جستجوی هویت زنان در جامعه مردسالار در رمان‌های «خاطرات‌تن» اثر احلام مستغانمی و «جزیره سرگردانی» اثر سیمین دانشور
محورهای موضوعی : متون زبان و ادبیات فارسیمریم الیاسی 1 , عبدالحسین فرزاد 2 , ساره زیرک 3
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران.
3 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
کلید واژه: رمان, هویت زنان, جامعه, مردسالاری, خاطرات‌تن, جزیره سرگردانی.,
چکیده مقاله :
هدف از این پژوهش، جستجوی هویت زنان در جامعه مردسالار در رمان‌های «خاطرات‌تن» اثر احلام مستغانمی و «جزیره سرگردانی» اثر سیمین دانشور است. در این مقاله مفاهیم مرتبط با جنسیت مهم شمرده شدهاند زیرا که هویت زنان ارتباط تنگاتنگی با تجربه زیست‌شده آن‌ها دارد. در مقاله ابتدا به هویت و رابطه آن با جنسیت می‌پردازیم سپس نحوه شکل‌گیری هویت زنانه را در جامعه مردسالار در این دو اثر بررسی می‌کنیم. در این راستا اطلاعات لازم به روش کتابخانه‌ای گردآوریشده و به روش توصیفی-تحلیلی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته‌اند. نتایج بیانگر این بود که در رمان جزیره سرگردانی، جزیره نماد وضعیت زنان جامعه ایران است که همواره به فراموشی سپرده شدهاند، سرگرداناند و هیچ‌گاه نتوانستهاند به هویت زنانه خود دست یابند. در این رمان، یک زن، هویتی ورای جنسیتش ندارد؛ چنانکه از عنوان رمان نیز بر می‌آید؛ که کنایه‌ای دارد به اینکه هویت یک زن در جوامع مردسالار، در تن او خلاصه شده‌است و برای روح و معنویت یک زن اعتباری قائل نیست. درواقع هویت زن به عنوان یک انسان که نیازهای طبیعی بشری دارد نادیده گرفته شده و از کوچکترین حقوق خود محروم است. علاوه بر این در جوامع مردسالار با توهین و تحقیر زنان، هویت آنان خدشه‌دار می‌شود؛ درواقع در این جوامع، هویت یک زن صرفا به زنانگی و جنسیت او ختم می‌شود و گویی زنی که به همسری درنیامده باشد و مردی از زنانگی او کام نگرفته باشد، فرد بی‌هویت و محقری است.
The aim of this research is to explore the identity of women in patriarchal societies in the novels "Memories of the Body" by Ahlam Mosteghanemi and "The Wandering Island" by Simin Daneshvar. In this article, concepts related to gender have been highlighted as women's identity has a close relationship with their lived experience. First, we discuss identity and its relationship with gender, and then we examine how feminine identity is formed in a patriarchal society in these two novels. In this regard, the incumbent information has been collected using library method and analyzed using a descriptive-analytical approach. The results indicate that in the novel "The Wandering Island," the island symbolizes the status of women in Iranian society who have always been forgotten, the women who wanted to cracked the whip are also wandering and have never been able to achieve their feminine identity. In the other novel, a woman has no identity beyond her gender; as the title "Memories of the Body" suggests, it implies that the identity of a woman in patriarchal societies is condensed in her body and does not hold any significance for her soul and spirituality. In fact, the identity of women as human beings with natural human needs is overlooked and she is deprived of her smallest rights.
مقالات:#
- خیبری هفشجانی، عصمت؛ موسوی، سیدکاظم، 5971، نمودهای فرهنگی و اجتماعی زنان در جزیره سرگردانی و ساربان سرگردان، مجموعۀ مقاله‌های دهمین همایش بین المللی ترویج زبان و ادب فارسی، دانشگاه محقق اردبیلی. #
- دریانورد، سمیه؛ محمودی، محمدعلی؛ عباسی، محمود، 5112، بحران هویّتّ زنان در دو رمان جزیرۀ سرگردانی و ساربان سرگردان از سیمین دانشور، پژوهشنامه ادب غنایی، دوره 25، شماره 11، صص 91-17. #
- شاکری، جلیل؛ رمشکی، سعید، 5971، بررسی مؤلفه‌های زمان روایی در رمان جزیره سرگردانی و ساربان سرگردان سیمین دانشور، فصلنامه ادبیات پارسی معاصر، سال پنجم، شماره 9، صص87-555. #
- صالحی، پیمان ،5977، جایگاه اجتماعی زنان در رمان‌های «شوهر آهوخانم» و «ذاکره الجسد»، نشریه علمی زن و فرهنگ، سال دوازدهم، شماره11، صص 11-11. #
- عدالتی نسب، علی؛ بیات، موسی، 5971، تحلیل سبک شناختی آثار داستانی احلام مستغانمی با تکیه بر رمان ذاکره الجسد، پژوهشنامه نقد ادب عربی، شماره 51. #
- قبادی، حسینعلی؛ آقاگل زاده، فردوس؛ دسپ، سیدعلی، 5971، تحلیل گفتمانی جزیره سرگردانی و پیوند معنایی آن با دیگر رمان‌های سیمین دانشور، نشریه ادب پژوهی، شماره پانزدهم، صص91-19. #
- نظری منظم، هادی، 5987، ادبیات تطبیقی: تعریف و زمینه‌های پژوهش، نشریه ادبیات تطبیقی، دوره جدید،سال اول، شماره 2. #
- نیکزاد، شبنم؛ شاد منامن، محمدرضا؛ نوروزی داودخانی، ثوراله؛ اسدالهی، خدابخش، 5115، تحلیل تقابل زنان با تبعیض و خشونت اجتماعی در دو رمان جزیره سرگردانی و شوهر آهوخانم، فصلنامه زیبایی شناسی ادبی، دوره سیزدهم، شماره15. #
کتاب‌ها:#
- غذامی، عبدالله، 5989، زن و زبان، ترجمه هدی عوده تبار، تهران، انتشارات گام نو.#
- گیدنز، آنتونی، 5981، چشم اندازهای جهانی، ترجمۀ محمدرضا جلایی پور، تهران، نشر طرح نو.#
- مستغانمی، أحلام، 2111، ذاکرۀ الجسد، بیروت، دار الأداب.#
- مستغانمی، احلام ،2152، ذاکره الجسد، الطبعه الخامسه عشره، بیروت، دارالادب.#
- میرعابدینی، حسن، 5999، صد سال داستان نویسی ایران، ج 5 و 2، تهران، نشر چشمه.#
