اثربخشی رفتار درمانی دیالکتیکی بر شناخت اجتماعی و رفتارهای انطباقی در دانش‌‌آموزان دارای خودجرحی

الموضوعات :

ابوالفضل کرمی ¹ (دانشیار بازنشسته دانشگاه علامه طباطبایی)
آذر کیامرثی ² (نویسنده مسئول)* استادیار، گروه روانشناسی، اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران)
لیلا مقتدر ³ (استادیار، گروه روانشناسی، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران)
محمد کاظمی ⁴ (استادیار، گروه روانشناسی، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران)

تاريخ الإرسال : 18 الثلاثاء , ربيع الأول, 1445 تاريخ التأكيد : 15 الأربعاء , جمادى الأولى, 1445 تاريخ الإصدار : 08 الخميس , جمادى الثانية, 1445

الکلمات المفتاحية: کلید‌‌واژه‌‌ها: رفتار درمانی دیالکتیکی, شناخت اجتماعی, رفتارهای انطباقی, خودجرحی.,

ملخص المقالة :

چکیده امروزه رفتار خودجرحی شیوع قابل ملاحظه‌‌ای در بین دانش‌‌آموزان دارد و برای پیشگیری از این رفتار مخرب مهارت‌‌ها و مداخلات مناسب لازم ‌‌است. هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی رفتار درمانی دیالکتیکی بر شناخت اجتماعی و رفتارهای انطباقی در دانش‌‌آموزان دارای خودجرحی بود. روش این تحقیق نیمه آزمایشی و به روش پیش‌آزمون – پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانش‌‌آموزان پسر دارای رفتار خودجرحی که به مرکز مشاوره آموزش و پرورش شهر بابل در سال تحصیلی 1400-1401 مراجعه کرده بودند. نمونه پژوهش شامل 30 نفر که به روش نمونه‌‌گیری در دسترس انتخاب شدند و به‌‌طور تصادفی و با روش قرعه‌‌کشی در دو گروه آزمایشی (15 نفر) و کنترل (15 نفر) قرار گرفتند. آزمودنی‌‌ها به پرسشنامه‌‌های آسیب به خود عمدی گراتز (2001)، شناخت اجتماعی نجاتی و همکاران (1397)، عملكرد اجتماعي/ انطباقي كودك و نوجوان پرايس و همکاران (2003) قبل و بعد از مداخله پاسخ دادند. رفتار درمانی دیالکتیکی در 12 جلسه 90 دقیقه‌‌ای و هفته‌‌ای دو بار در گروه آزمایش اجرا شد و در این مدت گروه کنترل هیچ‌‌ نوع درمانی را دریافت نکردند. تجزیه و تحلیل داده‌‌ها با استفاده از میانگین، انحراف‌‌معیار و تحلیل کوواریانس توسط نرم افزار SPSS نسخه 24 انجام شد. نتایج نشان داد اثربخشی رفتار درمانی دیالکتیکی بر شناخت اجتماعی و رفتارهای انطباقی در دانش‌‌آموزان دارای خودجرحی تاثیر داشت (01/0P<). لذا می‌‌توان رفتار درمانی دیالکتیکی را به‌‌عنوان مداخله‌‌ای مناسب برای کاهش مشکلات در دانش‌‌آموزان دارای خودجرحی پیشنهاد نمود. کلید‌‌واژه‌‌ها: رفتار درمانی دیالکتیکی، شناخت اجتماعی، رفتارهای انطباقی، خودجرحی.

المصادر:

