarking the urban services analysis using the VIKOR technique (case study: Bonab), spatial planning magazine, fourth period, number 2, pages 1-16. . (in persian).


15. Rahnamaii, mohammad taghi, manuchehri miandoab, ayub and faraji melani, amin (2011), analyzing the quality of urban life in the old parts of the Miandoab city, urban management, number 28, 223 to 240. (in persian).


16. Ramachandrana, L., Alagumurthib, N., (2013), Lean manufacturing facilitator selection with vikor under fuzzy environment, international journal of current engineering and technology, vol. 3, 2277– 4106.


17. Rezaii, mohammad reza and attar, mohammad amin (2011), leveling the rate of facilitation of fars province’s townships in the manner of development criteria using the HD model, regional planning quarterly, first period, number 4, pages 53-68. (in persian).


18. Rezvani, Mohamad reza, sahne, bahman (2003), evaluating the levels of development of rural areas using the phase logic method case study: rural areas in the townships of Turkmen port, village and development, 2^nd number. (in persian).


19. Safaii poor, Masood and mavedat, elyas (2013), evaluating Iran’s provinces with emphasis on social-economic criteria and combined criteria of human development using the TOPSIS and GIS technique, urban planning researches quarterly, 1^st year, number 3, fall, pages 11-27. (in persian).


20. Sheikh begloo, rana; taghvaii, masoud and varesi, hamidreza (2012), spatial analysis of depriviation and development inequalities in Iran’s provinces, social welfare research and scientific quarterly, 12^th year, number 46, pages 184-214. (in persian).


21. Taghvaii, masoud and kiarostami, ghasem (2002), determining and analyzing the levels of facilitation in rural areas and townships and parts of the Tehran province, Jahad magazine, number 23-82, 254. . (in persian).


22. Wei-wen, W.) 2009), Applying dea and pls path modeling for efficiency evaluation, vol. 8, 1228-1237.


23. Wonga, B. K., Vincent, S.L,  (2011), A survey of the application of fuzzy set theory in production and operations management: 1998–2009, international production economics, vol. 129, 157–168.


24. Zali, nader and sajadi asl, seyed ali (2017), identifying the key factors influencing on regions not being developed (case study: kohgeluye and oyerahmad province), regional management quarterly, 7^th year, continuous number 26, summer, pages 25-40. (in persian).


25. Zarrabi, asghar and molavi, ebrahim (2009), analyzing the criteria of development in townships of Hamedan province, region preparation quarterly, summer, 2^nd period, number 5, pages 51-65.  (in persian).


26. Zebardast, esfandiyar and hagh rusta, somaye (2015), comparative analysis of regional inequalities amongst the neighbor provinces. Case study: Hamedan and markazi provinces, architecture and urbanism letter, number 15, fall and winter, page 113. (in persian).


27. Ziyari, K.A., Mehdiyan, M., & Ali M. (2013), Investigating and evaluating the spatial justice of utilizing urban public services based on population distribution and accessibility in Babolsar city. Journal of Applied Geosciences Research, 13 (28), 242-217.