اثربخشی فعال‌سازی رفتاری بر نشخوار ذهنی، تنظیم هیجان و علایم روان-تنی بیماران زن با تشخیص فشار¬خون بالا
علیرضا اقدمی باهر
1
(دانشجوی دکتری روانشناسی، دانشکده علوم انسانی، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران)
علی خادمی
2
(دانشیار، گروه روانشناسی، دانشکده علوم انسانی، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران ( نویسنده مسئول ) dr_Ali_khademi@yahoo.com)
الکلمات المفتاحية: فعال‌سازی رفتاری, نشخوار ذهنی, تنظیم هیجان, علایم روان-تنی, فشار¬خون بالا,
ملخص المقالة :
پژوهش حاضر با هدف تعیین تأثیر فعال‌سازی رفتاری بر نشخوار ذهنی، تنظیم هیجان و علائم روان-تنی بیماران مبتلا به فشارخون انجام شد. تحقیقات نشان داده است که ویژگی¬های روانی بر فشار¬خون بالا تأثیر منفی می¬گذارد و نیز فعال‌سازی رفتاری تأثیر مفیدی بر سلامت روانی بیمارانی پزشکی دارد. با وجود این، تحقیقات کافی در مورد تأثیر این رویکرد بر ویژگیهای روان‌شناختی بیماران مبتلا به فشار¬خون بالا وجود ندارد. روش پژوهش نیمه¬آزمایشی طرح پیش¬آزمون-پس¬آزمون با گروه کنترل بود. ابتدا، پژوهشگران نمونه ای متشکل از 30 بیمار زن مبتلا به فشار¬خون را از بین بیماران زن مراجعه کننده به سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت تبریز به روش هدفمند انتخاب و آنها را به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین کردند. سپس، شرکت کنندگان به پرسشنامه¬های پاسخ نشخواری (نولن هوکسما و مورو، 1991)، شکایات روان-تنی (تاناکا و ساکاتا، 2004) و دشواری در تنظیم هیجان (گراتز و رومر، 2004) در پیش¬آزمون پاسخ دادند. برای گروه آزمایش، درمان فعال¬سازی رفتاری طی 10 جلسه انجام شد و گروه کنترل هیچ مداخله¬ای دریافت نکرد. پس از اتمام دوره گروه آزمایش پرسشنامه های مربوط مجدداً به عنوان پس¬آزمون در اختیار گروه¬ها قرار داده شد. داده¬های بدست آمده با نرم افزار SPSS نسخه 23 تحلیل گردید. بر اساس نتایج، فعال‌سازی رفتاری به‌طور معنی‌داری نشخوار ذهنی و علائم روان-تنی بیماران مبتلا به فشار¬خون بالا را کاهش داد و تنظیم هیجان آن¬ها را بهبود بخشید (05/0>p). بنا¬بر¬این، از فعال¬سازی رفتاری برای کاهش نشخوار ذهنی، دشواری در تنظیم هیجان و علایم روان-تنی زنان مبتلا به فشار¬خون بالا استفاده کرد.
ابراهیمی، س.، سجادیان، ا. (1399). تأثیردرمان فعال¬سازی رفتاری بر نشخوار فکری و اضطراب مرتبط با درد در زنان مبتلا به سرطان پستان. سلامت جامعه، 20 (3)، 36-26.
باقری نژاد، م.، صالحی فدردی، ج.، طباطبایی، م.(1389). رابطه نشخوار فکری و افسردگی در نمونه ای از دانشجویان ایرانی. مطالعات تربیتی و روانشناسی، 11 (1)، 38-21.
تيمورپور، س.، اکبري ، م. (1397). بررسي مکانيسم اثربخشي درمان فعال¬سازي رفتاري (BA) از طريق انعطاف پذيري شناختي و انعطاف پذيري هيجاني بر علائم زنان مبتلا به اختلال افسردگي اساسي (MDD). مجله روانشناسی شناختی، 6 (4)،13-1.
حاجلو، نادر. (1391). ویژگیهای روان سنجی مقیاس شکایات روان-تنی تاکاتا و ساکاتا در بین دانشجویان دانشگاه محقق اردبیلی. تحقیقات علوم رفتاری، 10(3)، 212-204.
رضاپور، پ.، بختیاری، م.، مسجدی آرانی، ع.، و کیانی مقدم، ا. (1399). اثربخشی درمان گروهی فعال¬سازی رفتاری بر علایم افسردگی، اضطراب و کیفیت زندگی دانشجویان پزشکی (گزارش کوتاه). فصلنامه ابن سینا، 22 (2)، 94-90.
رهبران، ر.،کرمی، ر.، و شاه محمدی، م. (1398). اثربخشی درمان فعال¬سازی رفتاری برکاهش نشخوارفکری و اختلال افسردگی در نوجوانان. اندیشه و رفتار در روان شناسی بالینی، 14(52)، 26-17.
زمستانی، م.، داودی، آ.، مهرابی زاده هنرمند، م.، و زرگر، ی. (1392). اثربخشی درمان فعال¬سازی رفتاری گروهی بر علائم افسردگی، اضطراب و نشخوار فکری در بیماران مبتلا به افسردگی و اضطراب. مجله روانشناسی بالینی، 5 (4)، 84-73.
شاره، ح. (1395) اثربخشي درمان فعال¬سازي رفتاري به شيوه گروهي بر سبکهاي اسنادي، افسردگي و كيفيت زندگي زنان مبتلا به سرطان پستان، مجله ی اصول بهداشت روانی، 18(4)، 188-179.
شبه ، ز.، فیضی¬، آ.، افشار، ح .، حسن زاده کشتلی، ع .، و ادیبی، ا. (1395). شناسایی نیمرخ های اختلالات روان-تنی و ارتباط آن با مشکلات روانی در یک جمعیت بزرگسال ایرانی. مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران ، 26(137)، 94-82.
