اثربخشی اجرای طرح درس ریاضی با رويكرد درس‌پژوهي در تفكر انتقادی و شیوه های حل مساله (مورد مطالعه: دانش‌آموزان دختر و پسر پایة نهم شهر تهران)

فاطمه پاشانجاتی ¹ ( دانشجو )
حسن شهرکی پور ² ( دانشیارگروه علوم تربیتی دانشگاه ازاد اسلامی واحدرودهن تهران )
افسانه صابر گرگانی ³ ( عضوهیئت علمی دانشکده علوم تربیتی و مشاوره مدیریت وحسابداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن )

تاريخ الإرسال : 10 الأحد , ذو الحجة, 1445 تاريخ التأكيد : 06 السبت , صفر, 1446

الکلمات المفتاحية: طرح درس ریاضی, درس‌پژوهي, تفكر انتقادي , شیوه های حل مساله,

ملخص المقالة :

هدف این پژوهش بررسی کردن اثربخشي اجرای طرح درس ریاضی با رويكرد درس‌پژوهي بر تفكر انتقادي و شیوه های حل مساله در دانش‌آموزان دختر و پسر پایه ی نهم شهر تهران بوده است. پژوهش حاضر در زمره ی طرح‌های آمیخته می‌باشد که با استفاده از روش کیفی از نوع مصاحبه نیمه استاندارد ، تدریس درس ریاضی با رویکرد درس‌ پژوهی تدوین شد و سپس با بهره‌گیری از روش کمی از نوع نیمه‌ آزمایشی پیش‌آزمون و پس‌ آزمون با گروه کنترل با نقش تعدیل‌کننده ی جنسیت دانش‌آموزان پرداخته شد. ابزار های جمع‌آوری داده‌ها شامل سؤالات جمعیت‌شناختی، پرسشنامة تفکر انتقادی و پرسشنامه حل مساله بوده است . ﺟﺎﻣﻌه آﻣﺎری این پژوهش در بخش کیفی؛ سرگروه‌های درسی و یک دبیر عضو گروه درس ریاضی مناطق 19 گانه شهر تهران با روش نمونه‌گیری تمام‌شماری که در مجموع ، 38 نفر و در بخش کمی کلیه دبیران زن و مرد به همراه دانش آموزان آنها در پایه نهم دوره ی اول متوسطه شهر تهران در سال تحصیلی 1399-1398 بودند که 120 نفر دانش آموز دختر و پسر پایه نهم با روش نمونه گیری خوشه ای طبقه ای چند مرحله ای از بین مناطق 19 گانه شهر تهران به تصادف منطقه 3 شهر تهران انتخاب شدند . برای بررسی فرضیه‌های پژوهش از آمار استنباطی از جمله تحلیل کوواریانس تک‌متغیره ( مانوا ) ، تحلیل کوواریانس چندمتغیره ( مانکوا ) و تحلیل واریانس دو راهه استفاده شد. نتایج نشان داد اجرای طرح درس ریاضی پایه ی نهم با رویکرد درس‌پژوهی بر مؤلفه‌هاي تفکر انتقادی (تجزیه و تحلیل ، ارزشیابی ، استنباط ، استدلال استقرایی ، استدلال قیاسی ) و شیوه های مؤثر در حل مساله ( درماندگی ، مهارگری ، اعتماد در حل مساله و سبک خلاقیت ، اجتناب و گرایش ) موثر است و مؤلفه‌ ی جنسیت دانش‌آموزان نقش تعدیل‌کننده دارد.

المصادر:

