اثربخشی اجرای طرح درس ریاضی با رويكرد درس‌پژوهي در تفكر انتقادی و شیوه های حل مساله (مورد مطالعه: دانش‌آموزان دختر و پسر پایة نهم شهر تهران)
فاطمه پاشانجاتی
1
(
دانشجو
)
حسن شهرکی پور
2
(
دانشیارگروه علوم تربیتی دانشگاه ازاد اسلامی واحدرودهن تهران
)
افسانه صابر گرگانی
3
(
عضوهیئت علمی دانشکده علوم تربیتی و مشاوره مدیریت وحسابداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن
)
کلید واژه: طرح درس ریاضی, درس‌پژوهي, تفكر انتقادي , شیوه های حل مساله,
چکیده مقاله :
هدف این پژوهش بررسی کردن اثربخشي اجرای طرح درس ریاضی با رويكرد درس‌پژوهي بر تفكر انتقادي و شیوه های حل مساله در دانش‌آموزان دختر و پسر پایه ی نهم شهر تهران بوده است. پژوهش حاضر در زمره ی طرح‌های آمیخته می‌باشد که با استفاده از روش کیفی از نوع مصاحبه نیمه استاندارد ، تدریس درس ریاضی با رویکرد درس پژوهی تدوین شد و سپس با بهره‌گیری از روش کمی از نوع نیمه آزمایشی پیش‌آزمون و پس آزمون با گروه کنترل با نقش تعدیل‌کننده ی جنسیت دانش‌آموزان پرداخته شد. ابزار های جمع‌آوری داده‌ها شامل سؤالات جمعیت‌شناختی، پرسشنامة تفکر انتقادی و پرسشنامه حل مساله بوده است . ﺟﺎﻣﻌه آﻣﺎری این پژوهش در بخش کیفی؛ سرگروه‌های درسی و یک دبیر عضو گروه درس ریاضی مناطق 19 گانه شهر تهران با روش نمونه‌گیری تمام‌شماری که در مجموع ، 38 نفر و در بخش کمی کلیه دبیران زن و مرد به همراه دانش آموزان آنها در پایه نهم دوره ی اول متوسطه شهر تهران در سال تحصیلی 1399-1398 بودند که 120 نفر دانش آموز دختر و پسر پایه نهم با روش نمونه گیری خوشه ای طبقه ای چند مرحله ای از بین مناطق 19 گانه شهر تهران به تصادف منطقه 3 شهر تهران انتخاب شدند . برای بررسی فرضیه‌های پژوهش از آمار استنباطی از جمله تحلیل کوواریانس تک‌متغیره ( مانوا ) ، تحلیل کوواریانس چندمتغیره ( مانکوا ) و تحلیل واریانس دو راهه استفاده شد. نتایج نشان داد اجرای طرح درس ریاضی پایه ی نهم با رویکرد درس‌پژوهی بر مؤلفه‌هاي تفکر انتقادی (تجزیه و تحلیل ، ارزشیابی ، استنباط ، استدلال استقرایی ، استدلال قیاسی ) و شیوه های مؤثر در حل مساله ( درماندگی ، مهارگری ، اعتماد در حل مساله و سبک خلاقیت ، اجتناب و گرایش ) موثر است و مؤلفه ی جنسیت دانش‌آموزان نقش تعدیل‌کننده دارد.
چکیده انگلیسی :
The purpose of this research was to investigate the effectiveness of the implementation of the mathematics lesson plan with a lesson study approach on critical thinking and problem solving methods in ninth grade male and female students in Tehran. This research is in the category of mixed designs, which was developed using a qualitative method of semi-standard interview , teaching mathematics with a lesson study approach, and then using a quantitative method of a semi-experimental per-test and post-test with a control group with the moderating role of students' gender. Data collection tools included demographic questions, critical thinking questionnaire and problem solving questionnaire. The statistical community of this research in the qualitative part; Heads of subject groups and one teacher, a member of the mathematics lesson group in 19 districts of Tehran city, with the full enumeration sampling method, which is a total of 38 people , and in the quantitative part, all male and female teachers along with their students in the ninth grade of the first year of secondary school in Tehran in the academic year. It was 2018-2019 that 120 male and female students of the ninth grade were randomly selected from the 19 districts of Tehran using a multi-stage stratified cluster sampling method . Inferential statistics such as uni variate analysis of covariance ( MANOVA ) , multivariate covariance analysis (MANCVA) and bi variate analysis of variance were used to investigate the research hypotheses . The results showed that the implementation of the 9th grade math lesson plan with a lesson study approach on the components of critical thinking (analysis, evaluation, inference, inductive reasoning and comparative reasoning) and effective methods in problem solving (helplessness, restraint, confidence in problem solving and creative style) avoidance and tendency) is effective and the gender component of students has a moderating role.
امینی، محمد، مدنی، احمد، عسگرزاده، زهرا. (1393). ارزیابی و تحلیل مهارتهای تفکر انتقادی دانشجویان رشته های مهندسی. فصلنامه آموزش مهندسی ایران، 16(63)، 39-59.
خندقی، مقصود امین. (1390). ارتباط بین سلامت روان و تفکر انتقادی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی مشهد. مجله اصول بهداشت روانی، 13(50)، 23-114.