منابع
آمیغی، ‌هاله، ابراهیمی مقدم، حسین، کاشانی وحید، لیلا. (1402). مقایسه اثربخشی رفتار درمانی دیالکتیک و درمان شناختی- رفتاری بر اضطراب و پرخاشگری افراد دارای وسواس فکری- عملی. مجله روانشناسی و روانپزشکی شناخت، ۱۰ (۵)، 102-87.
حسنی، فرشته، علی پور، احمد، صفاری نیا، مجید، آقایوسفی، علی رضا. (1400). مقایسه اثربخشی آموزش مهارت‌های اجتماعی و بازی درمانی شناختی-رفتاری بر شناخت اجتماعی (سازگاری اجتماعی و پذیرش اجتماعی) کودکان بیش‌فعال. شناخت اجتماعی، 10(19)، 169-186.
رضایی، زینب، واحد، ندا، رسولی آزاد، مراد، موسوی، غلامعباس، قادری، امیر. (1398). تاثیر رفتاردرمانی دیالکتیکی بر استراتژی‌های تنظیم هیجانی و تحمل پریشانی در افراد تحت درمان با متادون. مجله علوم پزشکی فيض، ۲۳ (۱)، ۵۲-۶۰
صبری، وحید، یعقوبی، حمید، حسنی، جعفر، علیلو، مجید محمود. (1400). تأثیر رفتاردرمانی دیالکتیک و طرح‌واره‌درمانی هیجانی در تکانشگری، بد تنظیمی هیجانی و طرح‌واره‌های هیجانی بیماران مبتلا به اختلال شخصیت مرزی. روانشناسی بالینی و شخصیت، 19(2)، 1-16.
طاهری، احسان، طارمیان، فرهاد، دولتشاهی، بهروز، سپهرنیا، نسرین. (1400). بررسی مقایسه‌ای باور داشتن به استحقاق درد و تنبیه و دسترسی به تداعی‌های ذهنی مرتبط با خودجرحی در دانش آموزان دارای سابقه ی خودجرحی بدون قصد خودکشی و دانش آموزان عادی. پرستار و پزشک در رزم، ۹ (۳۲)، ۸۸-۹۹
کیامرثی، آذر، نریمانی، محمد، صبحی قراملکی، ناصر، میکاییلی، نیلوفر. (1397). اثربخشی درمان‌های شناختی-رفتاری و مثبت نگر بر عملکرد اجتماعی-انطباقی و فرسودگی تحصیلی دانش‌آموزان کمال‌گرا. روان شناسی مدرسه و آموزشگاه، 7(2)، 240-260
مظفری، نظیر، باقریان، فاطمه، زاده محمدی، علی، حیدری، محمود. (1400). شیوع‌شناسی و کارکردهای رفتارهای خودآسیب‌رسان در نوجوانان شهر سنندج. مجله روانشناسی و روانپزشکی شناخت، ۸ (۴)، ۱۱۰-۱۲۳
نجاتی، وحید، کمری، سامان، جعفری، صدیقه. (1397). ساخت و بررسی ویژگی‌های روان سنجی پرسشنامه شناخت اجتماعی دانشجویان (شاد). شناخت اجتماعی، 7(2)، 123-144
همتی، فاطمه، مهداد، علی. (1397). رابطه رهبری اخلاقی با عملکرد انطباقی: نقش میانجیگرانه انگیزش درونی. اخلاق در علوم و فناوری، ۱۳ (۴)، 44-38.

Cao, C., Zhang, J., & Meng, Q. (2023). A social cognitive model predicting international students’ cross-cultural adjustment in China. Current Psychology, 42(17), 14529-14541.
Hu, P., Bordignon, V., Vlaski, S., & Saye, A. H. (2022, May). Optimal combination policies for adaptive social learning. In ICASSP 2022-2022 IEEE International Conference on Acoustics, Speech and Signal Processing (ICASSP) (pp. 5842-5846). IEEE.
Kells, M., Joyce, M., Flynn, D., Spillane, A., & Hayes, A. (2020). Dialectical behaviour therapy skills reconsidered: applying skills training to emotionally dysregulated individuals who do not engage in suicidal and self-harming behaviours. Borderline personality disorder and emotion dysregulation, 7(1), 1-8.
Muehlenkamp, J. J., Brausch, A. M., & Littlefield, A. (2023). Concurrent changes in nonsuicidal self-injury and suicide thoughts and behaviors. Psychological medicine, 53(11), 4898-4903.
Nazarifar, M., Savari, H., & Moghaddam, H. K. (2022). The Effectiveness of Group-Based Dialectical Behavior Therapy in Aggression and Social Adjustment of Single-Parent Adolescents. International Journal of Health Studies, 8(4), 47-52.
Suveg, C., Kingery, J. N., Davis, M., Jones, A., Whitehead, M., & Jacob, M. L. (2017). Still lonely: social adjustment of youth with and without social anxiety disorder following cognitive behavioral therapy. Journal of Anxiety Disorders, 52 (4), 72-78.
Velikonja, T., Fett, A. K., & Velthorst, E. (2019). Patterns of nonsocial and social cognitive functioning in adults with autism spectrum disorder: A systematic review and meta-analysis. JAMA psychiatry, 76(2), 135-151.
Xiao, Q., Song, X., Huang, L., Hou, D., & Huang, X. (2022). Global prevalence and characteristics of non-suicidal self-injury between 2010 and 2021 among a non-clinical sample of adolescents: a meta-analysis. Frontiers in psychiatry, 13 (2), 912-925