امینی، محمد، مدنی، احمد، عسگرزاده، زهرا. (1393). ارزیابی و تحلیل مهارتهای تفکر انتقادی دانشجویان رشته های مهندسی. فصلنامه آموزش مهندسی ایران، 16(63)، 39-59.
خندقی، مقصود امین. (1390). ارتباط بین سلامت روان و تفکر انتقادی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی مشهد. مجله اصول بهداشت روانی، 13(50)، 23-114.
اطهری زینب‌السادات، شریف مصطفی، نعمت بخش مهدی، بابامحمدی حسن. (1388). ارزیابی مهارت‌های تفکر انتقادی و ارتباط آن با رتبه آزمون سراسری ورود به دانشگاه در دانشجویان علوم پزشکی اصفهان. مجله ایرانی آموزش مطالعات تربیتی روانشناسی، 11 (2)، 120-103.
بختياري، ابوالفضل؛ مصدقي نيك؛ كبری. (1392). درس‌پژوهي (تدريس‌پژوهي) روش به‌سازي فرهنگ تدریس، تهران: آواي نور.
بختياري،ابوالفضل.(1395). تحول در فرهنگ آموزش با درس پژوهي. ماهنامه آموزشي، تحليل و اطلاع رساني معلم، شماره 299، صص 91-86، دفتر انتشارات و تكنولوژي آموزشي.
سرکارآرانی،محمدرضا. (1393). فرهنگ آموزش و یادگیری، پژوهشی مردم نگارانه با رویکردی تربیتی. تهران: مدرسه.
شهلایی هما. (1393). بررسی وضعیت برنامه¬های درس¬پژوهی در مدارس ابتدایی منطقه 13 آموزش و پرورش شهر تهران و ارائه راهکارهایی سازنده در جهت بهبود آن. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز.
روشن قیاس، عماد و شریف زاده، حکیمه السادات و ایزدی، صمد (1393). بررسی تاثیر درس¬پژوهی برصلاحیت¬های مدیریت کلاس درس معلمان دوره ابتدایی ناحیه یک ساری. سومین همایش ملی سالیانه علوم مدیریت نوین. صص 65-43.
زارع حسین، نهروانیان پروانه. (1396). اثر آموزش تفكر انتقادي بر سبک‌های حل مسأله و يادگيري خود راهبر. فصلنامه تازه‌های علوم شناختی، 11 (74)، 85-70.
فضلي رخساره.(1396). درس¬پژوهي تدريس فرصت ساز. مجله رشد آموزش ابتدايي، شماره3، صص 9-6.
بدری گرگری، رحیم، فتحی آذر، اسکندر، حسینی نسب، سیدداوود، و مقدم، محمد. (1386). بررسی مهارت تفکر انتقادی دانشجو معلمان مراکز تربیت معلم تبریز. فصلنامه پژوهش‌های نوین روانشناختی، 2 (7)، 24-1.
خدامرادی، کژال، سیدذاکرین، منصوره، شهابی، مرضیه، یغمایی، فریده، و علوی مجد، حمید. (1390). مقایسه میزان مهارتهای تفکر انتقادی دانشجویان ترم اول و ترم آخر مقطع کارشناسی پیوسته رشته های منتخب دانشگاه های علوم پزشکی شهر تهران. علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی، 21(2 (پی در پی 64))، 134-140.
خاكباز عظیمه.(1396). پيامدهاي استفاده از درس پژوهي در توسعه حرفه اي معلمان رياضي دوره راهنمايي تحصيلي ناحيه 2 كرمان.پايان نامه كارشناسي ارشد، دانشگاه شهيد باهنر كرمان.
جاویدی، جاوید، عبدلی، افسانه. (1389). روند تحول تفکر انتقادی دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد. فصلنامه مطالعات تربیتی روانشناسی، 11 (2)، 120-103.
یارمحمدی واصل، مسیب، ذوقی پایدار، محمد رضا، محمدی، عباس. (1396). تأثیر آموزش شیوه کاوشگری بر فرآیندهای شناختی تفکر انتقادی؛ تحلیل، استنباط، ارزشیابی، استدلال قیاسی و استقرایی. راهبردهای شناختی در یادگیری، 5(8)، 79-92 .

Dwyer, C. P., Hogan, M. J., & Stewart, I. (2018). The effects of argument mapping-infused critical thinking instruction on reflective judgment performance. Thinking Skills and Creativity, 16, 11-26.
Dlucia.M. (2018). The impact of Lesson Study on teacher attitude and belief as a from of professional development. Digital Commons@ University of Nebraska- Lincol.
Fernandez, M. L. (2010). Investigation how and what prospective teachers learn thought microteaching lesson study. Teaching and Teacher Education, 29(2), 351-362.
Gedik, H. (2013). Social studies teacher candidates’ critical thinking skills. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 93, 1020-1024.‏
Kass, P. H. (2016). Critical thinking, now more than ever. Advances in Small Animal Medicine and Surgery, 29(8), 1-3.‏
Pitt, V., Powis, D., Levett-Jones, T., & Hunter, S. (2018). The influence of critical thinking skills on performance and progression in a pre-registration nursing program. Nurse Education Today, 35(1), 125-131.‏
Manalo, E., Kusumi, T., Koyasu, M., Michita, Y., & Tanaka, Y. (2013). To what extent do culture-related factors influence university students’ critical thinking use?. Thinking Skills and Creativity, 10, 121-132
Skaalvik, E. M. (2016). Teacher stress and teacher self-efficacy as predictors of engagement, emotional exhaustion, and motivation to leave the teaching profession. International Journal for Lesson and Learning Studies, 6(3), 300-330.
Sehgal, P., Nambudiri, R., & Mishra, S. K. (2017). Teacher effectiveness through self-efficacy, and learning student. International Journal of Educational Management, 31(4) 20-31.
Sternberg, R. J. (2002). Theory and practice. New York: W. H. Freeman.
Shamim, T. (2017). Critical-thinking skills. American Dental Association, 148(1), 4-5.