تبیین نحو فضا در ادراک پیکره¬بندی فضایی مسکن بومی غرب کشور (نمونه موردی: شهر ایلام)

الموضوعات :

زهرا پرهیزکاری ¹ (گروه معماری، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران)
بهزاد وثیق ² (دانشیار، گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه صنعتی جندی شاپور، دزفول، ایران)
سعید صالحی مرزیجرانی ³ (استادیار، گروه معماری، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران)
محمود تیموری ⁴ (استادیار، گروه معماری، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران)

تاريخ الإرسال : 17 السبت , جمادى الثانية, 1445 تاريخ التأكيد : 11 الإثنين , ذو الحجة, 1445 تاريخ الإصدار : 27 السبت , صفر, 1446

الکلمات المفتاحية: الگوی مسکن روستایی, نحو فضا, زبان و لهجة معماری, نحو فضا,

ملخص المقالة :

مسکن به‌عنوان یک ضرورت زیستی و شاخصی کلیدی در توسعة انسانی، نقشی محوری در زندگی انسان ایفا می‌کند این عنصر حیاتی، سرپناهی برای سکونت و پناهگاهی در برابر محیط، ارائه می‌دهد و نمود کالبدی فعالیت‌های انسان در محیط را به نمایش می‌گذارد از نظر جغرافیایی، مسکن، واحد بنیادی سکونتگاه‌های انسانی است و در میان اجزای شهر، جایگاهی ویژه دارد در این راستا، پژوهش حاضر با هدف کشف و تبیین الگوی زبان و لهجه معماری خانه‌های روستایی در استان ایلام بر پایة روش نحو فضا انجام شده‌است.در این پژوهش، مؤلفه‌های نحو فضا در نمونه‌هایی از خانه‌های روستایی استان ایلام بررسی و تحلیل شده‌اند تا ضمن تبیین تفاوت‌ها و شباهت‌های ساختار فضایی آنها، الگوی واحدی از زبان و لهجه معماری این خانه‌ها استخراج گردد. نتایج نشان می‌دهد که با‌وجود ناهمگونی‌هایی که در ساختار فضایی بافت‌های مورد مطالعه، به دلیل تفاوت‌های جغرافیایی و فرهنگی، مشاهده می‌شود، الگوی استخراج‌شده می‌تواند به‌عنوان مبنایی برای درک زبان و لهجة معماری مسکن روستایی در استان ایلام تلقی گردد. این الگو نشان می‌دهد که خانه‌های روستایی از الگوی سلسله‌مراتبی مشابه خانه‌های قدیمی پیروی می‌کنند فضاها بر اساس سطوح عمومی و خصوصی سازماندهی شده‌اند حوزه‌های عمومی مانند اتاق نشیمن و حیاط، ارتباط، خوانایی و جهت‌گیری بصری بالایی دارند و تعاملات اجتماعی را تسهیل می‌کنند فضاهای خصوصی مانند اتاق خواب، آشپزخانه و حمام، ارتباط و دسترسی بصری کمتری دارند و حریم خصوصی را حفظ می‌کنند. حیاط‌ها در خانه‌های روستایی، نقشی کلیدی در سازماندهی سلسله‌مراتبی فضاها و تسهیل تعاملات اجتماعی، ایفا می‌کنند. پیکربندی فضایی در خانه‌های روستایی برای متعادلکردن تعامل اجتماعی و حریم خصوصی، انطباق با ارزش‌های فرهنگی و تسهیل ارتباطات اجتماعی در خانواده‌های گسترده و همسایگان، طراحی شده‌است.

المصادر:


Abbas Zadegan, M. (2013). The method of space arrangement in the urban design process [In Persian]. Urban Management Quarterly, 9, 64-75.
Bondy, J. A., & Murty, U. S. R. (1982). Graph theory with applications. Elsevier Science Publishing.
Charalambuos, N., & Mavridou, M. (2012). Space syntax: Spatial integration accessibility and angulat segment analysis by metric distance (ASAMeD). In Accessibility instruments for planning practice (pp. 57-62). Cost office.
Daneshmand, S. (2018). Basic familiarity with the theory and software of space syntax and economic and social analyzes of space by them [In Persian]. Shiraz: Faculty of Art and Architecture.
Dawes, M., & Ostwald, M. J. (2014). Prospect-refuge theory and the textile-block houses of Frank Lloyd Wright: An analysis of spatiovisual characteristics using isovists. Building and Environment, 80, 228-240.
Hall, E. T. (1969). The hidden dimension (M. Tabibian, Trans.). Tehran University Press. (Original work published 1966)
Hillier, B. (1996). Space is the machine: A configurational theory of architecture. Cambridge University Press.
Hillier, B., & Hanson, J. (1984). The social logic of space. Cambridge University Press.
Jiang, B., Claramunt, C., & Klarqvist, B. (2000). Integration of space syntax into GIS for modeling urban space. Journal of Architectural and Geographic Information Systems, 4(2), 119-134.
Klarqvist, B. (1993). A space syntax glossary. Nordisk Arkitekturforskning, 2, 1-26.
Lima, J. J. (2001). Socio-spatial segregation and urban form: Belém at the end of the 1990s. Geoforum, 32(4), 391-409.
Memarian, G. H. (2002). Syntax of architectural space [In Persian]. Soffeh, (35), 11-22. https://iic.ihss.ac.ir/en/Article/19962
Memarian, G. R. (2013). Syntax of architectural space [In Persian]. Safa Magazine, 12(35), 74-83.
Mostafa, A., & Hassan, F. (2013). Mosque layout design: An analytical study of mosque layouts in the early Ottoman period. Frontiers of Architectural Research, 2(2), 111-122.
Ostwald, M. (2011). The mathematics of spatial configuration: Revisiting, revising and critiquing justified plan graph theory. Nexus Network Journal, 13(2), 445-470.
Razjou, M., Matein, M., & Emam Gholi, A. (2019). Analyzing the influence of physical elements of rural housing in west Gilan on functional efficiency using the space syntax method. Arman-Shahr Architecture and Urbanism, 32, 83-97.