تحلیل نشانه های اجتماعی در حکایت پادشاه و کنیزک بر مبنای نظریه پیر گیرو
الموضوعات :
1 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه ازاد اسلامی، تهران، ایران.
الکلمات المفتاحية: نشانه شناسی اجتماعی, مثنوی, پادشاه و کنیزک, هویت, آداب معاشرت,
ملخص المقالة :
نشانهشناسی اجتماعی به بررسی نشانههای اجتماعی متن میپردازد. کاربرد نشانهها در آثار ادبی، بیانگر شرایط اجتماعی، سیاسی، فرهنگی در بافت اجتماع است. هدف پژوهش حاضر تحلیل حکایت پادشاه و کنیزک مثنوی با رویکرد نشانهشناسی اجتماعی است که به روش توصیفی-تحلیلی انجام گرفتهاست. در این حکایت، بر اساس تقسیم بندی پیر گیرو نشانههای هویتی با زیر مجموعۀ شغل، مرتبة اجتماعی، دین، فرهنگ، مکان، زمان، خوراک، پوشاک و نشانههای آدابمعاشرت با زیر مجموعة حالات و اطوار، لحن، ارتباط کلامی و غیر کلامی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاکی از آنست که بیشترین نشانههای هویتی در این متن شیوة خاص رفتاری و گفتاری پادشاه و رمزگان قدرت اوست. عشق به کنیز رمزگان عرفانی است که شاعر از آن بهره برده و نشانههای دینی و فرهنگی، بر دین اسلام و فرهنگ عرفانی تأکید دارند. پس شغل و طبقة اجتماعی، زمان و مکان مطرح هستند و خوراک کمکاربردترین نشانة هویتی است. از نشانههای آدابمعاشرت، لحن بیش از همه به چشم میآید که در کل متن تعلیمی است. لحنهای نیازمندانه، خواهشگرانه، مشتاقانه، آمرانه، ستایشگرانه و... در خدمت پیشبرد اهداف شاعر به کار گرفته شدهاند. شیوة ارتباطی کلامی و غیرکلامی، در خدمت تعلیم مباحث دینی، عرفانی است. شاعر از نشانههای ظاهری، اطوار و حالات برای القای پیام مسلط متن یعنی جایگاه عشق حقیقی بهره بردهاست.
کتاب¬ها
قرآن کریم.
نهج¬البلاغه.
الطائی، علی. (1396). بحران هویت قومی در ایران، تهران: شادگان.
چندلر، دانیل. (۱۳۸۷). مبانی نشانه¬شناسی، ترجمۀ مهدی پارسا، تهران: شرکت انتشارات سور مهر.
ریچموند، ویرجینا پی و جیمز سی مک¬کروسی. (۱۳۸۸). رفتارهای غیر کلامی در روابط میان-فردی (درس¬نامة ارتباطات غیرکلامی)، ترجمة فاطمه¬سادات موسوی و ژیلا عبدالله¬پور، زیر نظر غلامرضا آذری، تهران: دانژه.
سجودی، فرزان. (۱۳۹۰). نشانه¬شناسی کاربردی، تهران: علم.
کرس، گونتر.آر. (۱۳۹۴). نشانه¬شناسی اجتماعی از نظریه تا کاربرد، باز نمود چند وجهی رویکرد نشانه¬شناسی اجتماعی با موضوع ارتباط در عصر حاضر، ترجمۀ سجاد کبگانی و رحمان صحراگرد، تهران: مارلیک.
گیرو، پیر. (۱۳۸۰). نشانه¬شناسی، ترجمۀ محمد نبوی، تهران : آگاه.
محمد بن منور. (۱۳۹۷). اسرارالتوحید فی مقامات شیخ ابی ابوسعید ابوالخیر، مقدمه تصحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: انتشارات آگاه.
معین، محمد. (۱۳۷۵). فرهنگ معین، تهران: امیرکبیر.
مولوی. (۱۳۶۰). مثنوی جلال¬الدین محمد بلخی، به اهتمام دکتر محمد استعلامی، تهران: زوار.
نجومیان، امیرعلی. (۱۳۹۶). نشانه¬شناسی، مقالات کلیدی، تهران: نشر مروارید.
هالیدی، مایکل و حسن، رقیه. (۱۳۹۳). زبان، بافت، متن (ابعاد زبان از منظر نشانه¬شناسی اجتماعی)، ترجمۀ محسن نوبخت، تهران: سیاهرود.