اطهری زینب‌السادات، شریف مصطفی، نعمت بخش مهدی، بابامحمدی حسن. (1388). ارزیابی مهارتهای تفکر انتقادی و ارتباط آن با رتبه آزمون سراسری ورود به دانشگاه در دانشجویان علوم پزشکی اصفهان. مجله ایرانی آموزش مطالعات تربیتی روانشناسی، 11 (2)، 120-103.
بختياري، ابوالفضل؛ مصدقي نيك؛ كبری. (1392). درس‌پژوهي (تدريس‌پژوهي) روش به‌سازي فرهنگ تدریس، تهران: آواي نور.
بختياري،ابوالفضل.(1395). تحول در فرهنگ آموزش با درس پژوهي. ماهنامه آموزشي، تحليل و اطلاع رساني معلم، شماره 299، صص 91-86، دفتر انتشارات و تكنولوژي آموزشي.
سرکارآرانی،محمدرضا. (1393). فرهنگ آموزش و یادگیری، پژوهشی مردم نگارانه با رویکردی تربیتی. تهران: مدرسه.
شهلایی هما. (1393). بررسی وضعیت برنامه¬های درس¬پژوهی در مدارس ابتدایی منطقه 13 آموزش و پرورش شهر تهران و ارائه راهکارهایی سازنده در جهت بهبود آن. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز.
روشن قیاس، عماد و شریف زاده، حکیمه السادات و ایزدی، صمد (1393). بررسی تاثیر درس¬پژوهی برصلاحیت¬های مدیریت کلاس درس معلمان دوره ابتدایی ناحیه یک ساری. سومین همایش ملی سالیانه علوم مدیریت نوین. صص 65-43.
زارع حسین، نهروانیان پروانه. (1396). اثر آموزش تفكر انتقادي بر سبک‌های حل مسأله و يادگيري خود راهبر. فصلنامه تازه‌های علوم شناختی، 11 (74)، 85-70.
فضلي رخساره.(1396). درس¬پژوهي تدريس فرصت ساز. مجله رشد آموزش ابتدايي، شماره3، صص 9-6.
بدری گرگری، رحیم، فتحی آذر، اسکندر، حسینی نسب، سیدداوود، و مقدم، محمد. (1386). بررسی مهارت تفکر انتقادی دانشجو معلمان مراکز تربیت معلم تبریز. فصلنامه پژوهش‌های نوین روانشناختی، 2 (7)، 24-1.
خدامرادی، کژال، سیدذاکرین، منصوره، شهابی، مرضیه، یغمایی، فریده، و علوی مجد، حمید. (1390). مقایسه میزان مهارتهای تفکر انتقادی دانشجویان ترم اول و ترم آخر مقطع کارشناسی پیوسته رشته های منتخب دانشگاه های علوم پزشکی شهر تهران. علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی، 21(2 (پی در پی 64))، 134-140.
خاكباز عظیمه.(1396). پيامدهاي استفاده از درس پژوهي در توسعه حرفه اي معلمان رياضي دوره راهنمايي تحصيلي ناحيه 2 كرمان.پايان نامه كارشناسي ارشد، دانشگاه شهيد باهنر كرمان.
جاویدی، جاوید، عبدلی، افسانه. (1389). روند تحول تفکر انتقادی دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد. فصلنامه مطالعات تربیتی روانشناسی، 11 (2)، 120-103.
یارمحمدی واصل، مسیب، ذوقی پایدار، محمد رضا، محمدی، عباس. (1396). تأثیر آموزش شیوه کاوشگری بر فرآیندهای شناختی تفکر انتقادی؛ تحلیل، استنباط، ارزشیابی، استدلال قیاسی و استقرایی. راهبردهای شناختی در یادگیری، 5(8)، 79-92 .
Dwyer, C. P., Hogan, M. J., & Stewart, I. (2018). The effects of argument mapping-infused critical thinking instruction on reflective judgment performance. Thinking Skills and Creativity, 16, 11-26.
Dlucia.M. (2018). The impact of Lesson Study on teacher attitude and belief as a from of professional development. Digital Commons@ University of Nebraska- Lincol.
Fernandez, M. L. (2010). Investigation how and what prospective teachers learn thought microteaching lesson study. Teaching and Teacher Education, 29(2), 351-362.
Gedik, H. (2013). Social studies teacher candidates’ critical thinking skills. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 93, 1020-1024.
Kass, P. H. (2016). Critical thinking, now more than ever. Advances in Small Animal Medicine and Surgery, 29(8), 1-3.
Pitt, V., Powis, D., Levett-Jones, T., & Hunter, S. (2018). The influence of critical thinking skills on performance and progression in a pre-registration nursing program. Nurse Education Today, 35(1), 125-131.
Manalo, E., Kusumi, T., Koyasu, M., Michita, Y., & Tanaka, Y. (2013). To what extent do culture-related factors influence university students’ critical thinking use?. Thinking Skills and Creativity, 10, 121-132
Skaalvik, E. M. (2016). Teacher stress and teacher self-efficacy as predictors of engagement, emotional exhaustion, and motivation to leave the teaching profession. International Journal for Lesson and Learning Studies, 6(3), 300-330.
Sehgal, P., Nambudiri, R., & Mishra, S. K. (2017). Teacher effectiveness through self-efficacy, and learning student. International Journal of Educational Management, 31(4) 20-31.
Sternberg, R. J. (2002). Theory and practice. New York: W. H. Freeman.
Shamim, T. (2017). Critical-thinking skills. American Dental Association, 148(1), 4-5.
