جستجوی هویت زنان در جامعه مردسالار در رمان‌های «خاطرات‌تن» اثر احلام مستغانمی و «جزیره سرگردانی» اثر سیمین دانشور
الموضوعات : Persian language and literature textsمریم الیاسی 1 , عبدالحسین فرزاد 2 , ساره زیرک 3
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران.
3 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: رمان, هویت زنان, جامعه, مردسالاری, خاطرات‌تن, جزیره سرگردانی.,
ملخص المقالة :
هدف از این پژوهش، جستجوی هویت زنان در جامعه مردسالار در رمان‌های «خاطرات‌تن» اثر احلام مستغانمی و «جزیره سرگردانی» اثر سیمین دانشور است. در این مقاله مفاهیم مرتبط با جنسیت مهم شمرده شدهاند زیرا که هویت زنان ارتباط تنگاتنگی با تجربه زیست‌شده آن‌ها دارد. در مقاله ابتدا به هویت و رابطه آن با جنسیت می‌پردازیم سپس نحوه شکل‌گیری هویت زنانه را در جامعه مردسالار در این دو اثر بررسی می‌کنیم. در این راستا اطلاعات لازم به روش کتابخانه‌ای گردآوریشده و به روش توصیفی-تحلیلی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته‌اند. نتایج بیانگر این بود که در رمان جزیره سرگردانی، جزیره نماد وضعیت زنان جامعه ایران است که همواره به فراموشی سپرده شدهاند، سرگرداناند و هیچ‌گاه نتوانستهاند به هویت زنانه خود دست یابند. در این رمان، یک زن، هویتی ورای جنسیتش ندارد؛ چنانکه از عنوان رمان نیز بر می‌آید؛ که کنایه‌ای دارد به اینکه هویت یک زن در جوامع مردسالار، در تن او خلاصه شده‌است و برای روح و معنویت یک زن اعتباری قائل نیست. درواقع هویت زن به عنوان یک انسان که نیازهای طبیعی بشری دارد نادیده گرفته شده و از کوچکترین حقوق خود محروم است. علاوه بر این در جوامع مردسالار با توهین و تحقیر زنان، هویت آنان خدشه‌دار می‌شود؛ درواقع در این جوامع، هویت یک زن صرفا به زنانگی و جنسیت او ختم می‌شود و گویی زنی که به همسری درنیامده باشد و مردی از زنانگی او کام نگرفته باشد، فرد بی‌هویت و محقری است.
مقالات:#
- خیبری هفشجانی، عصمت؛ موسوی، سیدکاظم، 5971، نمودهای فرهنگی و اجتماعی زنان در جزیره سرگردانی و ساربان سرگردان، مجموعۀ مقاله‌های دهمین همایش بین المللی ترویج زبان و ادب فارسی، دانشگاه محقق اردبیلی. #
- دریانورد، سمیه؛ محمودی، محمدعلی؛ عباسی، محمود، 5112، بحران هویّتّ زنان در دو رمان جزیرۀ سرگردانی و ساربان سرگردان از سیمین دانشور، پژوهشنامه ادب غنایی، دوره 25، شماره 11، صص 91-17. #
- شاکری، جلیل؛ رمشکی، سعید، 5971، بررسی مؤلفه‌های زمان روایی در رمان جزیره سرگردانی و ساربان سرگردان سیمین دانشور، فصلنامه ادبیات پارسی معاصر، سال پنجم، شماره 9، صص87-555. #
- صالحی، پیمان ،5977، جایگاه اجتماعی زنان در رمان‌های «شوهر آهوخانم» و «ذاکره الجسد»، نشریه علمی زن و فرهنگ، سال دوازدهم، شماره11، صص 11-11. #
- عدالتی نسب، علی؛ بیات، موسی، 5971، تحلیل سبک شناختی آثار داستانی احلام مستغانمی با تکیه بر رمان ذاکره الجسد، پژوهشنامه نقد ادب عربی، شماره 51. #
- قبادی، حسینعلی؛ آقاگل زاده، فردوس؛ دسپ، سیدعلی، 5971، تحلیل گفتمانی جزیره سرگردانی و پیوند معنایی آن با دیگر رمان‌های سیمین دانشور، نشریه ادب پژوهی، شماره پانزدهم، صص91-19. #
- نظری منظم، هادی، 5987، ادبیات تطبیقی: تعریف و زمینه‌های پژوهش، نشریه ادبیات تطبیقی، دوره جدید،سال اول، شماره 2. #
- نیکزاد، شبنم؛ شاد منامن، محمدرضا؛ نوروزی داودخانی، ثوراله؛ اسدالهی، خدابخش، 5115، تحلیل تقابل زنان با تبعیض و خشونت اجتماعی در دو رمان جزیره سرگردانی و شوهر آهوخانم، فصلنامه زیبایی شناسی ادبی، دوره سیزدهم، شماره15. #
کتاب‌ها:#
- غذامی، عبدالله، 5989، زن و زبان، ترجمه هدی عوده تبار، تهران، انتشارات گام نو.#
- گیدنز، آنتونی، 5981، چشم اندازهای جهانی، ترجمۀ محمدرضا جلایی پور، تهران، نشر طرح نو.#
- مستغانمی، أحلام، 2111، ذاکرۀ الجسد، بیروت، دار الأداب.#
- مستغانمی، احلام ،2152، ذاکره الجسد، الطبعه الخامسه عشره، بیروت، دارالادب.#
- میرعابدینی، حسن، 5999، صد سال داستان نویسی ایران، ج 5 و 2، تهران، نشر چشمه.#