مقالات
طهماسبی، فرهاد. (۱۳۸۸). بازتاب مسائل اجتماعی- فرهنگی در مثنوی معنوی مولانا (نگاهی به مثنوی از منظر جامعه¬شناسی ادبیات). پژوهشنامه ادب حماسی ( پژوهشنامه فرهنگ و ادب)، ۶-۵(۹)، ۲۸۹-۲۷۰.
فروغی، شهرام و خالدیان، محمدعلی و عباسپور اسفدن، حسنعلی. (۱۴۰۲). بررسی و تحلیل طلب در اندیشة عطار و مولوی در منطق¬الطیر و مثنوی. تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، ۱۵(۵۷)، ۴۰۸-۴۵۵.
فرهنگی، سهیلا و باستانی خشک¬ بیجاری، معصومه. (۱۳۹۳). نشانه¬شناسی اجتماعی رمان بیوتن. نشریة تخصصی نقد ادبی،۷(۲۵)، ۱۵۱-۱۲۱.
ودیعه، فرزانه، طهماسبی، فرهاد و زیرک، ساره. (۱۴۰۱). نشانه¬شناسی اجتماعی غزلی از خواجوی کرمانی بر اساس نظریه چندلر. زبان و ادبیات فارسی، (۵۰)، ۳۷۳-۴۰۴.
References
Books
The Holy Quran.
Nahjolbalagheh
Altaie, A. (2017). Ethnic Identity Crisis in Iran, Tehran: Shadegan. [In Persian]
Chandler, D. (2008). Semiotics: the basics, Trans. Mehdi Parsa, Tehran: Sureh Mehr. [In Persian]
Eco, U. (2008). Semiotics, Trans. Pirooz Izadi, Tehran: Sales. [In Persian]
Giro, Pier. (2001). Semiotics, Trans. Mohammad Nabavi, Tehran: Agah. [In Persian]
Halliday, M., & Hassan, R. (2014). Language, Context, text (Aspects of language in Social semiotic Perspectivee), Trans. Mohsen Nobakht, Tehran: Siahroud. [In Persian]
Kress, G.R. (2015). Social semiotics from theory to application, a multifaceted representation of the approach of social semiotics to the subject of communication in the present age, Trans. Sajjad Kabgani and Rahman Sahragard, Tehran: Marlik. [In Persian]
Moein, M. (1996). Moin Culture, Tehran: Amirkabir. [In Persian]
Mohammed Ebn Monavar. (2018). Asrar al-Towheed in the authority of Sheikh Abo Saeed Abul Khair, Introduction, proofreading and notes by Mohammadreza Shafiei Kodkani, Tehran: Aghaz Publications. [In Persian]
Molavi, J. (1981). Masnavi of Jalalodin Mohammd Balkhi, By Dr Mohammad Stealami. 5 volumes, Tehran: Zavvar. [In Persian]
Najoumian, A. A. (2017). Semiotics, key articles, Tehran: Marwarid Publishing. [In Persian]
Richmond, V., P. & James, C. M. (2008). Non-verbal behaviors in interpersonal relationships (textbook of non-verbal communication), Trans. Fatema-Sadat Mousavi and Zhila Abdullah-Pour, Under the supervision of Gholamreza Azari. Tehran: Danje. [In Persian]
Sujudi, F. (2008). Applied Semiotics, Tehran: Elm. [In Persian]
Articles
Farhangi, S., & khoshk bijari, M. (2014). Social Semiotics of Bioten’s Novel. Literary criticism Quarterly, (25), 121-151. [In Persian]
Foroughi, Sh., Khaledian, M. A., & Abbaspour Esfadan, H. A. (2023). Examination and analysis of Taalab in the thought of Attar and Molavi in Al-Tayr and Masnavi logic. interpretation and analysis of Persian language and literature texts (Dehkhoda), 15(57), 408-455. [In Persian]
Tahmasbi, F. (2009) .The Reflection of Socio-Cultural Issues in Moulana’s Masnavi Manavi(From The Sociological Perspective). Epic Literature (Jour year, nal of Culture and Literatur), 5-6(9), 270-289. [In Persian]
Vadieh, Farzaneh and Tahmasabi, Farhad and Zirak, Sara. (2022). Social semiotics of a lyric by Khajovi Kermani based on Chandler's theory. Persian language and literature magazine, (50), 373-404. [In Persian]