صید، ح.، رجائی، ع.، برجعلی، م. (1399). اثربخشی درمان فعال¬سازی رفتاری گروهی بر افسردگی و بحران هویت بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس. مجله علوم روانشناختي، 19 (95)، 1517-1507.
عطايي مغانلو، ر.، عطايي مغانلو، و.، باباپور خیرالدین، ج.، پورشریفی، ح.، و پیشوایی، م. (1393). اثربخشي اميددرماني گروهي بر بهزيستي ذهني، پذيرش و نشخوار فکري بيماران HIV مثبت. مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، 18 (5)، 274-265.
فرشیدفر، ز.، رحیمیان بوگر، ا.، اسدی، ج.، و ایزدپناهی، پ. (1399). اثربخشی درمان فعال-سازی رفتاری گروهی بر تهوع و استفراغ ناشی از شیمی درمانی زنان مبتلا به سرطان پستان. مجله ارمغان دانش، 25 (3)، 292-275.
قدرتي، س.، وزيري نکو، ر. (1397). اثربخشي فعال¬سازي رفتاري بر بهزيستي روانشناختي و انعطاف پذيري روانشناختي دانش آموزان دختر دوره متوسطه شهر تهران. علمي سازمان نظام پزشکي جمهوري اسلامي ايران، 36 (4)،240-233.
قدرتی اصفهانی، ز.، مرادی، ا. (1399). مقایسه اثربخشی آموزش سرمایه های روان شناختی و فعال¬سازی رفتاری بر افسردگی در دانشجویان دختر خوابگاهی. مجله ايراني آموزش در علوم پزشكي، 20 (83)، 268-260.
محمود علیلو، م.، هاشمی نصرت آباد، ت.، و هاشمی، زهره. (1390). اثربخشی درمان فراشناختی در کاهش علائم افسردگی، اضطراب و افکار ناکارآمد در اختلال افسردگی. مجله دانشگاه علوم پزشکی تبریز، 33(6)، 94-89..
موسوی، س.، مهدی زادگان، ا.، و آقایی، اصغر. (1393). رابطه رضایت زناشویی و شکایات روان-تنی با بهزیستی روان شناختی دبیران زن دوره متوسطه شهرستان شهرکرد. زن و مطالعات خانواده، 7 (23)، 160-145.
Chartier, I. S., & Provencher, M. D. (2013). Behavioural activation for depression: Efficacy, effectiveness and dissemination. Journal of Affective Disorders,145(3), 299-292.
Dimidjian, S. Goodman, S. H. Sherwood, N. E. Simon, G. E. Ludman, E. Gallop, R, Hubley, S. (2017). A pragmatic randomized clinical trial of behavioral activation for depressed pregnant women. Journal of consulting and clinical psychology, 85(1),26-31.
Kanter, J. W., Manos, R.C., Bowe, W. M., Baruch, D.E., Busch, A. M, Rusch, L.C. (2010). What is behavioral activation? A review of the empirical literature. Clini Psychol Rev, (30): 608–620.
Lee, J., Ford, C. G., McCluskey, D. L., Hopkins, P. D., McNeil, D. W., & Shook, N. J. (2022). Testing the Effectiveness of Brief Behavioral Activation Treatment for Depression—Revised: Changes in Depression, Anxiety, Dysfunctional Attitudes, and Mindfulness. Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment, 44, 456–468.
Martell, C. R., Dimidjian, S., & Herman-Dunn, R. (2010). Behavioral Activation for Depression: A Clinician's Guide. Guilford Press.
Mazzucchelli, T. G., Kane, R. T., & Rees, C. S. (2010). Behavioral activation interventions for well-being: A meta-analysis. The journal of Positive Psychology, 5(2), 105-121.
Moshier, S. J & Otto, M. W. (2017). Behavioral activation treatment for major depression: a randomized trial of the efficacy of augmentation with cognitive control training. Journal of Affective Disorder, 210, 265-8.
Nolen-Hoeksema, S., & Morrow, J. (1993). Effects of rumination and distraction on naturally occurring depressed mood. Cognition and Emotion, 7, 561-570.
Pavlov, S. V., Reva, N. V., Loktev, K. V., Tumyalis, A. V., Korenyok, V. V., & Aftanas, L. I. (2014). The temporal dynamics of cognitive reappraisal: Cardiovascular consequences of downregulation of negative emotion and upregulation of positive emotion. Psychophysiology, 51(2):178-86.
Radstaak, M., Geurts, S. A., Brosschot, J. F., Cillessen, A. H., & Kompier, M. A. (2011). The role of affect and rumination in cardiovascular recovery from stress. International Journal of Psychophysiology, 18(3), 44-237.
Ryff, C.D., Singer, B. (1998). The contours of positive human health. Psychological inquiry,9 (1), 1-28.
Trudel-Fitzgerald, C., Gilsanz, P., Mittleman, M. A., & Kubzansky, L.D. (2015). Dysregulated blood pressure: Can regulating emotions help? Curr Hypertens Rep. 17(12): 92.
Walsh, S., Moseley, G. L., Gray, R. G., Gillam, M., Gunn, K. M., Barker, T., Tran, K., Eshetie, T., & Jones, M. (2022). Use of behavioural activation to manage pain: a systematic scoping review. doi: 10.1136/bmjopen-2021-056404.
Zinchenko, Y. P., Pervichko, E.I, Ostroumova, O.D. (2013). Psychophysiological mechanisms of mental stress reactions in patients with “hypertension at work and patients with essential hypertension: a comparative analysis. Psycho in Russia: State of the Art. 6(3): 77-93.
